Keywords
Dniester-Prut interfluve
Brînzeni group
Gordinești group
Funnel Beaker culture
Złota culture
cultural influence
chronological frames
radiocarbon data
How to Cite
Abstract
In this article we would like to point out some issues related to a series of ceramic materials found in sites attributed to the Late Enolithic groups of Brînzeni and Gordinești in the Dniester-Prut interfluve. In terms of technology and stylistics in the case of pottery from the Brînzeni type sites and stylistics in the case of pottery from the Gordinești type sites, we can see some analogies in the cultural environment of the central European area. For the Brînzeni group the clearest analogies tend to be seen in eastern, southern and south-eastern areas of the Funnel Beaker culture, whereas for the Gordinești group this seems to be visible within the Złota culture in the Sandomierz Upland, Middle Vistula region. Another issue of our study concerns the chronological frames of these two groups. Analyses of the radiocarbon data series obtained so far allow us to make some careful corrections in the chronological scheme of the Late Eneolithic for eastern Europe. Both mentioned issues fit into socio-cultural relations in the East Carpathian area in the context of the cultural transformations in the second half of the 4th millennium BC.
References
Alaiba R. 2007. Complexul cultural Cucuteni-Tripolie. Meșteșugul olăritului. Iași.
Ambrojevici C. 1933. L’époque néolithique de la Bessarabie du Nord-Ouest. Contributions à la charte archéologique de la région. Dacia S.N. 3-4: 24-45.
Bartkowiak M., Sobkowiak-Tabaka I. 2015. Analiza zbioru ceramiki neolitycznej. In: A. Marciniak, I. Sobkowiak-Tabaka, M. Bartkowiak, M. Lisowsi (Eds.) Kopydłowo, stanowisko 6. Osady neolityczne z pogranicza Kujaw i Wielkopolski. Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 6, 67-126. Pękowice-Poznań.
Bicbaev V. 2006. Contribuții la constituirea repertoriului arheologic al raionului Ungheni. Pyretus 2: 41-51.
Boboc N., Castraveţ T. 2010. Regionarea fizico-geografică. In: Gh. Duca (Ed.) Republica Moldova. Ediție enciclopedică, 90-93. Chișinău.
Bodean S. 2004. Așezări eneolitice de lângă satele Chetroșica Veche şi Climăuții de Jos. Tyragetia 13: 22-29.
Bodean S. 2016. Așezarea culturii Cucuteni-Tripolie de la Parcova (r-nul Edineț). Arheologia preventivă în Republica Moldova 3: 7-18.
Bronk Ramsey C. 2017. OxCal v. 4.3. Oxford (https://c14.arch.ox.ac.uk/oxcal.html).
Burchard B., Włodarczak P. 2012. Złota culture graves at site 1 in Samborzec, Sandomierz District. Sprawozdania Archeologiczne 64: 269-310.
Dergachev V. 1973. Pozdnetripol’skiye poseleniya u s. Gordineshty. In: I.A. Rafalovich (Eds) Arkheologicheskiye Issledovaniya v Moldavii v 1970-1971 gg., 90-100. Kishinev.
Dergachev V. 1980. Pamyatniki pozdnego Tripolya. Kishinev.
Dergachev V. 1986. Moldaviya i sosedniye territorii v epokhu bronzy. Kishinev.
Dergachev V., Manzura I. 1991. Pogrebalnye kompleksy pozdnego Tripolya. Kishinev.
Diachenko A., Harper T. 2016. The absolute chronology of late Tripolye sites: a regional approach. Sprawozdania Archaeologiczne 68: 81-105.
Diachenko A., Rybicka M., Hawinskyi A., Król D., Sîrbu Gh. 2019. New excavations in Vynnyky and the issue of the Funnel Beaker culture – Tripolye frontier. In: A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król, Gh. Sîrbu (Eds) Between the East and the West. Dynamics of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study), 17-30. Rzeszów.
Grygiel R. 2016. Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek. Vol. III. Środkowy i późny neolit. Kultura pucharów lejkowatych / The Neolithic and Early Bronze Age in the Brześć Kujawski and Osłonki Region. Vol. III. Middle and Late Neolithic. The Funnel Beaker Culture. Łódź.
Hawinskyj A., Pasterkiewicz W., Rybicka M. 2013. Kotoryny, rej. Żydaczów, stan. Grodzisko III. Osadnictwo z okresu neolitu. In: K. Harmata, J. Machnik, M. Rybicka (Eds) Natural environment and man on the upper Dniester – region of the Halyč-Bukačivci basin – in prehistory and early medieval period. Polska Akademia Umiejętności. Prace Komisji Prehistorii Karpat VI, 169-284. Kraków.
