Słowa kluczowe
Corded Ware culture
Lesser Poland
funerary rite
Jak cytować
Abstrakt
The rescue excavations at site 11 in Święte, Radymno Commune, Jarosław District, were conducted prior to the construction of the A4 motorway. Thirteen Corded Ware culture (CWC) features, including eleven graves, were discovered. The Final Eneolithic cemetery was placed in the neighbourhood of FBC graves, possibly at megalithic tombs. Most of the CWC graves have a niche construction – typical of the Lesser Poland funerary rite. The furnishings found in these features are characteristic of Subcarpathia as are inventories from nearby sites in the Lower San Valley and Rzeszów Foothills. Their typo-chronological assessments point to the younger phase of the CWC. Ceramic artefacts include vessels finding analogies in the assemblages of the Middle Dnieper culture and the cultures of the steppe/forest-steppe of the North-Western Black Sea Area. Among the latter is the spectacular find of a round-base pot from Feature 1149B. A series of five dates estimate the origins of the Święte cemetery graves at the interval of 2530-2375 BC.
Bibliografia
Belka Z., Dopieralska J., Szczepanek A., Jarosz P. 2018. Human mobility in the Final Eneolithic population of Święte, Jarosław District, south-eastern Poland: evidence from strontium isotope data. Baltic-Pontic Studies 23: 246-258.
Borowska J., Budziszewski J., Włodarczak P. 2016. Groby kultury ceramiki sznurowej ze stanowiska 18 w Snopkowie, pow. lubelski. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 293-306. Kraków.
Bratchenko S.N. 2001. Donetska katakombna kultura rannioho etapu. Vol. 1. Luhansk.
Budziszewski J., Włodarczak P. 2011. Die schnurkeramischen Beile aus den kleinpolnischen Gräbern. In: H.-J. Beier, R. Einicke, E. Biermann (Eds) Dechsel, Axt, Beil & Co – Werkzeug, Waffe, Kultgegenstand? Aktuelles aus der Neolithforschung. Varia Archaeologica 7. Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mitteluropas 63, 55-64. Langenweissbach.
Demetrykiewicz W. 1898. Neolityczne groby szkieletów tak zw. siedzących (Hockergräber) w Przemyskiem i Krakowskiem. Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne 3: 76-92.
Dobrakowska T., Włodarczak P. 2018. Święte 20: graves of the Corded Ware culture. Baltic-Pontic Studies 23: 140-162.
Hozer M., Machnik J., Bajda-Wesołowska A. 2017. Groby kultury ceramiki sznurowej i domniemane kultury mierzanowickiej w Szczytnej, pow. Jarosław – źródła, analizy, wnioski. In P. Jarosz, J. Machnik (Eds) Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Szczytnej na Wysoczyźnie Kańczuckiej. Via Archaeologica Ressoviensia 12, 7-130. Rzeszów.
Janczewski P., Kraus P., Włodarczak P. 2018. Święte 15: cemetery of the Corded Ware culture. Baltic-Pontic Studies 23: 93-139.
Jarosz P., Tunia K., Włodarczak P. 2009. Burial mound no. 2 in Malżyce, the district of Kazimierza Wielka. Sprawozdania Archeologiczne 61: 175-231.
Kaiser E. 2003. Studien zur Katakombengrabkultur zwischen Dnepr und Prut. Archäologie in Eurasien 14. Mainz.
Kempisty A., Włodarczak P. 2000. Cemetery of the Corded Ware culture in Żerniki Górne. Światowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages 5. Warsaw.
Kondracki J. 1988. Geografia regionalna Polski. Warszawa.
Koperski A. 1973. Grób kultury ceramiki sznurowej w Przemyślu przy ul. Pstrowskiego. Sprawozdania Archeologiczne 25: 79-82.
Kośko A., Klochko V.I., Olszewski A. 2012. Ritualniy obiekt naselennia prichornomorskoyi kulturnoyi spilnoty doby rannoyi bronzy na r. San. Arkheologiya 2(2000): 67-75.
