Słowa kluczowe
Late Eneolithic
Early Bronze Age
Middle Dniester Area
wood
charcoal
Jak cytować
Abstrakt
This article presents the results of analyses of relics made out of wood that were discovered during the investigation of the Yampil Barrow Complex (Ukraine, Vinnitsa Oblast) in the period 2010-2015 in respect to the graves of Eneolithic communities, Yamnaya culture, Catacomb culture, Noua culture and the Iron Age. The research has documented a process of the selection of wood used in funerary rituals in the 4th to 2nd mill. BC and the choice of tree species present in stenothermal climax forests (Quercus sp., Fraxinus sp.).
Bibliografia
Berdau F. 1890. Botanika leśna podług kursu wykładowego w Instytucie Rolniczo-Leśnym w Nowej-Aleksandryi (Puławach), Prof. Feliksa Berdau, spisana i wydana staraniem b. uczniów, z licznemi drzeworytami. Warszawa.
Bidzilya V.I., Yakovenko E.V. 1973. Ralo iz pozdneyamnogo pogrebeniya kontsa III - nachala II tysiacheletiya do n.e. Sovetskaya arkheologiya 3: 146-152.
Biegeleisen H. 1929. Lecznictwo ludu polskiego. Kraków.
Boratyńska K. 1995, Systematyka i geograficzne rozmieszczenie. In: Jesion wyniosły Fraxinus excelsior L. 19-54. Poznań-Kórnik.
Brückner A. 1927. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków.
Chernyakov I.T. (Ed.). 1994. Remeslo epokhi eneolita - bronzy na Ukraine. Kiev.
Cirlot J. E. 2012. Słownik symboli. Kraków.
Dergachev V.A. 1986. Moldaviya i sosednie territorii v epokhu bronzy. Kishinev.
Fischer A. 1937. Drzewa w wierzeniach i obrzędach ludu polskiego. Lud 35: 60-76.
Forstner D. 1990. Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa.
Gieysztor A. 2006. Mitologia Słowian. Ed. III. Warszawa.
Godet J.-D. 2008. Atlas drewna. Warszawa.
Goslar T., Klochko V.I., Kośko A., Włodarczak P., Żurkiewicz D. 2015. Chronometry of Late Eneolithic and ‘Early Bronze’ cultures in the middle Dniester area: investigations of the Yampil barrow complex. Baltic-Pontic Studies 20: 256-335.
Goslar T., Kośko A., Razumow S. 2014. Identyfikacja kulturowo-chronologiczna cmentarzysk „wczesnobrązowych” na stanowisku Pidlisiwka 1. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 305-311. Poznań.
Heußner K.-U. 2009. Dendrochronologische Untersuchungen zu den Scheibenrädern aus dem Kurgan “Sugokleja”, Stadt Kirovograd/Ukraine. Eurasia Antiqua 15: 235--239.
Hesiod [Hezjod]. 1999. Narodziny bogów (Theogonia). Prace i dni. Tarcza. Warszawa.
Homer. 1986. Iliada. Ed. 14. Warszawa.
Ivanova S.V. 2013. Istoriya naseleniya severo-zapadnogo Prichernomorya v kontse IV-III tys. do n.e. (habilitation thesis). Kiev.
Karwicka T. 1970. Drzewa w wierzeniach i praktykach ludu polskiego (PhD, Archives of Mikołaj Kopernik University in Toruń). Toruń.
Kirleis W., Dreibrodt S. 2016. The Natural Background: Foretsd, Forest Steppe, or Steppe Environment. In: J. Müller, K. Rassmann, M. Videiko (Eds) Trypillia Mega-Sites and European Prehistory 4100-3400 BC. Themes in Contemporary Archaeology 2, 170-179. London and New York.
Klochko V.I., Kośko A., Razumov S., Włodarczak P., Żurkiewicz D. 2015a. Eneolithic, Yamnaya, Catacomb and Babyno culture cemeteries, Pidlisivka, barrow 1, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: archaeometry, chronometry and taxonomy. Baltic-Pontic Studies 20: 40-77.
