Słowa kluczowe
Yamnaya culture
Catacomb culture
Babyno culture
Noua culture
Globular Amphora culture
Corded Ware culture
barrows
funerary deposits
‘animal deposits’
Jak cytować
Abstrakt
This study discusses the issue of ‘animal deposits’ in funerary practices of early barrow communities settling the Black Sea steppe and forest-steppe in the 4rd/3nd-2nd millennium. The focus of analytical studies is directly on the Yampil Barrow Cemetery Complex situated along the left bank of the Dniester, between the Murafa and Markivka rivers, or what is the Yampil Region (Vinnitsa Oblast) now. The chorological system developed by N.Ya. Merpert in his “Yamnaya Cultural-Historical Area” places this area within the Southwestern Variant (between the Southern Bug and Danube rivers) as the Yampil (Podolia) territorial centre. From the perspective of the research programme exploring the ‘bio-cultural border land between the West and East of Europe’, the Yampil Barrow Cemetery Complex is of special scholarly interest because of its western most location on the Dniester route of exchange for cultural patterns developed by communities settling the drainage basins of the Black and Baltic seas. The investigations followed the excavations of 23 barrows between 1984 and 2014.
Bibliografia
Andreeva M.V. 2009. Traditsii i novatsii v pogrebalnom obriade katakombnykh plemen severovostochnogo Predkavkazia. Kratkiye Soobschcheniya Instituta Arkheologii 223: 101-115.
Andrykh S.I,, Toshchev G.N. 2009. Mogilnik Mamay-Gora. Kniga IV. Zaporizhzhia.
Bednarek R., Jankowski M. 2014. Charakterystyka gleboznawcza materiału budowlanego kurhanu 1 w Pidlisiwce. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 275-280. Poznań.
Behrensmeyer A. K. 1978. Taphonomic and ecologic information from bone weathering. Paleobiology 4: 150-162.
Binford L. R. 1978. Nunamiut Ethnoarchaeology. New York.
Binford L. R. 1981 Bones: ancient men and modern myths. New York.
Binford L. R. 1984 Faunal remains from Klasies River mouth. New York.
Bratchenko S.N. 2001. Donetska katakombna kultura rannioho etapu. Luhansk.
Chebotarenko G.F., Yarovoy E.V., Telnov N.P. 1989. Kurgany budzhakskoy stepi. Kishinev.
Chernykh E.N. 1992. Ancient Metallurgy in the USSR. The Early Metal Age. Cambridge.
Fomenko V. M. 2004. Pokhovannia zmishanoho yamno-katakombnoho typu v Buho-Inhuletskomu Mezhyrichchi. In: M.A. Sobutskiy (Ed.) Naukovi zapysky natsionalnoho uniwersytetu „Kyevo-Mohylianska akademiya” 24: Teoriya ta istoriya kultury, 47-54. Kyiv.
Fomenko V. M. 2005. „Rannokatakombni” pokhovannia buho-inhuletskoyi hrupy. In: M.A. Sobutskiy (Ed.) Naukovi zapysky natsionalnoho uniwersytetu „Kyevo-Mohylianska akademiya” 40: Teoriya ta istoriya kultury, 47-55. Kyiv.
Gey A.N. 2000. Novotitorovskaya kultura. Moskva.
Goslar T., Klochko V., Kośko A., Włodarczak P., Żurkiewicz D. 2015. Chronometry of Late Eneolithic and ‘Early Bronze’ cultures in the Middle Dniester area: investigations of the Yampil Barrow Complex. Baltic-Pontic Studies 20: 256-291.
Grant A. 1982. The use of tooth wear as a guide to the age of domestic ungulates. In: B. Wilson, C. Grigson, S. Payne (Eds) Ageing and sexing animal bones from archaeological sites, BAR British Series 109, 91-108. Oxford.
Grayson D. K. 1984. Quantitative zooarchaeology. Topics in the analysis of archaeological faunas. New York.
Harat K., Potupczyk M., Razumow S. 2014. Charakterystyka źródeł archeologicznych pozyskanych w latach 1984-1993. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 45-204. Poznań.
