Słowa kluczowe
eastern group
Southern Bug catchment
absolute chronology
bioarchaeology
Jak cytować
Abstrakt
Discussed in the article, the multi-burial grave from Ilyatka (Staraya Sinyava district, Khmelnytskyi province, Ukraine) is the first feature of the Globular Amphora culture in the drainage basin of the upper Southern Bug to be subjected to comprehensive bioarchaeological and chronological analyses. The time when the remains of seven people (four men and three women) were deposited in it was determined to be 2700–2550 BC. The feature is part of a small site cluster on the upper Southern Bug, made up of 16 sites. The importance of the cluster follows from its location in one of the crucial communication hubs of the Ukrainian forest-steppe. This makes the cluster vital for the exploration of the forest-steppe settlement by Globular Amphora communities, their expansion towards the middle Dnieper area, and connections to Yamnaya culture groups.
Bibliografia
Bronk Ramsey C. 2021. Oxcal v4.4.4. Oxford (www. rlaha.ox.ac.uk).
Czebreszuk J., Kośko A., Szmyt M. 2006. Zasady analizy źródeł ceramicznych z okresu późnego neolitu oraz interstadium epok neolitu i brązu. In: A. Kośko, M. Szmyt, Opatowice – Wzgórze Prokopiaka I. Studia i materiały do badań nad późnym neolitem Wysoczyzny Kujawskiej I, 39–64. Poznań.
Gerling C. 2015. Prehistoric Mobility and Diet in the West Eurasian Steppes 3500 to 300 BC. TOPOI. Berlin Studies of the Ancient World 25. Berlin/Boston. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110311211
Ivanova S. V., Toschev G. N. 2015. The Middle-Dniester Cultural Contact Area of Early Metal Societies. The Frontier of Pontic and Baltic Drainage Basins in the 4th/3rd-2nd Millennium BC. Baltic-Pontic Studies 20: 7–39. DOI: https://doi.org/10.1515/bps-2017-0001
Klochko V. I., Kośko A., Potupchyk M. V., Włodarczak P., Żurkiewicz D., Ivanova S. 2015. Tripolye (Gordineşti group), Yamnaya and Catacomb Culture Cemeteries, Prydnistryanske, Site 1, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: an Archaeometric and chronometric Description and a Taxonomic and Topogenetic Discussion. Baltic-Pontic Studies 20: 183–255. DOI: https://doi.org/10.1515/bps-2017-0005
Kośko A., Kločko V. I. 2011. Szlaki tranzytowe bałtycko-pontyjskiego międzymorza, wczesne etapy rozwoju: IV/III – połowa I tys. Przed Chr. Zarys projektu badawczego. In: M. Ignaczak, A. Kośko, M. Szmyt (Eds) Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki Międzymorza w IV – I tys. przed Chr. Archaeologia Bimaris – Dyskusje 4, 11–18. Poznań.
Kozak O. 2015. Do pitannya pro fizichni havantazhennya ta zakhvoryuvannya naselennya kulturi kulyastikh amfor Khmelnitschini (po materyali grupovogo pokhovannya z s. Ilyatka). In: V. A. Zakhar’ev (Ed.) Starozhistnosti kulturi kulyastykh amfor na Podilli. Zbirnik stattej ta povidomlen. Pamyati Yu. Maleyeva, 61–112. Khmelnytskyi.
Łysenko S. D., Szmyt M. 2011. Środkowe Naddnieprze jako graniczny areał osadnictwa ludności kultury amfor kulistych. In: M. Ignaczak, A. Kośko, M. Szmyt (Eds) Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki Międzymorza w IV – I tys. przed Chr. Archaeologia Bimaris – Dyskusje 4, 239–246. Poznań.
Maleyev Y. M. 1986. Pokhovannya kultury kulastykh amfor na Khmielnytschini. Visnik Kiivskogo Universitetu. Istorichni Nauki 28: 98–103.
Maleyev Y., Yakubovskiy V. 1974. Raskopki grobnitsy kultury sharovidnykh amfor na Yuzhnom Buge. In: Arkheologicheskiye otkrytya 1973 g.: 305. Moskva.
Mathieson I., Alpaslan-Roodenberg S., Posth C., Szécsényi-Nagy A., Rohland N., Mallick S., Olalde I., Broomandkhoshbacht N., Candilio F., Cheronet O., Fernandes D., Ferry M., Gamarra B., Fortes G. G., Haak W., Harney E., Jones E., Keating D., Krause-Kyora B., Kucukkalipci I., Michel M., Mittnik A., Nägele K., Novak M., Oppenheimer J., Patterson N., Pfrengle S., Sirak K., Stewardson K., Vai S., Alexandrov S., Alt K. W., Andreescu R., Antonović D., Ash A., Atanassova N., Bacvarov K., Gusztáv M. B., Bocherens H., Bolus M., Boroneanţ A., Boyadzhiev Y., Budnik A., Burmaz J., Chohadzhiev S., Conard N. J., Cottiaux R., Čuka M., Cupillard C., Drucker D. G., Elenski N., Francken M., Galabova B., Ganetsovski G., Gély B., Hajdu T., Handzhyiska V., Harvati K., Higham T., Iliev S., Janković I., Karavanić I., Kennett D. J., Komšo D., Kozak A., Labuda D., Lari M., Lazar C., Leppek M., Leshtakov K., Vetro D. L., Los D., Lozanov I., Malina M., Martini F., Sweeney K. M., Meller H., Menđušić M., Mirea P., Moiseyev V., Petrova V., Price T. D., Simalcsik A., Sineo L., Šlaus M., Slavchev V., Stanev P., Starović A., Szeniczey T., Talamo S., Teschler-Nicola M., Thevenet C., Valchev I., Valentin F., Vasilyev S., Veljanovska F., Venelinova S., Veselovskaya E., Viola B., Virag C., Zaninović J., Zäuner S., Stockhammer P. W., Catalano G., Krauß R., Caramelli D., Zariņa G., Gaydarska B., Lillie M., Nikitin A. G., Potekhina I., Papathanasiou A., Borić D., Bonsall C., Krause J., Pinhasi R., Reich D. 2018 The genomic history of southeastern Europe. Nature 555/7695, 197–203. DOI: https://doi.org/10.1038/nature25778 DOI: https://doi.org/10.1038/nature25778
Neyman C. 1889. Notatki archeologiczne z Podola rosyjskiego. Zbiór wiadomości do antropologii krajowej 13: 34–44.