Kośko A., Klochko V.I., Olszewski A., Włodarczak P. 2018. Święte 11, feature 1149: sequence of funerary rites practiced by Corded Ware peoples and Early Bronze Northern Pontic cultures. Baltic-Pontic Studies 23: 69-92.
Kośmider M. 2003. Kamienne topory z dorzecza środkowego Sanu w świetle badań osadniczych. Cz. I. Kamienne topory ze wschodniej części Pogórza Dynowskiego. Rocznik Przemyski: 39(2): 21-40.
Kośmider M. 2004. Kamienne topory z dorzecza środkowego Sanu w świetle badań osadniczych. Część II. Kamienne topory z Pogórza Przemyskiego i dorzecza Wiaru. Rocznik Przemyski 40(2): 29-52.
Król D., Rybicka M., Rogoziński J., Sznajdrowska A. 2014. Obrządek pogrzebowy kultury pucharów lejkowatych w grupie południowo-wschodniej na przykładzie stanowisk w Skołoszowie 7 i Szczytnej 6. In: Naukovii studii 7. Kultovi ta pokhovalni pamiatki u Vislo-Dniprovskomu regioni: problemi interpretatsii, 62-78. Lviv-Vinniki.
Libera J. 2009. Materiały krzemienne z badan kurhanów kultury ceramiki sznurowej na Grzędzie Sokalskiej. In: J. Machnik, J. Bagińska, W. Koman, Neolityczne kurhany na Grzędzie Sokalskiej w świetle badan archeologicznych w latach 1988-2006. Z aneksami Jerzego Libery i Lucjana Gazdy, 283-308. Kraków.
Libera J., Sobieraj J. 2016. Topory kamienne jako identyfikatory kultury ceramiki sznurowej w środkowej i północnej części Lubelszczyzny. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 411-454. Kraków.
Machnik J. 1966. Studia nad kulturą ceramiki sznurowej w Małopolsce. Wrocław-Warszawa-Kraków.
Machnik J. 1998. Uwagi o najstarszym osadnictwie pasterskiej ludności kultury ceramiki sznurowej (III tysiąclecie przed Chr.) w strefie karpackiej. In: J. Gancarski (Ed.) Dzieje Podkarpacia, t. II, 99-120. Krosno.
Machnik J. 2001. Kultura ceramiki sznurowej w strefie karpackiej (stan i perspektywy badawcze). In: J. Gancarski (Ed.) Neolit i początki epoki brązu w Karpatach polskich, 115-137. Krosno.
Machnik J. 2011. Znaczenie archeologicznych badań ratowniczych na trasie planowanej budowy autostrady A4 na odcinku Przeworski-Radymno dla znajomości problematyki schyłku neolitu i początków epoki brązu. In: S. Czopek (Ed.) Autostradą w przeszłość, 61-78. Rzeszów.
Machnik J. 2014. Transfer of ideas and cultural (taxonomic) traits between the Vistula and Dnieper in the late Neolithic. Archaeological evidence on Subcarpathian plateaus. Baltic-Pontic Studies 19: 87-106.
Machnik J., Bagińska J., Koman W. 2009. Neolityczne kurhany na Grzędzie Sokalskiej w świetle badan archeologicznych w latach 1988-2006. Z aneksami Jerzego Libery i Lucjana Gazdy. Kraków.
Machnik J., Jarosz P., Mazurek M. 2019. Groby kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie, pow. Przeworsk. In: P. Jarosz, J. Machnik, A. Szczepanek (Eds) Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Mirocinie na Wysoczyźnie Kańczuckiej, 7-134. Rzeszów.
Machnik J., Pilch A. 1997. Zaskakujące odkrycie zabytków kultury środkowodnieprzańskiej w Młodowie-Zakąciu koło Lubaczowa w woj. przemyskim. Sprawozdania Archeologiczne 49: 143-170.