Heyd V. 2011. Yamnaya Groups and Tumuli West of the Black Sea. In: E. Borgna, S. Műller- Celka (Eds) Ancestral Landscapes: Burial mounds in the Copper and Bronze Ages, 529-549. Lyon.
Ivanova S. V. 2001. Sotsialnaya struktura naseleniya yamnoy kultury severo-zapadnogo Prichernomoria. Odessa. 2015 „Protobudzhakskiy gorizont” Severo-Zapadnogo Prichernomoria. Stratum plus 2(2015): 275-294.
Ivanova S. V., Toshchev G. N. 2015. The Middle-Dniester cultural contact area of early metal age societies. The frontier of Pontic and Baltic drainage basin in the 4th/3rd-2nd millenium BC. Baltic-Pontic Studies 20: 336-405.
Kaiser E. 2003. Studien zur Katakombengrabkultur zwischen Dnepr und Prut. Archäologie in Eurasien, vol. 14. Mainz am Rhein.
Kempisty A. 1967. Wyniki badań kopca I w Miernowie pow. Pińczów. In: J. Fellmann, A. Kempisty, M. Miśkiewicz, K. Paczek, A. Wiercińska, A. Wierciński (Eds) Metodyka naukowo-techniczna badań archeologicznych i antropologicznych. Rozprawy Zespołu Badań nad Polskim Średniowieczem Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej, 4, 147-175. Warszawa.
Kashuba M.T., Kurchatov S.Y., Shcherbakova T.A. 2001-2002. Kochevniki na zapadnoy granitse Velikoy stepi (po materialam kurganov u s. Mokra). Stratum plus 4 (2001-2002): 180-252.
Klochko V.I., Kośko A. 2013. The Baltic Drainage Basin in the Reconstruction of the Mental Map of Central Europe Held in Common by Northern-Pontic Early - Bronze Civilization Communities: 3200-1600 BC. An outline of the research programme. Baltic-Pontic Studies 18: 9-20.
Klochko V., Kośko A., Razumov S. Wlodarczak P., Żurkiewicz D. 2015a. Eneolithic, Yamnaya and Babyno culture cemeteries, Pidlisivka, site 1, barrow 1, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: archaeometric and chronometric description, taxonomic discussion. Baltic-Pontic Studies 20: 40-77.
Klochko V., Kośko A., Razumov S. Wlodarczak P., Żurkiewicz D. 2015b. Eneolithic, Yamnaya and Noua culture cemeteries from the first half of the 3rd and the middle of the 2nd millennium BC, Porohy, site 3A, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: archaeometric and chronometric description, ritual and taxonomic-topogentic identification. Baltic-Pontic Studies 20: 78-141.
Klochko V., Kośko A., Razumov S. Wlodarczak P., Żurkiewicz D. 2015c. Eneolithic, Catacomb, Babyno and Noua culture cemeteries, Klembivka, site 1, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: archaeometric, taxonomic and topogenetic description. Baltic-Pontic Studies 20: 142-182.
Klochko V., Kośko A., S., Potupczyk M., Włodarczak P., Żurkiewicz D. Ivanova S. 2015d. Tripolye (Gordineşti group), Yamnaya and Catacomb culture cemeteries, Prydnistrianske, site 1, Yampil Region, Vinnitsa Oblast: archaeometric, chronometric description and taxonomic, topogenetic discussion. Baltic-Pontic Studies 20: 183-255.
Kośko A. 2013. Eastern European Context for Studies on the Use Wagons in the Baltic Sea Catchment Area of the 4th and 3th Millennia BC. In: S. Kadrow, P. Włodarczak (Eds) Environment and subsistence - forty years after Janusz Kruk’s „Settlement studies…”, Studia nad Pradziejami Europy Środkowej 11, 429-440. Rzeszów.
Kośko A. 2014. Traits of „Early Bronze’ Pontic Cultures In the Development of Lowland and Eastern European Forest Cultural Environments In the Baltic Soutern Drainage Basin An Outline of the State of Research. Baltic-Pontic Studies 19: 53-73.