Klochko V.I., Kośko A., Razumov S., Włodarczak P., Żurkiewicz D. 2015b. Eneolithic, Yamnaya and Noua culture cemeteries from the first half of the 3rd and the middle of the 2nd millennium BC, Porohy, site 3a, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: archaeometric and chronometric description, ritual and taxonomic-topogenetic identification. Baltic-Pontic Studies 20: 78-141.
Klochko V.I., Kośko A., Razumov S., Włodarczak P., Żurkiewicz D. 2015c. Eneolithic, Babyno and Noua culture cemeteries, Klembivka, site 1, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: archaeometry, taxonomy and topogenetics. Baltic-Pontic Studies 20: 142-182.
Klochko V.I., Kośko A., Razumov S., Potupchyk M., Włodarczak P., Żurkiewicz D., Ivanova S. 2015d. Tripolye (Gordineşti group), Yamnaya and Catacomb culture cemeteries, Prydnistryanske, site 1, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: an archaeometric and chronometric description and a taxonomic and topogenetic discussion. Baltic-Pontic Studies 20: 183-255.
Kośko A., Razumow S., Żurkiewicz D. 2014. Cechy formalno-typologiczne obiektów oraz ich wyposażenia. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 213-235. Poznań.
Krzysik F. 1978. Nauka o drewnie. Warszawa.
Labuda G. 1999. Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych. Poznań.
Makohonienko M., 2008. Szata roślinna i etapy rozwoju krajobrazu kulturowego Kujaw w otoczeniu stanowiska Opatowice na Wzgórzu Prokopiaka w okresie neolitu i epoce brązu - podstawy palinologiczne. In: J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicza, M. Szmyt (Eds) Na pograniczu światów: studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego, ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60. rocznicę urodzin, 353-370. Poznań.
Makohonienko M., Hildebrandt-Radke I. 2014. Kontekst przyrodniczy i perspektywy studiów paleośrodowiskowych stanowiska kultury jamowej w Pidlisiwce nad Dniestrem, zachodnia Ukraina. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 247-274. Poznań.
Malyukevich A.E., Agulnikov S.M., Popovich S.S. 2017. Kurgany pravoberezhya Dnestrovskogo limana u s. Mologa. Odessa - Kishinev.
Medwecka-Kornaś A. 1977. Zespoły leśne i zaroślowe. In: Szata roślinna Polski, vol. 1, 383-441. Warszawa.
Melnik O., Steblina I. 2013. Yamna kultura serednoi techii Ingultsa. Kriviy Rig.
Milecka K., Kupryjanowicz M., Makohonienko M., Okuniewska-Nowaczyk I., Nalepka D. 2004. Quercus L. - Oak. In: M. Ralska-Jasiewiczowa, M. Latałowa, K. Wasylikowa, K. Tobolski, E. Madeyska, H.E. Wright Jr., C. Turner (Eds) Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps, 189-197. Kraków.
Milewski A. 1965. Materiały i wyroby z drewna. Warszawa.
Moszyński K. 1928. Polesie Wschodnie. Warszawa.
Moszyński K. 1935 Atlas kultury ludowej w Polsce, vol. I-II. Kraków.
Moszyński K. 1967 Kultura ludowa Słowian, vol. II. Warszawa.
Müller J., Hofmann R., Kirleis W., Dreibrodt S., Ohlrau R., Brandstätter L., Dal Corso M., Out W., Rassmann K., Burdo N., Videiko M. 2017. Maidanetske 2013. New Excavations at a Trypillia Mega-site. Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa / Studia nad Pradziejami Europy Środkowej 16, Kiel - Bonn.
Nikolova A.V. 2012. Absolutna khronologiya yamnoi kulturi pivnichnogo nadchornomorya v svitli dendrodat. Arkheologiya 4: 14-31.
