Keywords
Final Eneolithic
Corded Ware culture
south-eastern Poland
Yamnaya culture
Catacomb culture
How to Cite
Abstract
The research on archaeological materials from sites 11, 15, and 20 at Święte produced a series of 13 radiocarbon dates for niche graves of the Corded Ware culture (CWC). The results are coherent and point to a range of 2550-2350 BC. This corresponds well with other results obtained for nearby CWC cemeteries in the Rzeszów Foothills, and is consistent with dates obtained for CWC graves in other regions in Lesser Poland: the Lesser Poland Upland, the Sokal Ridge, and the Lublin Upland. At the same time, the obtained absolute age range corresponds with a wave of influences from the North Pontic circle of steppe cultures and the Middle Dnieper culture. It can be synchronized with the beginning of the development of the classic variants of the Catacomb culture: the Ingul and Doniec variants.
References
Bienia M., Budziszewski J., Niedźwiedź E., Niedźwiedź J., Włodarczak P. 2016. Kurhan kultury ceramiki sznurowej na stanowisku 5 w Sługocinie, pow. lubelski. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 257-286. Kraków.
Buchvaldek M. 1967. Die Schnurkeramik in Böhmen. Acta Universitatis Carolinae. Philosophica et historica. Monographia 19. Praga.
Bunyatyan K.P. 2008. Khronologiya ta periodizatsiya serednodniprovskoy kulturi pravoberezhnoi Ukraini. Arkheologiya 2/2008: 3-12.
Chernykh E.N., Orlovskaya L.B. 2004. Radiouglerodnaya khronologiya katakombnoy kulturno-istoricheskoy obschnosti (sredniy bronzovyi vek). Rossiyskaya Arkheologiya 2(2004): 15-29.
Dębiec M., Dębiec M., Pelisiak A. 2015. Cieszacin Wielki, stan. 41, Pawłosiów, stan. 55 i Jankowice, stan. 9. Kompleks osad z epoki neolitu i wczesnej epoki brązu. Via Archaeologica Ressoviensia 9. Rzeszów.
Fröhlich M., Becker M. 2015. Typochronologische Überlegungen zu den Kulturen des Endneolithikums und den frühen Bronzezeit zwischen Saale und Unstrut im 3. Jt. v. Chr. In: H. Meller, H. W. Arz, R. Jung, R. Risch (Eds) 2200 BC – Ein Klimasturz als Ursache für den Zerfall der Alten Welt? 2200 BC – A climatic breakdown as a cause for the collapse of the old world? 7. Mitteldeutscher Archäologentag vom 23. bis 26. Oktober 2014 in Halle (Saale), 765-782. Halle (Saale).
Furholt M. 2003. Die absolutchronologische Datierung der Schnurkeramik in Mitteleuropa und Südskandinavien. Universitätsforschungen zur Prähistorischen Archäologie 101. Bonn.
Furholt M. 2004. Entstehungsprozesse der Schnurkeramik und das Konzept eines Einheitshorizonstes. Archäologisches Korrespondenzblatt 34: 479-498.
Gancarski J., Machnikowie A. & J. 1986. Wyniki badań kurhanu A kultury ceramiki sznurowej we wsi Bierówka, gmina Jasło, w województwie krośnieńskim. Acta Archaeologica Carpathica 25: 57-87.
Gancarski J., Machnikowie A. & J. 1990. Kurhan B kultury ceramiki sznurowej w Bierówce, gmina Jasło, w świetle badań wykopaliskowych. Acta Archaeologica Carpathica 29: 99-124.
Gancarski J., Valde-Nowak P. 2011. Inwentarze „grobowe” kultury ceramiki sznurowej w nasypach kurhanów w Karpatach. In: H. Kowalewska-Marszałek, P. Włodarczak (Eds) Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e., 279-289. Kraków, Warszawa.
Glob P. V. 1945. Studier over den jyske Enkeltgravskultur. Aarborger for nordisk Oldkyndighed og Historie (1944), 15-64. København.
