Czasopismo Prawno-Historyczne
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph
<p class="oczasopismie"><strong>OPIS CZASOPISMA</strong><br>„Czasopismo Prawno-Historyczne” (CPH) zostało założone w 1948 r. przez wybitnego historyka prawa profesora Zygmunta Wojciechowskiego i ukazuje się nieprzerwanie do dziś. CPH publikowane jest co pół roku, od 2010 r. również w wersji elektronicznej na uniwersyteckiej platformie cyfrowej, a od 2021 r. tylko w takiej wersji. Jest periodykiem poświęconym historii ustroju i prawa, dziejom prawa rzymskiego i kanonicznego, historii doktryn politycznych i prawnych oraz historii prawa jako nauki. Na łamach CPH publikują renomowani badacze z kraju i zagranicy oraz młodzi adepci nauk historyczno-prawnych, w tym autorzy rozpraw, prac drobnych i materiałów oraz tekstów polemicznych i krytycznych.</p> <p class="oczasopismie"><strong>Zgłoszenie artykułu, proces recenzyjny oraz publikacja w CPH są bezpłatne.</strong></p> <ul class="oczasopismie"> <li class="show"><a href="/index.php/cph/about">POLITYKA FUNKCJONOWANIA CZASOPISMA</a></li> <li class="show"><a href="/index.php/cph/issue/current">AKTUALNY NUMER</a></li> <li class="show"><a href="/index.php/cph/issue/archive">ARCHIWUM</a></li> </ul> <div class="oczasopismie"><strong>INDEKSOWANE W:</strong> <p>EBSCO, Crossref, Biblioteka Nauki, CEJSH, Infona, Google Scholar, Arianta, WorldCat, NUKAT</p> </div> <div class="oczasopismie"> <div class="oczasopismie"><strong>WSKAŹNIKI OCENY CZASOPISMA:</strong></div> <div class="oczasopismie">Ministerstwo Edukacji i Nauki (2021): <strong>70<br></strong>h5-index: <strong>5<br><br></strong><strong>DOI: </strong><a href="https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/index">10.14746/cph</a></div> <div class="oczasopismie"><strong>eISSN: 2720-2186</strong></div> <div class="oczasopismie"><strong>ISSN: 0070-2471</strong></div> <div class="oczasopismie"> </div> <div class="oczasopismie"><strong>PRACE PUBLIKOWANE W CZASOPIŚMIE DOSTĘPNE SĄ NA LICENCJI CREATIVE COMMONS</strong>:</div> <div class="oczasopismie">do 2020 r.</div> </div> <div class="oczasopismie"> <div class="oczasopismie"><strong><a href="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" rel="license"><img src="https://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png" alt="Licencja Creative Commons"> </a></strong></div> <div class="oczasopismie">od 2021 r.</div> <div class="oczasopismie"><img src="/public/site/images/adrianas/by-sa.png" width="89" height="31"></div> <div class="oczasopismie">© Copyright by Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu</div> </div>
Adam Mickiewicz University, Faculty of Law and Administration
pl-PL
Czasopismo Prawno-Historyczne
0070-2471
<div class="oczasopismie"> <div class="oczasopismie">PRACE PUBLIKOWANE W CZASOPIŚMIE DOSTĘPNE SĄ NA LICENCJI CREATIVE COMMONS:</div> <div class="oczasopismie">do 2020 r.</div> </div> <div class="oczasopismie"> <div class="oczasopismie"><strong><a href="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" rel="license"><img src="https://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png" alt="Licencja Creative Commons"> </a></strong></div> <div class="oczasopismie">od 2021 r.</div> <div class="oczasopismie"><img src="/public/site/images/adrianas/by-sa.png" width="89" height="31"></div> <div class="oczasopismie">© Copyright by Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu</div> </div>
-
Prawa Ur-Nammy
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30711
<p>Do tej pory w języku polskim nie istniało pełne tłumaczenie najstarszego dobrze zachowanego mezopotamskiego zbioru praw, tj. praw Ur-Nammy (panującego w latach 2110-2093 p.n.e.). Niniejszy artykuł prezentuje ten zbiór praw w tłumaczeniu z języka sumeryjskiego, uwzględniając nowo opublikowane manuskrypty tego zbioru.</p>