Nikolova A.V., Kaiser E. 2009. Die absolute Chronologie der Jamnaja-Kultur im nördlichen Schwarzmeergebiet auf der Grundlage erster dendrochronologischer Daten. Eurasia Antiqua 15: 209-239.
Nowicki A. 1913. Użytkowanie lasów (technologia leśna). Podręcznik dla właścicieli lasów i leśników, podług najlepszych źródeł i praktyki własnej. Kraków.
Pastoureau M. 2006. Średniowieczna gra symboli. Warszawa (trans. Une histoire symbolique du Moyen Âge occidental. Paris 2004).
Ralska-Jasiewiczowa M., Miotk-Szpiganowicz G., Zachowicz J., Latałowa M., Nalepka D. 2004. Carpinus betulus L. - Hornbeam. In: M. Ralska-Jasiewiczowa, M. Latałowa, K. Wasylikowa, K. Tobolski, E. Madeyska, H.E. Wright Jr., C. Turner (Eds) Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps, 69-78. Kraków.
Sekunda N. V. 2001. The Sarissa. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archeologica 23 (1): 13-41.
Shaposhnikova O.G., Fomenko V.N., Dovzhenko N.D. 1986. Yamnaya kulturno-istoricheskaya obshchnost (yuzhnobugskiy variant). Svod arkheologicheskikh istochnikov SSSR V1-3. Kiev.
Shishlina N.I., Kovalev D.S., Ibragimova E.R. 2014. Catacomb culture wagons of the Eurasian steppes. Antiquity 88 (2014): 378-394.
Słupecki L. 2006. Mitologia skandynawska w epoce Wikingów. Warszawa.
Sudnik-Wójcikowska B., Moysiyenko I.I. 2012. Polsko-ukraińskie badania flory kurhanów w latach 2004-2011. In: B. Sudnik- Wójcikowska, I.I. Moysiyenko, Kurhany na „Dzikich Polach” - dziedzictwo kultury i ostoja ukraińskiego stepu. Warszawa.
Szczuka J., Żurowski J. 1970. Materiałoznawstwo przemysłu drzewnego. Warszawa.
Szmyt M. 2014. Fourth-third millennium BC stone cist graves between the Carpathians and Crimea. An outline of issues. Baltic-Pontic Studies 19: 108-147.
Szyjewski A. 2003. Religia Słowian. Kraków.
Tobolski K. 1976. Przemiany klimatyczno-ekologiczne w okresie czwartorzędu a problem zmian we florze. Phytocoenosis 5 (3/4): 187-197.
Tobolski K. 1990. Naturalne i antropogeniczne przemiany szaty leśnej. Pierwotna roślinność leśna Środkowej Wielkopolski i jej antropogeniczne przekształcenia. In: Paleoekologia i paleolimnologia postglacjału Niżu Polskiego, 11-20. Warszawa.
Tobolski K. 1991. Dotychczasowy stan badań paleobotanicznych i biostratygraficznych Lednickiego Parku Krajobrazowego. In: K. Tobolski (Ed.) Wstęp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego, 11-34. Poznań.
Tobolski K. 1995. Jesion w minionych krajobrazach. In: Jesion wyniosły Fraxinus excelsior L., 7-17. Poznań-Kórnik.
Tobolski K., Nalepka D. 2004. Fraxinus excelsior L. - Ash. In: M. Ralska-Jasiewiczowa, M. Latałowa, K. Wasylikowa, K. Tobolski, E. Madeyska, H.E. Wright Jr., C. Turner (Eds) Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps, 105-110. Kraków.
Yarovoy E.V. 1990. Kurgany eneolita - epokhi bronzy nizhnego Podnestroviya. Kishinev.
Ziółkowska M. 1983. Gawędy o drzewach. Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Tomasz Stępnik, Marzena Szmyt, Danuta Żurkiewicz
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.