Goslar T., Klochko V.I., Kośko A., Włodarczak P, Żurkiewicz D. 2015. Chronometry of late Eneolithic and “Early Bronze” cultures in the middle Dniester area: investigations of the Yampil barrow Complex. Baltic-Pontic Studies 20: 256-191.
Goslar T., Kośko A. 2011. Z badań nad chronologią i topogenezą kujawskich kurhanów starosznurowych. Krusza Zamkowa, powiat Inowrocław, stanowisko 3. In: H. Kowalewska-Marszałek, P. Włodarczak (Eds) Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e., 407-415. Kraków, Warszawa.
Goslar T., Klochko V.I., Kośko A., Włodarczak P., Żurkiewicz D. 2015. Chronometry of late Eneolithic and ‘Early Bronze’ cultures in the middle Dniester area: investigations of the Yampil Barrow Complex. Baltic-Pontic Studies 20: 256-291.
Govedarica B., Kaiser E., Rassamakin Y.Y., Samar V.A. 2006. Der Grabhügel „Tarasova Mogila” bei der Stadt Orechov. Neue Angaben zur Periodisierung und Chronologie der äneolithischen und bronzezeitlichen Steppenkulturen im Azovgebiet. Eurasia Antiqua 12: 63-112.
Görsdorf J., Rassamakin Y., Häusler A. 2004. 14C dating of mound 24 of the kurgan group near Vinogradnoye village, Ukraine. In: T. Higham, Bronk Ramsey C., Owen C. (Eds) Radiocarbon and archaeology. Fourth International Symposium. St Catherine’s college, Oxford 9-14 April 2002, 127-134. Oxford.
Górski J., Jarosz P., Tunia K., Wilk S., Włodarczak P. 2013. New evidence on the absolute chronology of the early Mierzanowice culture in south-eastern Poland. In: M. Bartelheim, J. Peška, J. Turek (Eds) From copper to bronze. Cultural and social transformation at the turn of the 3rd/2nd millenia B.C. in Central Europe, 105-118. Langenweissbach.
Harat K., Potupczyk M., Razumov S. 2014. Charakterystyka źródeł archeologicznych pozyskanych w latach 1984-1993. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej polowy II tysiąclecia BC w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur wczesnobrązowych strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2010. Archaeologia Bimaris – Monografie 6, 45-204. Poznań.
Hozer M., Machnik J., Bajda-Wesołowska A. 2017. Groby kultury ceramiki sznurowej i domniemane kultury mierzanowickiej w Szczytnej, pow. Jarosław – źródła, analizy, wnioski. In P. Jarosz, J. Machnik (Eds) Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Szczytnej na Wysoczyźnie Kańczuckiej. Via Archaeologica Ressoviensia 12, 7-130. Rzeszów.
Ivanova S.V. 2013. Kulturno-istoricheskie kontakty naseleniya Severo-Zapadnogo Prichernomoria v rannem bronzovom veke: Zapad-Vostok. Stratum plus 2(2004): 158-248.
Janczewski P., Kraus P., Włodarczak P. 2018. Święte 15: cemetery of the Corded Ware culture. Baltic-Pontic Studies 23: 93-139.
Jarosz P. 2012. Wczesne etapy osadnictwa kultury ceramiki sznurowej w strefie karpackiej. Fortetsia zbirnik zapovidnika „Tustan” 2: 322-332.
Jarosz P., Mazurek M., Szczepanek A. 2018. Dobkowice, stanowiska 37 i 39, woj. podkarpackie. Osady kultury mierzanowickiej na Podgórzu Rzeszowskim. Via Archaeologica Ressoviensia 14. Rzeszów.
Jarosz P., Tunia K., Włodarczak P. 2009. Burial mound no. 2 in Malżyce, the district of Kazimierza Wielka. Sprawozdania Archeologiczne 61: 175-231.
Jarosz P., Włodarczak P. 2007. Chronologia bezwzględna kultury ceramiki sznurowej w Polsce południowo-wschodniej oraz na Ukrainie. Przegląd Archeologiczny 55: 71-108.