Highman T., Warren R., Belinskij A., Härke H., Wood R. 2010. Radiocarbon Dating, Stable Isotope Analysis, and Diet-Derived Offsets in 14C Ages from the Klin-Yar Site, Russian North Caucasus. Radiocarbon 52 (1-2): 653-670.
Horváth T. 2016. 4000-2000 BC in Hungary: The Age of Transformation. In: C.I. Popa (Ed.) The Carpathian Basin and the Northern Balkans between 3500 and 2500 BC: Common Aspects and Regional Differences. Annales Universitatis Apulensis. Series Historica 20 (2), 51-112. Alba Iulia.
Ketraru N. 1964. Arkheologicheskiye razvedki v doline r. Chugur. In: Materialy i issledovaniya po arkheologii i etnografii Moldavskoy SSR, 255-272. Kishinev.
Kośko A. 1981. Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Grupa mątewska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Seria Archeologiczna 19. Poznań.
Król D. 2018. Studia nad osadnictwem kultury pucharów lejkowatych na lessach Podgórza Rzeszowskiego i Doliny Dolnego Sanu. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 39: 39-55.
Król D. 2019a. Eneolithic settlements of the Funnel Beaker culture and the Late Tripolye culture of the Western Ukraine and Northern Moldova in the topo-hydrological contexts. A comparative study. In: A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król, Gh. Sîrbu (Eds) Between the East and the West. Dynamics of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study), 217-229. Rzeszów.
Król D. 2019b. Is it a long or short-duration phenomenon? Existence of Funnel Beaker culture societies in the Rzeszów Foothills in the context of the current set of radiocarbon dating models. Sprawozdania Archeologiczne 71: 41-63.
Kruk J., Milisauskas S. 1983. Chronologia absolutna osadnictwa neolitycznego z Bronocic, woj. kieleckie. Archeologia Polski 28: 257-320.
Kruk J., Milisauskas S. 1990. Radiocarbon datings of Neolithic assemblages from Bronocice. Przegląd Archeologiczny 37: 195-228
Krzak Z. 1970. Cmentarzysko kultury złockiej „Nad Wawrem” w Złotej. Wrocław-Warszawa-Kraków.
Krzak Z. 1976. The Złota culture. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Kulczycka-Leciejewiczowa A. 2002. Zawarża. Osiedle neolityczne w południowopolskiej strefie lessowej. Wrocław.
Larina O.V. 2003. Pozdnetripolskoye pogrebeniye gordineshtsogo tipa na Dnestre. In: E. Sava (Ed.) Interferenţe cultural-cronologice în spaţiul nord-pontic, 57-80. Chișinău.
Lazarovici C.-M. 2010. New data regarding the chronology of the Precucuteni, Cucuteni and Horodiştea-Erbiceni cultures. In: J. Šuteková, P. Pavúk, P. Kalábková, B. Kovár (Eds) Panta Rhei. Studies on the Chronology and Cultural Development of South-Eastern and Central Europe in Earlier Prehistory Presented to Juraj Pavúk on the Occasion of his 75th Birthday. Studia Archaeologica et Mediaevalia 11, 71-94. Bratislava.
Leviţki O. 1995. Investigațiile arheologice de la Trinca, raionul Edineţ, Republica Moldova. In: M. Gumă (Ed.) Cercetări arheologice în aria nord-tracă I, 247-278. București.
Mantu C.-M. 1995. Câteva considerații privind cronologia absolută a neo-eneoliticului din România. Studii şi cercetări de istorie veche și arheologie 46 (3-4): 213-235.
Markevich V.I. 1972. Otchet o raskopkakh, provedennykh Moldavskoy neoliticheskoy ekspeditsiyey na poselenii Brynzen-Tsyganka v 1970-1971 gg. Arkhiv NMIM, inv. № 63. Kishinev.
Markevich V.I. 1981. Pozdnetripolskiye plemena Severnoy Moldavii. Kishinev.
Markevich V.I. 1982. Otchet Moldavskoy etnograficheskoy ekspeditsii za polevoy sezon 1981 g. Arkhiv NMIM, inv. № 188/I. Kishinev.
Markevich V.I. 1987. Arch. Selishe Brynzeni IX. In: N.A. Demchenko (Ed.) MAKET. Svod pamyatnikov istorii i kultury Moldavskoy SSR. Severnaya zona, 296. Kishinev.
Markevich V.I., Chernysh E.K. 1974a. Otchet Moldavskoy neoliticheskoy ekspeditsii II AN MSSR i Moldavskoy arkheologicheskoy ekspeditsii IA AN SSSR za 1973 g. Arkhiv NMIM, inv. № 88. Kishinev.