Kośko A., Potupczyk M., Razumow S. (Eds). 2014. Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6. Poznań.
Lyman R. L. 1994. Vertebrate taphonomy. Cambridge.
Lyman R. L. 2008 Quantitative paleozoology. Cambridge.
Mallory J.P. 1981. The ritual treatmentof the horse in the early kurgan tradition. Journal of Indo-European Studies 9: 205-226.
Mallory J.P. 1982. Indo-European and Kurgan Fauna I: Wild mammals. Journal of Indo-European Studies 10: 193-222.
Mallory J.P. 1984. Proto-Indo-European and Kurgan Fauna II: Fish. TheJournal of Indo-European Studies 11: 264-279.
Mallory J.P. 1989. In Search of the Indo-Europeans. London.
Mallory J.P. 1991. Kurgan and Indo-European Fauna III: Birds. Journal of Indo-European Studies 19: 223-234.
Manzura I.V., Klochko E.O, Savva E.N. 1992. Kamenskie kurgany. Kishinev.
Marciniak A. 1996. Archeologia i jej źródła. Materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii. Poznań.
Melnyk O., Steblyna I. 2013. Yamna kultura serednoyi techiyi Inhultsia. Kryvyi Rih.
Merpert N.Ya. 1974. Drevneyshye skotovody Volgo-Uralskogo mezhdurechia. Moskva.
Nikolova A.V., Chernykh L.A., Evdokimov G.L. 2011. Kurgany epokhi bronzy v nizoviakh Dnepra i Ingultsa (po materialam Krasnoznamenskoy ekspeditsii). In: Materialy ta doslidzhennia z arkheolohiyi Skhidnoyi Ukrayiny, 96-163. Luhansk.
Patokova E.F. 1979. Usatovskoe poselenie i mogilniki. Kiev.
Patokova E.F., Petrenko V.G., Burdo N.B., Polishchuk L.Y. 1989. Pamiatniki tripolskoy kultury v Severo - Zapadnom Prichernomore. Kiev.
Payne S. 1973. Kill-off patterns in sheep and goats: the mandibles from Asvan Kale. Anatolian Studies 23: 281-303.
Potupczyk M., Razumov S. 2014. Zgrupowanie cmentarzysk kurhanowych w rejonie jampolskim. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 35-39. Poznań.
Razumov S., Lysenko S., Sinika V., Telnov N. 2016. Ritualnyi kompleks rannego bronzovogo veka s levoberezhia nizhnego Dnestra. Tyragetia Serie Nouӑ 10/1: 175-194.
Rassamakin Y.Y., Nikolova A.V. 2008. Carpathian imports and imitations in context of the Eneolithic and Early Bronze Age of the Black sea steppe area. In: P.F. Biehl, Y.Y. Rassamakin (Eds) Import and imitation in archaeology, 51-87. Langenweißbach.
Reitz, E. J., Wing E. S. 2008. Zooarchaeology, 2nd edition. Cambridge.
Rosiakova N.V. 2015. Pogrebalnye kompleksy s kostiami zhivotnykh iz mogilnikom srubnoy kulturno - istoricheskoy obshchnosti Samarskogo Povolzhiya (Avtoreferat dissertatsii na soiskaniye uchonoy stepeni kandidata istoricheskikh nauk). Izhevsk.
Seetah K. 2006. Butchers as an analytical tool: a comparative study of the Romano-British and Medieval periods (held in the archives of University of Cambridge). Cambridge.
Silver I. 1969. The ageing of domestic animals. In: D. Brothwell, E. Higgs (Eds) Science in archaeology, 2nd ed., 283-302. London.
Shaposhnikova O.G, Fomenko V.N., Dovzhenko N.D. 1986. Yamnaya kulturno-istoricheskaya Oblast (yuzhnobugskiy variant). Kiev.