Juras A., Chyleński M., Ehler E., Malmström H., Żurkiewicz D., Włodarczak P., Wilk S., Peška J., Fojtík P., Králík M., Libera J., Bagińska J., Tunia K., Klochko V.I., Dabert M., Jakobsson M., Kośko A. 2018. Mitochondrial genomes reveal an east to west cline of steppe ancestry in Corded Ware populations. Scientific Reports 8: 11603.
Kadrow S. 2003. Absolute chronology of the Middle Dnieper culture between the upper Bug, Vistula and Dniester rivers. Baltic-Pontic Studies 12: 241-246.
Kaiser E. 2003. Studien zur Katakombengrabkultur zwischen Dnepr und Prut. Archäologie in Eurasien 14. Mainz.
Kaiser E. 2009. Problemy absolutnogo datirovaniya katakombnoy kultury Severnogo Prichernomoria. Tyragetia (serie nouă) 3 (18/1): 59-70.
Kempisty A. 1978. Schyłek neolitu i początek epoki brązu na Wyżynie Małopolskiej w świetle badań nad kopcami. Warszawa.
Klochko E.O. 1990. Redkiy pogrebalnyi kompleks katakombnoy kultury na Srednom Dnestre. In: O.G. Shaposhnikova, V.V. Otroschenko, S.Z. Pustovalov, G.N. Toschev, G.I. Shapovalov (Eds) Problemy izucheniya katakombnoy kulturno-istoricheskoy obschnosti, 28-30. Zaporozhe.
Kośko A. (Ed.) 2015. Podolia as a cultural contact area in the 4th/3rd-2nd millennium BC. Baltic-Pontic Studies 20.
Kośko A., Klochko V.I., Olszewski A. 2012. Ritualniy obiekt naselennia prichornomorskoyi kulturnoyi spilnoty doby rannoyi bronzy na r. San. Arkheologiya 2(2012): 67-75.
Kośko A., Klochko V.I., Olszewski A., Włodarczak P., Goslar T. 2018. Święte 11, feature 1149: sequence of funerary rites practiced by Corded Ware people and Early Bronze Northern Pontic cultures. Baltic-Pontic Studies 23: 69-92.
Kruk J., Milisauskas S., Włodarczak P. 2018. The real time. Radiocarbon dates and Bayesian analysis of the Neolithic settlement at Bronocice, fourth millennium BC. Kraków.
Krywalcewicz M. 2007. Prorwa 1. Cmentarzysko z połowy III – początku II tysiąclecia przed Chr. Na górnym Naddnieprzu. Archaeologia Bimaris – Monografie 2. Poznań.
Kubera M., Zawiślak P. 2016. Grób kultury ceramiki sznurowej na stanowisku 10 w Łagiewnikach, pow. lubelski. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Ed.), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 349-358. Kraków.
Kurzyk K. 2011. Pozostałości kurhanu starosznurowego w Żyglądzie, gm. Papowo Biskupie, stanowisko 26 (ziemia chełmińska). In: H. Kowalewska-Marszałek, P. Włodarczak (Eds) Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e., 459-466. Kraków, Warszawa.
Ligoda J., Podgórska-Czopek J. 2011. Katalog. In: S. Czopek (Ed.) Autostradą w przeszłość. Katalog wystawy, 133-295. Rzeszów.
Machnik J. 1966. Studia nad kulturą ceramiki sznurowej w Małopolsce. Wrocław-Warszawa-Kraków.
Machnik J. 1979. Krąg kulturowy ceramiki sznurowej. In: W. Hensel, T. Wiślański (Eds) Prahistoria ziem polskich. Vol. II. Neolit. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 337-411.
Machnik J. 1992. Neue Daten zur Problematik der Schnurkeramikkultur in Südostpolen. In: M. Buchvaldek, C. Strahm (Eds) Die kontinentaleuropäischen Gruppen der kultur mit Schnurkeramik. Schnurkeramik – Symposium 1990. Praehistorica 19, 265-274. Praha.