Prikhodnyuk O.M. 1970. Megalitichna kulyasta amfora z s. Zavovk Khmelnytskoy oblasti. Arkheologiya 23: 206–207.
Rozdobudko M.V., Yurchenko O.V. 2005. Znakhidki kulyastykh amfor na livoberezhzhi Serednogo Dnipra. In: Arkheologichni doslidzhennya na Ukraini 2003-2004 rr.: 276–279. Zaporizhzhya.
Rudych T. 2015. Antropologichniy material z rozkopok hovikh mogilnikh kompleksiv kulturi kulyastikh amfor na Podilli. In: V. A. Zakhar’ev (Ed.) Starozhistnosti kulturi kulyastykh amfor na Podilli. Zbirnik stattej ta povidomlen. Pamyati Yu. Maleyeva, 25–60. Khmelnytskyi.
Schroeder H., Margaryan A., Szmyt M., Theulot B., Włodarczak P., Rasmussen S., Gopalakrishnan S., Szczepanek A., Konopka T., Jensen T.Z.T., Witkowska B., Wilk S., Przybyła M.M., Pospieszny Ł., Sjögren K.-G., Belka Z., Olsen J., Kristiansen K., Willerslev E., Frei K.M., Sikora M., Johannsen N.N., Allentoft M.E. 2019. Unraveling ancestry, kinship, and violence in a Late Neolithic mass grave. PNAS 116(22): 10705–10710. DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.1820210116 DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.1820210116
Shaposhnikova O.G., Fomenko V.N., Dovzhenko N.D. 1986. Yamnaya kulturno-istoricheskaya oblast (yuzhnobugskiy variant). Arkheologiya SSSR. Svod arkheologicheskikh istochnikov V1-3. Kiev.
Sitsinskij Y. 1930. Materiali do arkheologii Zakhidnogo Podilya. In: Zapiski VUAK 1: 24–44. Kyiv.
Sulimirski T. 1968. Corded Ware and Globular Amphorae North-East of the Carpathians. London.
Sveshnikov I.K. 1983. Kultura sharovidnykh amfor. Arkheologiya SSSR. Svod arkheologicheskikh istochnikov 1-27. Moskva.
Szmyt M. 1999. Between West and East. People of the Globular Amphora Culture in Eastern Europe. Baltic-Pontic Studies 8: 1–349.
Szmyt M. 2009. Eastern Destinations of Central European Cultural Patterns. The case of Globular Amphora Culture (end of the 4th – middle of the 3rd millennium BC). Baltic-Pontic Studies 14: 232–251.
Szmyt M. 2021. Yamnaya and Globular Amphora Culture Relationships: facts and gaps. In: V. Heyd, G. Kulcsár, B. Preda-Bǎlǎnicǎ (Eds) Yamnaya Interactions. Proceedings of the International Workshop held in Helsinki, 25-26 April 2019. Archaeolingua 44. The Yamnaya Impact on Prehistoric Europe 2, 415–434. Budapest.
Vinokur I.S., Gutsal A.F., Penyak S.I., Timoshchuk B.O., Yakubovskiy V.Y. 1984. Dovidnyk z archeologii Ukraini. Khmelnytskaya, chernivetskaya, zakarpatskaya oblasti. Kyiv.
Wang C. C., Reinhold S., Kalmykov A., Brandt G., Jeong C., Cheronet O., Ferry M., Harney E., Keating D., Mallick S., Rohland N., Stewardson K., Kantorovich A. R., Maslov V. E., Petrenko V. G., Erlikh V. R., Atabiev B. C., Magomedov R. G., Kohl P. L., Alt K. W., Pichler S. L., Gerling C., Meller H., Vardanyan B., Yeganyan L., Rezepkin A. D., Mariaschk D., Berezina N., Gresky J., Fuchs K., Knipper C., Schiffels S., Balanovska E., Balanovsky O., Mathieson I., Higham T., Berezin Ya. B., Buzhilova A., Trifonov V., Pinhasi R., Belinskij A. B., Reich D., Hansen S., Krause J. & Haak W. 2019. Ancient human genome-wide data from a 3000-year interval in the Caucasus corresponds with eco-geographic regions. Nature Communications 10, 590. DOI: https://doi.org/10.1038/s41467-018-08220-8. DOI: https://doi.org/10.1038/s41467-018-08220-8
Zakhar’ev V. A. 2015. Novi pokhovannia kulturi kulyastykh amfor bilya sil Ilyatka i Zaychiki na Khmelnichchini. In: V. A. Zakhar’ev (Ed.) Starozhistnosti kulturi kulyastykh amfor na Podilli. Zbirnik stattej ta povidomlen. Pamyati Yu. Maleyeva, 5–24. Khmelnytskyi.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Marzena Szmyt, Volodymir Zakhar’ev, Oleksandra Kozak, Tetyana Rudych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.