Subbotin L.V. 1993. Nekotorye aspekty khoziaystvenno-proizvodstvennoy deyatelnosti yamnykh i katakombnykh plemen stepnoy zony Severo-Zapadnogo Prichernomoria. In: V.P. Vanchugov (Ed.) Drevnosti prichernomorskikh stepey. Sbornik nauchnykh statey, 9-21. Kiev.
Subbotin L.V. 2003. Orudiya truda, oruzhie i ukrasheniya plemen yamnoy kultury Severo-Zapadnogo Prichernomoria. Odessa.
Szmyt M. 1999. Between West and East. People of the Globular Amphora Culture in Eastern Europe, Baltic-Pontic Studies 8.
Szmyt M. 2000. In the Far of Two Worlds. On the Study of Contacts between the Societs of the Globular Amphora and Yamnaya Cultures. In: S. Kadrow (Ed.) A Turning of Ages/Im Wandel der Zeiten. Jubilee Book Dedicated to Professor Jan Machnik on His 70th Anniversary, 443-466. Kraków.
Szmyt M. 2009. Eastern destination of Central European cultural patterns. The case of Globular Amphora Culture (end of the 4th - middle of the 3rd millennium BC). Baltic-Pontic Studies 14: 231-250.
Szmyt M. 2013. View from the Northwest: Interaction Network in the Dnieper-Carpathian Area and the People of the Globular Amphora Culture in the Third Millenium BC. In: V. Heyd, G. Kulcsár, V. Szeverényi (Eds) Transitioin to Bronze Age. Interregional Interaction and Socio-Cultural Change in the Third Millenium BC. Carpathian Basin and Neighbouring Regions, 93-111. Budapest.
Trifonov V.A. 1991. Stepnoe Prikubanie v epokhu eneolita - sredney bronzy (periodizatsiya). In: Drevniye kultury Prikubanya, 92-166. Leningrad.
Wiślański T. 1966. Kultura amfor kulistych w Polsce północno-zachodniej. Wrocław-Warszawa-Kraków.
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków.
Włodarczak P. 2014a. The traits of Early-Bronze Pontic cultures in the development of old upland Corded Ware (Małopolska groups) and Złota culture communities. Baltic-Pontic Studies 19: 7-52.
Włodarczak P. 2014b. Sekwencja czynności obrzędowych: problem korespondencji tradycji funeralnych kultury jamowej i kultury ceramiki sznurowej na Wyżynie Podolskiej. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzań skie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno-zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 313-340. Poznań.
Yanish Y.Y. 2012. Opredelenie osteologicheskikh materialov iz kurgana 3 u s. Porohy. In: Razumov S., Kośko A., Karnaukh E. (Eds) Otchet o rabote sovmestnoy ukrainsko - polskoy Yampolskoy arkheologicheskoy ekspeditsyi (held in the archives of IA NANU), 36-41. Kyiv.
Yarovoy E.V. 1985. Drevneyshie skotovodcheskie plemena yugo-zapada SSSR (klassifikatsiya pogrebalnogo obriada). Kishinev. 1990. Kurgany epokhi eneolita-bronzy Nizhnego Podnestrovia. Kishinev.
Zhuravlov O. (= Żurawlow O.). 2013. Vyznachennia osteolohichnykh materialiv z Kurhanu 1 bilia s. Klembivka (held in the archives of IA NANU). Kyiv.
Zhuravlov O. (= Żurawlow O.). 2014. Analiza materiałów kostnych ze stan. Pidlisivka, kurhan 1. In: A. Kośko, M. Potupczyk, S. Razumow (Eds) Naddniestrzańskie kompleksy cmentarzysk kurhanowych społeczności z III i z pierwszej połowy II tysiąclecia przed Chr. w okolicach Jampola, obwód winnicki. Z badań nad północno- zachodnią rubieżą osadnictwa społeczności kręgu kultur „wczesnobrązowych” strefy pontyjskiej. Badania z lat 1984-2014. Archaeologia Bimaris - Monografie 6, 245-246. Poznań.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Arkadiusz Marciniak, Yevheniya Y. Yanish, Oleh Zhuravlov, Aleksander Kośko, Piotr Włodarczak, Danuta Ż Żurkiewicz
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.