Machnik J. 1994. Dwa nurty rozwoju kultury ceramiki sznurowej w Małopolsce. Sprawozdania Archeologiczne 46: 7-12.
Machnik J. 1997. Zwei Entwicklungswege der Schnurkeramikkultur in den Flussgebieten der oberen Weischel, Bug und Dnestr. In: P. Siemen (Ed.) Early Corded Ware Culture, The A-Horizont – fiction or fact? International symposium in Jutland 2nd-7th May 1994. Arkæologiske Rapporter 2, 147-156. Esbjerg.
Machnik J. 1998. Uwagi o najstarszym osadnictwie pasterskiej ludności kultury ceramiki sznurowej (III tysiąclecie przed Chr.) w strefie karpackiej. In: J. Gancarski (Ed.) Dzieje Podkarpacia. Tom 2, 99-120. Krosno.
Machnik J. 1999. Radiocarbon chronology of the Corded Ware Culture on Grzęda Sokalska. A Middle Dnieper traits perspective. Baltic-Pontic Studies: 221-250.
Machnik J., Bagińska J., Koman W. 2001. Nowa, synkretyczna grupa kultury ceramiki sznurowej w Polsce środkowo-wschodniej. In: B. Ginter, B. Drobniewicz, B. Kazior, M. Nowak, M. Połtowicz (Eds) Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi K. Kozłowskiemu w czterdziestolecie pracy naukowej w Uniwersytecie Jagiellońskim, 391-400. Kraków.
Machnik J., Bagińska J., Koman W. 2009. Neolityczne kurhany na Grzędzie Sokalskiej w świetle badan archeologicznych w latach 1988-2006. Z aneksami Jerzego Libery i Lucjana Gazdy. Kraków.
Machnik J., Jarosz P., Mazurek M. 2018. Groby kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie, pow. Przeworsk. In: P. Jarosz, J. Machnik (Eds) Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Mirocinie na Wysoczyźnie Kańczuckiej. Rzeszów.
Machnik J., Pilch A. 1997. Zaskakujące odkrycie zabytków kultury środkowodnieprzańskiej w Młodowie-Zakąciu koło Lubaczowa w woj. przemyskim. Sprawozdania Archeologiczne 49: 143-170.
Machnik J., Sosnowska E. 1996. Starożytna mogiła z początku III tysiąclecia przed Chrystusem, ludności kultury ceramiki sznurowej w Średniej, gm. Krzywcza. Rocznik Przemyski 32(3): 3-28.
Machnik J., Sosnowska E. 1998. Kurhan ludności kultury ceramiki sznurowej z przełomu III i II tysiąclecia przed Chrystusem w Woli Węgierskiej, gm. Roźwienica, woj. przemyskie. Rocznik Przemyski 34(3): 3-20.
Machnik J., Ścibior J. 1991. Die Chronologie der Schnurkeramikkultur (Schk) in Südostpolen. In: C. Strahm (Ed.) Die kontinentaleuropäischen Gruppen der Kultur mit Schnurkeramik. Praha-Štiřin 1-6.10. 1990. Die Chronologie der regionalen Gruppen, Zusammenfassungen, 45-54. Freiburg i. Br.
Moskal del Hoyo M., Krąpiec M., Niezabitowska-Wiśniewska B. 2017. The chronology of site 3 in Ulów (Tomaszów Lubelski district, east Poland): the relevance of anthracological analysis for radiocarbon dating at a multicultural site. Radiocarbon 59(5): 1399-1413.
Müller J. 1999. Zur absoluten Chronologie der mitteldeutschen Schnurkeramik. Erste Ergebnisse eines Datierungsprojektes. Archäologisches Nachrichtenblatt 4(1): 77-88.