Markevich V.I., Chernysh E.K. 1974b. Issledovaniya v pruto-dnestrovskom mezhdurech’ye. In: B.A. Rybakov (Ed.) Arkheologicheskiye otkrytya v 1973 g., 423-424. Moskva.
Markevich V.I., Ryndina N.V. 1983. Raskopki pozdnetripolskogo poselenya Brynzen IX. In: B.A. Rybakov (Ed.) Arkheologicheskiye otkrytya v 1981 g., 398-399. Moskva.
Medunová-Benešova A. 1981. Jevišovice-Stáry Zamek. Schicht C2, C1,C. Katalog der Funde. Brno.
Moroşan I. 1928. Câteva stațiuni preistorice descoperite în Basarabia de Nord. Revista științifică V. Adamachi 14 (3-4): 117-121.
Movsha T.G. 1971. O severnoy gruppe pozdnetripolskikh pamyatnikov. Sovetskaya arkheologiya 1: 31-54.
Nikolova L. 1999. The Balcans in Later Prehistory. Periodization, Chronology and Cultural Development in the Final Copper and Early Bronze Age (Fourth and Third Millennia BC) (With contributions by Manzura I. and Schuster C.). British Archaeological Raports, International Series 791. Oxford.
Nowak M. 2009. Drugi etap neolityzacji ziem polskich. Kraków.
Nowak M., Moskal-Del Hoyo M., Mueller-Bieniek A., Lityńska-Zając M., Kotynia K. 2017. Benefits and weakness of radiocarbon dating of plant material as reflected by Neolithic archaeological sites from Poland, Slovakia and Hungary. Geochronometria 44: 188-201.
Papiernik P., Rybicka M. 2002. Annopl. Osada kultury pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim. Łódź.
Peleshchyshyn M. 1999. Z istorii plemen kultury lijchastoho posudu v zahidnobuzkomu Malomu Polissi. Naukovi zapysky lvivskogo istorychnogo muzeju 8: 156-175, Lvi’v.
Petrescu-Dîmboviţa M. 1950. Date noi asupra înmormântărilor cu ocru în Moldova. Studii şi cercetări de istorie veche 2 (1): 110-125.
Rassamakin J. 2011. Zur absoluten Chronologie des Äneolithikums in den Steppen des Schwarzmeergebietes anhand neuer 14C-Daten. In: E. Sava, B. Govedarica, B. Hänsel (Eds) Der Schwarzmeerraum vom Äneolithikum bis in die Früheisenzeit (5000-500 v. Chr.). 2. Globale Entwicklung versus Lokalgeschehen. Internationale Fachtagung von Humboldtianern für Humboldtianer im Humboldt-Kolleg in Chişinău, Moldavien (4.-8. Oktober 2010), 80-100. Rahden/Westf.
Rassamakin J. 2012. Absolute chronology of Ukrainian Tripolian settlements. In: F. Menotti, A.G. Korvin-Piotrovskiy (Eds) The Tripolye Culture Giant-Settlements in Ukraina. Formation, Development and Decline, 19-69. Oxford.
Renfrew C. 1979. Before Civilization: The Radiocarbon Revolution and Prehistoric Europe. London.
Renfrew C. 2009. Archaeology introduction. Radiocarbon 51 (1): 221-222.
Rybicka M. 2017. Kultura trypolska – kultura pucharów lejkowatych. Natężenie kontaktów i ich chronologia. Collectio Archaeologica Ressoviensis 37. Rzeszów.
Rybicka M., Król D., Rogoziński J. 2014. Pawłosiów, stan. 52, woj. podkarpackie. Osada kultury pucharów lejkowatych. In: M. Rybicka (Ed.) Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych. Collectio Archaeologica Ressoviensis 28, 67-256. Rzeszów.
Rzepecki S. 2004. Społeczności środkowoneolitycznej kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Poznań.
Rzepecki S. 2014. Wilkostowo 23/24. Neolityczny kompleks osadniczy. Łódź.
Sava E., Manzura I., Tcaciuc M., Kurciatov S., Bubulici V., Rabinovici R., Gukin V., Alaiba R., Bădău-Wittenberger M. 1995. Investigații istorico-arheologice efectuate în micro-zona istorico-naturală Rudi-Tătărăuca Nouă-Arionești (raionul Dondușeni, R. Moldova). In: M. Gumă (Ed.) Cercetări arheologice în aria nord-tracă. Vol. I, 281-357. București.
Sieradzka E., Głowacz M. 2017. Materiały kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska 31 w Skołoszowie, pow. jarosławski, woj. podkarpackie. In: M. Rybicka (Ed.) Wielokulturowe cmentarzysko w Skołoszowie, stanowisko 7, pow. jarosławski w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodnie części Podgórza Rzeszowskiego, 71-103. Rzeszów.
