Wpływ języka polskiego na rozwój świadomości narodowej młodzieży galicyjskiej w dobie autonomicznej
PDF

Słowa kluczowe

Habsburg Monarchy
Austrian Empire
Galician education system
Galician school system
School Law
Polish language
German language
Galician autonomy
Polish national consciousness
Polish nationality
education in Galicia
Polish language in school

Jak cytować

Zimmermann, P. (2017). Wpływ języka polskiego na rozwój świadomości narodowej młodzieży galicyjskiej w dobie autonomicznej. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 24(1), 175–192. https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.11

Abstrakt

After the Austro-Hungarian compromise in 1867 the Galician parliament and provincial administration gained extensive privileges and prerogatives, especially in education. Galicia was the first crownland that had a school council, which was sanctioned already in 1867. After almost a century the ongoing process of Germanization ended as in the following years the majority of German speaking public officials were replaced by Poles and the Polish language became the main administrativ language and the main language of instruction in school.
The article describes changes in the school system and shows the role of the Polish language in primary and secondary education during this so-called epoch of Galician autonomy. A comparison of historical documents and memories from schooldays from former Galician school children allows a realistic insight on the role which the Polish language played in the lives of young Galicians. The analysis shows that the Polonisation of the Galician school system effected the development of Polish national consciousness within young Galicians very slowly and not until the beginning of the 20th century.
https://doi.org/10.14746/pspsj.2017.24.1.11
PDF

Bibliografia

Baranowski Mieczysław (1897), Pogląd na rozwój szkolnictwa ludowego w Galicyi od 1772 do 1895 roku, Kraków, http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=27393&from=publication [dostęp: 20 lipca 2016].

Chwalba Andrzej (2000), Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Czubek Jan, Zawiliński Roman (1904), Wypisy polskie dla klasy trzeciej szkół gimnazjalnych i realnych, Kraków, http://pbc.up.krakow.pl/dlibra/docmetadata?id=5117&from=pubstats [dostęp: 6 sierpnia 2016].

Danielak Michał (1894), 3.765.702 analfabetów: Śląsk, Galicya, W. Ks. Krakowskie, nakł. Towarzystwa „Szkoły Ludowej”, Kraków, http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5787&from=publication [dostęp: 29 czerwca 2016].

Entwurf der Organisation der Gymnasien und Realschulen in Oesterreich (1849), Wiedeń, https://archive.org/details/entwurfderorgan00untegoog [dostęp: 23 lipca 2016].

Ficker Adolf (1873), Geschichte, Organisation und Statistik des österreichischen Unterrichtswesens, w: Bericht über österreichisches Unterrichtswesen. Aus Anlaß der Weltausstellung 1873 herausgegeben von der Commission für die Collectiv-Ausstellung des österreichischen Unterrichts-Ministeriums, cz. 1, Wiedeń, http://reader.digitale-sammlungen.de/resolve/display/bsb11163551.html [dostęp: 5 sierpnia 2016].

Fischel Alfred (1910), Das österreichische Sprachenrecht, Friedrich Irrgang, Brno, https://archive.org/details/dassterreichis00fisc [dostęp: 15 lipca 2016].

Klemensiewicz Zenon (1980), Historia języka polskiego, PWN, Warszawa.

Kot Antoni (1955), Galicyjskie wspomnienia szkolne, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Kulka Bronisława (1987), Programy nauczania języka polskiego w szkole średniej w latach 1815–1872, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Kulka Bronisława (2005), Edukacja polonistyczna w szkole średniej w latach 1870–1918. Wybrane uwarunkowania, cz. 1, Akademia im. Adama Długosza, Częstochowa.

Marschall von Bieberstein Christoph (1993), Freiheit in der Unfreiheit. Die nationale Autonomie der Polen in Galizien nach dem österreichisch-ungarischen Ausgleich von 1867, Harrasowitz Verlag, Wiesbaden.

Możdżeń Stefan Ignacy (2006), Historia wychowania 1795–1918, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz.

Pierożyński Konstanty (1904), Ustawy i rozporządzenia w zakresie szkół ludowych, Lwów, http://dlibra.biblioteka.tarnow.pl/dlibra/doccontent?id=289&from=FBC [dostęp: 16 lipca 2016].

Plan nauki dla gimnazjów galicyjskich. Rozporządzenie c.k. Rady Szkolnej Krajowej z dnia 2. sierpnia 1909 L.44.242 (1909), Lwów, http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/doccontent?id=4775&from=FBC [dostęp: 15 lipca 2016].

Plan nauki dla szkół czteroklasowych (1875), w: Plany nauki dla szkół ludowych pospolitych i wydziałowych, Rada Szkolna Krajowa, Lwów 1875, http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/doccontent?id=4793&from=FBC [dostęp: 24 lipca 2016].

Plany naukowe dla szkół ludowych pospolitych pięcio- i sześcio-klasowych męskich, żeńskich i mieszanych wraz instrukcją (1893), Lwów, http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=10882&from=FBC [dostęp: 23 lipca 2016].

Sprawozdanie c.k. Rady Szkolnej Krajowej o stanie szkół średnich galicyjskich w latach szkolnych 1908/1909 (1910), Lwów, http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5513&from=publication [dostęp: 25 lipca 2016].

Sprawozdanie c.k. Rady Szkolnej Krajowej o stanie szkół średnich galicyjskich w roku szkolnym 1905/1906 (1906), Lwów, http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5491&from=publication [dostęp: 28 czerwca 2016].

Sprawozdanie c.k. Rady Szkolnej Krajowej o stanie wychowania publicznego w roku szkolnym 1899/1900 (1900), Lwów, http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5481&from=&dirids=1&ver_id=&lp=6&QI=0D7D8A8C57BFA13ABEDD4CDCD26940EC-21 [dostęp: 24 lipca 2016].

Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum VII we Lwowie za rok szkolny 1909 (1909), Lwów, http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/doccontent?id=5851&from=FBC [dostęp: 26 lipca 2016].

Wereszycki Henryk (1986), Historia Austrii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Zawadzki Władysław (1878), Literatura w Galicji (1772–1848). Ustęp z pamiętników Władysława Zawadzkiego, Lwów, https://archive.org/details/literaturawgalic00zawauoft [dostęp: 2 lipca 2016].