Müller J. 2000. Radiokarbonchronologie – Keramiktechnologie – Osteologie – Anthropologie – Raumanalysen. Beiträge zum Neolithikum und zur Frühbronzezeit im Mittelelbe-Saale-Gebiet. Bericht der Römisch-Germanischen Komission 80 (1999): 31-211.
Niezabitowska-Wiśniewska B., Wiśniewski T. 2011. Kurhanu kultury ceramiki sznurowej na stanowisku 3 w Ulowie, pow. tomaszowski. In: H. Kowalewska-Marszałek, P. Włodarczak (Eds) Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e., 329-369. Kraków-Warszawa.
Nikolova A.V. 2012. Absolutna khronologiya yamnoi kultury pivnichnogo Nadcharnomoria v svitli dendrodat. Arkheologiya 4(2012): 14-31.
Nikolova A.V., Kaiser E. 2009. Die absolute Chronologie der Jamnaja Kultur im nordlichen Schwarzmeergebiet auf der Grundlage erster dendrochronologischer Daten. Eurasia Antiqua 15: 209-240.
Olszewski, Włodarczak 2018. Święte 11: cemetery of the Corded Ware culture. Baltic-Pontic Studies 23: 7-68.
Otroshchenko V.V. 2013. The Catacomb cultures phenomenon. Baltic-Pontic Studies 18: 21-38.
Pospieszny Ł., Sobkowiak-Tabaka I., Price D., Frei K.M., Hildebrandt-Radke I., Kowalewska-Marszałek H., Krenz-Niedbała M., Osypińska M., Stróżyk M., Winiarska-Kabacińska M. 2015. Remains of a late Neolithic barrow at Kruszyn. A glimpse of ritual and everyday life in early Corded Ware societies of the Polish Lowland. Praehistorische Zeitschrift 90(1-2): 185-213.
Rassamakin Y.Y., Nikolova A.V. 2008. Carpathian Imports and Imitations in Context of the Eneolithic and Early Bronze Age of the Black Sea Steppe Area. In: P.F. Biehl, Y.Y. Rassamakin (Eds) Import and Imitation in Archaeology, 51-87. Langenweisbach.
Reimer P.J., Bard E., Bayliss A., Beck W.J., Blackwell P.G., Bronk-Ramsey C., Buck C.E., Cheng H., Edwards R.L., Friedrich N., Grootes P.M., Guilderson T. P., Hafidason H., Hajdas I., Hatte C., Heaton T.J., Hoffmann D.L., Hogg A.G., Hughen K.A., Kaiser K.F., Kromer B., Manning S.V., Niu M., Reimer R.W., Richards D.A., Scott E.M., Southon J.R., Staff R.A., Turney S.M., Van der Plicht J. 2013. IntCal13 and Marine13 radiocarbon age calibration curves 0-50,000 years cal BP. Radiocarbon 55: 1869-1887.
Rodak T. 2011. Chronologia bezwzględna grobu kultury ceramiki sznurowej ze stanowiska 4 w Lelowicach, pow. proszowicki, woj. małopolskie. In: H. Kowalewska-Marszałek, P. Włodarczak (Eds) Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e. Kraków, 231-234. Warszawa.
Rybicka M., Pelisiak A. 2013. Stanowisko 158 w Jarosławiu, woj. podkarpackie. Część I. Kultura malicka i kultura mierzanowicka. Via Archaeologica Ressoviensia 3. Rzeszów.
Rybicka M., Głowacz M., Król D. 2017. Datowania radiowęglowe wielokulturowego cmentarzyska ze Skołoszowa, stanowisko 7, pow. jarosławski, woj. podkarpackie. In: M. Rybicka (Ed.) Wielokulturowe cmentarzysko w Skołoszowie, stanowisko 7 pow. jarosławski w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodniej części Podgórza Rzeszowskiego, 113-142. Rzeszów.
Stöckli W. E. 2009. Chronologie und Regionalität des jüngeren Neolithikums (4300-2400 v. Chr.) im Schweizer Mitteland, in Süddeutschland und in Ostfrankreich. Antiqua 45. Basel.