Tytus Mikołajczak
Copyright (c) 2021 Tytus Mikołajczak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
9
33
10.14746/cph.2021.2.1
-
Narodziny, rozwój i dezintegracja idei praw fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w zachodniej myśli politycznej od renesansu do oświecenia
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30712
<p>Tekst przedstawia ideę praw fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w europejskiej praktyce i myśli politycznej w XVI i XVII stuleciu. Autor pokazuje, że istotą tej koncepcji jest ograniczenie władzy suwerena przez parlament, prawa stanów, religię i tradycyjne instytucje. Źródło dezintegracji i upadku tego pierwszego europejskiego konstytucjonalizmu widzi w reformacji, wojnach religijnych wewnętrznych i zewnętrznych, a także w środkach stosowanych w walkach konfesyjnych: makiawelizmu i mobilizacji politycznej.</p>
Adam Wielomski
Copyright (c) 2021 Adam Wielomski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
35
61
10.14746/cph.2021.2.2
-
Odpowiedzialność karna za zbrodnie sądowe sędziów III Rzeszy w Niemczech Zachodnich i Wschodnich
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30713
<p>Sędziowie niemieckich sądów specjalnych w okupowanej Polsce podczas II Wojny Światowej skazując Polaków na karę śmierci dopuszczali się zbrodni przeciwko ludzkości. Na karę śmierci został skazany Polak, który jako ekspedient w sklepie pomagał wysiedlanym Polakom w ten sposób, że sprzedawał im mięso, do którego kupowania nie mieli oni prawa. Tak samo ukarano Polaka wysiedlonego z całą rodziną własnego gospodarstwa rolnego za to że utrzymywał się z nielegalnego handlu. Skazano na karę śmierci polskiego mleczarza, który zaniedbywał niemieckie krowy, dające przez to mniej mleka. Żaden z sędziów, którzy wydawali takie wyroki nie poniósł odpowiedzialności w Republice Federalnej. W komunistycznych Niemczech wschodnich skazano na karę 8 lat więzienia sędziego sondergerichtu w Poznaniu, który brał udział w karaniu śmiercią 71 osób oskarżonych o drobne wykroczenia. Wyrok ten zasługuje na respekt z perspektywy współczesności.</p>
Witold Kulesza
Copyright (c) 2021 Witold Kulesza
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
63
96
10.14746/cph.2021.2.3
-
Für gute öffentliche Ordnung. Ustawodawstwo policyjne księcia Albrechta von Brandenburg-Ansbach z okresu jego rządów w księstwie pruskim (1525–1568)
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30716
<p>Przedmiotem artykułu jest wewnętrzna działalność ustawodawcza księcia Albrechta von Brandenburg-Ansbach, który objął rządy w księstwie pruskim utworzonym po sekularyzacji pruskiej części Zakonu krzyżackiego jako lenno króla i Korony Polskiej (1525). W czasie swoich rządów książę podejmował działania mające na celu umocnienie swojej pozycji. Służyła temu również działalność prawodawcza, uzgadniana często ze stanami księstwa, w której znaczącą rolę odgrywały ustanawiane przez księcia przepisy porządkowe, wydawane samoistnie, ale często pojawiające się w ramach szerszych ustaw porządkowych obejmujących regulacje karne, prawno-osobowe czy prawno-majątkowe. Ich zadaniem było normowanie wielu stron życia i działalności poddanych, nakazywanie, zakazywanie określonych zachowań, reglamentowanie i represjonowanie ich postępowania. Wydawanie przez władców przepisów policyjnych służyć miało w procesie kształtowania się wczesnonowożytnego władztwa terytorialnego wprowadzeniu kontroli nad poddanymi, wprzęgnięciu ich w system dyscypliny społecznej, mającej na celu osiągnięcie porządku wewnętrznego. Działalność ta, w której przepisy policyjne pełniły funkcję instrumentu utrwalenia władzy, miała w przypadku księcia Albrechta dodatkowe znaczenie ze względu na ustanowienie w księstwie pruskim ewangelickiego kościoła krajowego, na którego czele, jako jego głowa, stał sam książę. Zespolenie władzy świeckiej z kościelną, zgodne z doktryną Marcina Lutra, zmierzało do powstanie społeczności, w której poddani książęcy byli jednocześnie członkami książęcego kościoła. Z tego powodu wiele z przepisów policyjnych miało szczególny moralny charakter.</p>