Sîrbu Gh. 2019. Comunitățile Cucuteni-Tripolie târzii din spațiul pruto-nistrean. Grupul cultural Gordinești. PhD Thesis. Chișinău.
Szmyt M. 2001. The Absolute (Radiocarbon) Chronology of the Central and Eastern Groups of Globular Amphora Culture. In: J. Czebreszuk, J. Müller (Eds) The Absolute Chronology of Central Europe 3000-2400 BC, 25-80. Poznań – Bamberg – Rahden/Westf.
Titov V.S. 1975. Otkrytiye novoy kul’tury ranney bronzy v Moldavii. In: B.A. Rybakov (Ed.) Arkheologicheskiye otkrytya v 1974 g.: 447. Moskva.
Titov V.S., Markevich V.I. 1974. Noviye danniye o zapadnykh sviazakh pozdnego Tripolya. Sovetskaya arkheologiya 3: 150-164.
Topal D., Tserna S. 2010. Pozdnetripol’skiy mogil’nik i poseleniya u s. Kunicha (Floreshtskiy r-n, Respublika Moldova). Stratum plus 2: 281-298.
Ţerna S. 2011. Aspecte ale cronologiei relative a siturilor tripoliene târzii din spațiul pruto-nistrean în lumina unor noi descoperiri funerare din Republica Moldova. Peuce SN 9: 359-376.
Ţerna S., Heghea S. 2017. Middle and Late Copper Age settlements from the Brînzeni microzone on the Prut River: older research in a modern background. Sprawozdania Archeologiczne 69: 297-325.
Vlasenko I.G., Sorokin V.Ya. 1981. Otchet drevnerusskoy arkheologicheskoy ekspeditsii o raskopkakh mnogosloynogo poseleniya Mereshovka-Chetetsuye v 1980 g. Arkhiv NMIM, inv. № 157. Kishinev.
Walanus A., Goslar T. 2009. Datowanie radiowęglowe. Kraków.
Wilk S. 2007. Grób niszowy (nr 2) kultury złockiej ze stan. 2 w Książnicach pow. Busko Zdrój. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 48: 109-134.
Wilk S. 2013. A Złota culture cemetery at Książnice site 2, Świȩtokrzyskie province. Sprawozdania Archeologiczne 65: 311-362.
Wilk S. 2014. Comments on the origins of niche graves in Złota culture. Baltic-Pontic Studies 19: 157-188.
Wilk S., Haduch E., Szczepanek A., Koszowska E., Trąbska J. 2008. Groby z nadpalonymi szkieletami z cmentarzyska kultury złockiej w Książnicach, woj. świętokrzyskie. In: Ogień – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. VI Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne. Materiały z konferencji w Garbiczu 5-6 września 2008 r. Biblioteka Archeologii Środkowego Nadodrza 4, 23-54. Zielona Góra.
Wiślański T. 1979. Kształtowanie się miejscowych kultur rolniczo-hodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych. In: W. Hensel, T. Wiślański (Eds) Prahistoria ziem polskich. 2. Neolit, 165-260. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
Włodarczak P. 2006. Chronologia grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych. In: J. Libera, K. Tunia (Eds), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, 27-66 Lublin-Kraków.
Włodarczak P. 2008. Kultura złocka i problem genezy kultury ceramiki sznurowej w Małopolsce. In: J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz, M. Szmyt (Eds) Na pograniczu światów. Studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60. rocznicę urodzin, 555-567. Poznań.
Włodarczak P. 2013. Projekt badań chronologii absolutnej neolitu i początków epoki brązu w Małopolsce. In: I. Cheben, M. Soják (Eds), Otázky neolitu a eneolitu našich krajín – 2010, 373-387 Nitra.
Włodarczak P. 2017. Battle-axes and beakers. The Final Eneolithic societies. In: P. Urbańczyk (Ed.), The Past Societies 2: 5500-2000 BC, 275-336 Warszawa.
Zakharuk Y. 1971. Pamyatky kasperivskogo typu. In: Arkheologiya URSR. Vol. I: 183-186. Kiev.
Zawiślak P. 2013. Obiekty neolityczne ze stanowiska 1C w Gródku, pow. Hrubieszów (z badań Sławomira Jastrzębskiego w latach 1983-1985). In: A. Pozikhovskyi, J. Rogoziński, M. Rybicka (Eds.) Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. Collectio Archaeologica Ressoviensis 26, 109-214. Rzeszów.
License
Copyright (c) 2020 Ghenadie Sîrbu, Dariusz Król, Serghei Heghea
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.