Struve K. H. 1955. Die Einzelgrabkultur in Schleswig-Holstein und ihre kontinentalen Beziehungen. Offa-Bücher 11. Neumünster.
Szczepanek A., Belka Z., Jarosz P., Włodarczak P., Pospieszny Ł., Dopieralska J., Frei K.M., Rauba-Bukowska A., Werens K., Górski J., Hozer M., Mazurek M. 2018. Understanding Final Neolithic communities in south-eastern Poland: New insights on diet and mobility from isotopic data. PloS One 13: e0207748.
Ślusarska K. 2006. Funeral rites of the Catacomb Communty: 2800-1900 BC. Ritual, thanatology and geographical origins. Baltic-Pontic Studies 13.
Telegin D.Y., Pustovalov S.Z., Kovalyukh N.N. 2003. Relative and absolute chronology of Yamnaya and Catacomb monuments. The issue of coexistence. Baltic-Pontic Studies 12: 132-184.
Toschev G.N. 2013. In the west of the Catacomb area. Baltic-Pontic Studies 18: 72-85.
Tunia K., Włodarczak P. 2002. Radiocarbon Results for the Corded Ware Culture from Southern Poland. Przegląd Archeologiczny 50: 45-55.
Wilk S. 2013. A Złota culture cemetery at Książnice site 2, świętokrzyskie province. Cmentarzysko kultury złockiej na stan. 2 w Książnicach, woj. świętokrzyskie. Sprawozdania Archeologiczne 65: 311-338/338-362.
Włodarczak P. 1998. Chronologia absolutna grupy krakowsko-sandomierskiej kultury ceramiki sznurowej na podstawie danych z cmentarzyska w Żernikach Górnych. Sprawozdania Archeologiczne 50: 31-54.
Włodarczak P. 2001. The absolute chronology of the Corded Ware culture in the south-eastern Poland. In: Czebreszuk J., Müller J. (Eds) The absolute chronology in central Europe during the 3rd millenium BC, 103-129. Poznań-Bamberg-Rahden/Westf.
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków.
Włodarczak P. 2007. Problem chronologii radiowęglowej kultury ceramiki sznurowej w świetle dendrochronologicznych datowań późnoneolitycznych osad palafitowych ze Szwajcarii. Archeologia Polski 52: 35-80.
Włodarczak P. 2008. Kultura złocka i problem genezy kultury ceramiki sznurowej w Małopolsce. In: J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz, M. Szmyt (Eds) Na pograniczu światów. Studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60. rocznicę urodzin, 555-576. Poznań.
Włodarczak P. 2009. Radiocarbon and dendrochronological dates of the Corded Ware culture. Radiocarbon 51/2: 737-749.
Włodarczak P. 2013. Projekt badań chronologii absolutnej eneolitu i początków epoki brązu w Małopolsce. In: I. Cheben, M. Sojak (Eds) Otázky neolitu a eneolitu našich krajín – 2010, 373-387. Nitra.
Włodarczak P. 2014. The traits of Early-Bronze Pontic cultures in the development of old upland Corded Ware (Małopolska groups) and Złota culture communities. Baltic-Pontic Studies 19: 7-52.
Włodarczak P. 2016. Chronologia absolutna cmentarzysk późnoi schyłkowoneolitycznych na Wyżynie Lubelskiej. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 537-548. Kraków.
Włodarczak P. 2017. Toward the Bronze Age in south-eastern Poland (2300-2000 BC). In: P. Włodarczak (Ed.) The Past Societies. 2. 5500-2000 BC. Polish lands from the first evidence of human presence to the early Middle Ages, 377-397. Warszawa.
Włodarczak P., Boroń T., Kurzawska A., Osypińska M., Szczepanek A., Winiarska-Kabacińska M. 2016. Grób kultury ceramiki sznurowej ze stanowiska 10 w Wilczycach, pow. sandomierski. Przegląd Archeologiczny 64: 29-57.
License
Copyright (c) 2018 Piotr Włodarczak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.