Dariusz Makiłła
Copyright (c) 2021 Dariusz Makiłła
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
97
117
10.14746/cph.2021.2.4
-
L'état de siège w XVIII-wiecznym ustawodawstwie rewolucyjnej Francji
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30717
<p>Artykuł poświęcony jest dziejom regulacji prawnych dotyczących stanów nadzwyczajnych w XVIII-wiecznej rewolucyjnej Francji. Od stuleci stanowią one specyficzne reżimy prawne stosowane w państwach w okresach poważnego zagrożenia powszechnego bezpieczeństwa. Wielu historyków uznaje, że genezy nowożytnych rozwiązań prawnych w tym zakresie upatrywać należy we francuskim prawie publicznym przełomu XVIII i XIX wieku. Tym właśnie tropem podążył autor, podejmując się analizy francuskich regulacji normatywnych czasów Wielkiej Rewolucji, poświęconych specyfice instytucji określanej jako <em>l'état de siège.</em> Eksplorując problem, korzystał z różnorodnych instrumentów metodologicznych, głównie egzegezy tekstu prawnego oraz komparatystyki prawniczej.</p>
Paweł Wiązek
Copyright (c) 2021 Paweł Wiązek
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
119
130
10.14746/cph.2021.2.5
-
„Każdy z nas ma w życiu własnem dziedzinę umiłowań i ukochań namiętnych…” Zygmunt Jundziłł (1880–1953) – senator – adwokat – zastępca profesora – emigrant
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30719
<p>Zygmunta Jundziłła (1880–1953) bez wątpienia można uznać za jednego z ostatnich obywateli Wielkiego Księstwa Litewskiego. Początkowo związał się ze stronnictwem krajowców, a w okresie II Rzeczypospolitej należał do zwolenników marszałka Józefa Piłsudskiego. Z ramienia BBWR sprawował w latach 1930–1935 mandat senatora. Jundziłł był także wykładowcą prawa cywilnego na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, a także adwokatem. W okresie II wojny światowej uniknął aresztowania. Po 1945 r. przebywał na emigracji we Francji i w Wielkiej Brytanii. Zmarł na emigracji w Londynie w 1953 r.</p>
Karol Siemaszko
Copyright (c) 2021 Karol Siemaszko
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
131
140
10.14746/cph.2021.2.6
-
Dolus eventualis jako remedium na braki legislacyjne ustawodawstwa karnego Polski Ludowej 1944–1969 – analiza prawna
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30720
<p>Artykuł prezentuje wykorzystywanie w doktrynie i praktyce orzeczniczej Polski Ludowej 1944–1969 konstrukcji zamiaru ewentualnego (<em>dolus eventualis</em>) do kształtowania – a <em>de facto</em> zaostrzania – polityki karnej w sprawach o czyny objęte nieumyślnością. Autor koncentruje swoje rozważania w szczególności na sprawach przeciwko interesom politycznym i gospodarczym państwa, przestępczości komunikacyjnej oraz dotyczących przeciwdziałania negatywnym skutkom alkoholizmu. Przeprowadzone analizy wskazują, że we wszystkich tych obszarach braki systemu prawa karnego oraz subtelna (dowodowa) różnica między świadomą nieumyślnością (lekkomyślnością) a zamiarem ewentualnym były wykorzystywane na niekorzyść potencjalnych sprawców. Fakty te dobitnie potwierdzają znaną powszechnie właściwość ówczesnego systemu, a więc jego instrumentalizm w wykorzystywaniu prawa karnego, do kształtowania – zwalczania – negatywnych aspektów rzeczywistości społeczno-gospodarczo-politycznej.</p>
Tomasz Szczygieł
Copyright (c) 2021 Tomasz Szczygieł
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
141
157
10.14746/cph.2021.2.7
-