Machnik J., Sosnowska E. 1996. Starożytna mogiła z początku III tysiąclecia przed Chrystusem, ludności kultury ceramiki sznurowej w Średniej, gm. Krzywcza. Rocznik Przemyski 32(3): 3-28.
Machnik J., Sosnowska E. 1998. Kurhan ludności kultury ceramiki sznurowej z przełomu III i II tysiąclecia przed Chrystusem w Woli Węgierskiej, gm. Roźwienica, woj. przemyskie. Rocznik Przemyski 34(3): 3-20.
Machnik J., Sosnowska E., Cyhyłyk W. 1997. Osada ludności kultury ceramiki sznurowej z początku III tysiąclecia przed Chr. w Side koło Sambora. Rocznik Przemyski 33(5): 3-28.
Olszewski A. 2011a. Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej. In: Święte 11 stanowisko w gminie Radymno, woj. podkarpackie [manuscript]. Warszawa.
Olszewski A. 2011b. Osada i cmentarzysko kultury pucharów lejkowatych. In: Święte 11 stanowisko w gminie Radymno, woj. podkarpackie [manuscript]. Warszawa.
Rauba-Bukowska A. 2018. Microscopic analysis of pottery fragments from the Corded Ware culture at sites 11, 15 and 20 in Święte, Jarosław District. Baltic-Pontic Studies 23: 163-177.
Reder J., Stępniewski K. 2011. Analiza geologiczno – morfologiczno – glebowa stanowiska archeologicznego Święte gmina Radymno, powiat Jarosław, województwo Podkarpackie. In: A. Łukaszewska, A. Olszewski (Eds) Święte 11 stanowisko w gminie Radymno, woj. podkarpackie [manuscript]. Warszawa.
Rybicka M., Głowacz M., Król D. 2017. Datowania radiowęglowe wielokulturowego cmentarzyska ze Skołoszowa, stanowisko 7, pow. jarosławski, woj. podkarpackie. In: M. Rybicka (Ed.) Wielokulturowe cmentarzyska w Skołoszowie, stanowisko 7 pow. jarosławski w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodniej części Podgórza Rzeszowskiego, 113-142. Rzeszów.
Rybicka M., Król D., Rogoziński J. 2012. Opracowanie ratowniczych badań archeologicznych na stanowisku Skołoszów 7. Tom 1 [manuscript]. Rzeszów.
Sulimirski T. 1968. Corded Ware and Globular Amphorae North-East of Carpathians. London.
Tunia K., Włodarczak P. 2016. Organisation spatiale des sépultures autour des tombeaux monumentaux du TRB dans le bassin de la haute Vistule (Néolithique récent – âge du Bronze ancien). In: G. Robin, A. D’Anna, A. Schmitt, M. Bailly (Eds) Fonctions, utilisations et représentations de l’espace dans les sépultures monumentales du Néolithique européen, 217-227. Aix-en-Provence.
Valde-Nowak P. 2000. Flammförmige Messer der Schnurkeramikkultur. In: S. Kadrow (Ed.) A Turning of Ages. Im Wandel der Zeiten. Jubilee book dedicated to Professor Jan Machnik on His 70th anniversary, 467-479. Kraków.
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków.
Włodarczak P. 2008. Krzemień czekoladowy w kulturze ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. In: W. Borkowski, J. Libera, B. Sałacińska, S. Sałaciński (Eds) Krzemień czekoladowy w pradziejach. Materiały z konferencji w Orońsku, 08-10.10.2003, 277-303. Warszawa-Lublin.
Włodarczak P. 2014. The traits of Early-Bronze Pontic cultures in the development of old upland Corded Ware (Małopolska groups) and Złota culture communities. Baltic-Pontic Studies 19: 7-52.
Włodarczak P. 2018. Chronometry of the Final Eneolithic cemeteries at Święte, Jarosław District, from the perspective of cultural relations among Lesser Poland, Podolia and the north-western Black Sea region. Baltic-Pontic Studies 23: 178-212.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Adam Olszewski, Piotr Włodarczak
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.