Podręcznik do myślenia. Prawo rzymskie według Kazimierza Kolańczyka
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30722
<p>Jednym z najbardziej znanych polskich powojennych podręczników do prawa rzymskiego jest opracowanie autorstwa Kazimierza Kolańczyka. Pierwsze wydanie podręcznika <em>Prawo rzymskie</em> ukazało się drukiem w 1973 r. W ciągu blisko pięćdziesięciu lat od tego momentu, praca doczekała się sześciu wydań i co więcej, w trzecim dziesięcioleciu XXI w. stanowi wciąż jedno z cieszących się sporą popularnością opracowań służących do nauki prawa rzymskiego. Przyczyn tego niekwestionowanego sukcesu podręcznika poszukiwać należy już na etapie jego tworzenia. Z tego też powodu niezwykle interesujące wydaje się przedstawienie zaprezentowanej przez autora koncepcji dzieła, okoliczności związanych z jego tworzeniem, a także odbioru pierwszego wydania.</p>
Grzegorz Nancka
Copyright (c) 2021 Grzegorz Nancka
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
159
177
10.14746/cph.2021.2.8
-
The subject matter of arbitral tribunals in the resolutions of the Permanent Council (1776–1788)
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30724
<p>Original version: Problematyka sądownictwa polubownego w rezolucjach Rady Nieustającej (1776–1788), “Czasopismo Prawno-Historyczne” [Journal of Legal and Historical Sciences], 2016, vol. 68, issue 2, pp. 85–108.</p>
Marcin Głuszak
Copyright (c) 2021 Marcin Głuszak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
179
206
10.14746/cph.2021.2.9
-
Wspólnota irygacyjna? Prawne aspekty utrzymania sieci irygacyjnych we wczesnym Cesarstwie Rzymskim
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30725
<p>Na potrzeby intensywnego rolnictwa wszystkie starożytne cywilizacje musiały stworzyć i utrzymywać systemy irygacyjne. W interesie także cesarstwa rzymskiego leżało zapewnienie odpowiednik warunków dla uprawy roli. Konsekwentnie odkrywane źródła epigraficzne i papirologiczne pozwalają rekonstruować prawne formy działania jakimi posługiwali się Rzymianie, w celu utrzymania sieci irygacyjnych. Okazują się być one diametralnie różne. Jako dwa przykłady wykorzystane zostały środki administracyjnoprawne zastosowane w prowincjach <em>Hispania Tarraconensis </em>oraz <em>Aegyptus</em>. W pierwszej, na podstawie tablicy zawierającej <em>Lex Rivi Hiberiensis, </em>wyłonił się obraz struktur samorządowych, w drugiej zaś dzięki papirusom, można odtworzyć struktury hierarchiczne, charakterystyczne dla poprzednich form państwowości na tym terenie. Na podstawie dotychczasowych publikacji zostały opisane struktury administracyjne, ze szczególnym naciskiem na aspekty prawne.</p>
Kacper Żochowski
Copyright (c) 2021 Kacper Żochowski
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
207
224
10.14746/cph.2021.2.10
-
The history of the formation of international organizations in the world
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30727
<p>Powstanie organizacji międzynarodowej jest procesem, który wynika z potrzeby działania w określonym czasie i w określonych warunkach, które występują w określonym środowisku. Organizacja jest założona, gdy grupa podmiotów stosunków międzynarodowych zdaje sobie sprawę z potrzeby w pełni stałej i systematycznej współpracy w celu realizacji uzgodnionych zadań i kompetencji. Zainteresowanie taką działalnością pojawia się, gdy powszechna potrzeba lub zagrożenie mają taki charakter i wielkość, że pojedyncze podmioty nie są w stanie sobie z nimi poradzić lub robią to nieefektywnie. Organizacja międzynarodowa nie jest stworzona z powodów cyklicznych na krótki, ściśle zdefiniowany okres czasu, ale w celu stałej współpracy opartej na wzajemnych interesach wszystkich jej członków.</p>
Sabina Kubas
Copyright (c) 2021 Sabina Kubas
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
225
240
10.14746/cph.2021.2.11
-
Organizacja prokuratury powszechnej według ustawy z 20 lipca 1950 r. o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30729
<p>Artykuł stanowi próbę przedstawienia kwestii organizacji prokuratury powszechnej w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na podstawie przepisów ustawy z 20 lipca 1950 r. o prokuraturze powszechnej. Zostały wtedy wprowadzone niektóre modele prokuratury i szczególną wagę kładziono na rozwój i zasady socjalistycznej prokuratury w Związku Sowieckim, a później na zaadaptowanie tych rozwiązań w polskim systemie prawnym. Ustawa z 20 lipca 1950 r. odrzuciła zasady organizacji prokuratury w stylu kapitalistycznym, które obowiązywały dotychczas, ponieważ uznano je za sprzeczne z nowym ustrojem państwa. Zastąpiono je rozwiązaniami, na podstawie których prokuratura została oddzielona od Ministerstwa Sprawiedliwości i stała się w ten sposób instytucją niezależną od wszystkich organów administracji publicznej. Pomimo tego, że przepisy formalnie przewidywały podporządkowanie prokuratury Radzie Stanu, w rzeczywistości o kierunku i funkcjonowaniu prokuratury decydowali dygnitarze partii komunistycznej. Komuniści potrzebowali w pełni posłusznego im organu władzy, dzięki któremu mogliby osiągać swoje cele. W konsekwencji prokuratura, której głównym zadaniem było ściganie przestępstw, stała się instytucją kontrolno-nadzorczą skierowaną nie tylko na pojedynczych obywateli, ale także na organizacje i urzędy. Obowiązki te były wykonywane na podstawie nadanych jej uprawnień w postaci tzw. nadzoru ogólnego, którego wyznacznikiem wykonania miała być kara represyjna. Ustawa ta, mimo że była dość ogólna i lakoniczna (składała się z dwudziestu czterech części, z których siedem stanowiło przepisy przejściowe i końcowe), wprowadziła wszystkie elementy niezbędne do wdrożenia w Polsce socjalistycznej prokuratury w oparciu o koncepcję Lenina. Socjalistyczny model prokuratury obowiązywał w Polsce aż do czasu przemian społeczno-politycznych w 1989 r.</p>
Adam Obara
Copyright (c) 2021 Adam Obara
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
241
252
10.14746/cph.2021.2.12
-
Białoruś przed Łukaszenką. Uwagi historyka prawa o prawie karnym
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30730
<p>Artykuł recenzyjny w nawiązaniu do publikacji K. Laskowskiej, <em>Prawo karne Białorusi. Przeszłość i teraźniejszość,</em> Temida2, Białystok 2021, ss. 135 i <em>Przestępczość na Białorusi. Przeszłość i teraźniejszość,</em> Temida2, Białystok 2021, ss. 145. </p>
Adam Lityński
Copyright (c) 2021 Adam Lityński
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
253
269
10.14746/cph.2021.2.13
-
Między Goebbelsem a Stalinem. O propagandzie prawa w Polsce 1944–1947
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30731
<p>Artykuł recenzyjny w nawiązaniu do publikacji Jarosława Kuisza, <em>Propaganda bezprawia. O „popularyzowaniu prawa” w pierwszych latach Polski Ludowej</em>, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2020, ss. 433.</p>
Adam Lityński
Copyright (c) 2021 Adam Lityński
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
271
282
10.14746/cph.2021.2.14
-
Jerzy W. Ochmański, Teoria sytuacjonizmu w zastosowaniu. Prusy i Rzesza przed Trybunałem Państwa, Wydawnictwo Naukowe UAM, Seria Prawo nr 244, Poznań 2020, ss. 379.
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30732
<p>Recenzja</p>
Maria Zmierczak
Copyright (c) 2021 Maria Zmierczak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
283
286
-
Profesor Michał Pietrzak (1929–2021)
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/cph/article/view/30733
<p>.</p>
Grażyna Bałtruszajtys
Copyright (c) 2021 Grażyna Bałtruszajtys
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
2021-12-21
2021-12-21
73 2
287
291