Słowa kluczowe
“situlas”
burial rite
cemeteries
settlements
Jak cytować
Abstrakt
The aim of this article is to present issues concerning the presence of so called situlas (pottery vessels, no bronze) in Wielbark culture inventories from Wielkopolska. These vessels are very rare within cemeteries and settlements as well. And until now the criteria of such spatial distribution have remained unknown. In this paper so called situlas from Wielkopolska will be characterised, particularly in the context of their deposition in individual graves and within the necropolises, as well as within settlements. Further parts of this article deal with research problems connected with the role and meaning of so called situlas in Wielbark culture burial rite in Wielkopolska, in particular in the light of anthropological analysis results. The paper also presents the hypothesis explaining sparsity of so called situlas occurrence and very specific localisation of these vessels in the area of Wielkopolska. At the end of the article research demands and questions will be presented. They will enable and give direction for further discussion on the compelling issue of phenomenon of so called situlas of full spatial and chronological aspects of their occurrence.
Bibliografia
Alfawicka S. 1970 Ceramika malowana okresu halsztackiego w Polsce. Wrocław–Warszaw–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Biedermann H. 2001 Leksykon symboli. Warszawa: Muza S.A.
Bugaj E. 1999 Motywy figuralne na ceramice germańskiego kręgu kulturowego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Ciesielski Ł. 2011 Zagospodarowanie przestrzeni cmentarzysk w świetle badań nad stosunkami społecznymi w kulturze przeworskiej. W: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Kim jesteś człowieku? Funeralia Lednickie Spotkania 13 (s. 59–68). Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich.
Dernoga M. 2000a Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na osadzie z okresu wpływów rzymskich w Tarnowie Pałuckim, stanowisko 13 (gm. Wągrowiec, woj. wielkopolskie). Czwarty sezon badań. W: A.M. Wyrwa (red.), Studia i materiały do dziejów Pałuk. Tom III. Środowisko naturalne i osadnictwo w łekieńskim kompleksie osadniczym (s. 207–232). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Dernoga M. 2000b Osada kultury wielbarskiej z okresu wpływów rzymskich w Siedleczku, stanowisko 4 (gm. Wągrowiec, woj. wielkopolskie). W: A.M. Wyrwa (red.), Studia i materiały do dziejów Pałuk, t. 3, Środowisko naturalne i osadnictwo w łekieńskim kompleksie osadniczym (s. 184–205). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Gałęzowska A. 2004 Osady kultur pomorskiej, przeworskiej i wielbarskiej w Stroszkach w powiecie wrzesińskim. Fontes Archaeologici Posnanienses, 40, s. 281–453.
Karczewska M., Karczewski M. 2007 „Obcy” w grupie. Relacje międzykulturowe na przykładzie pochówków o cechach „wielbarskich” z cmentarzysk kultury bogaczewskiej. W: M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej (s. 627–642). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne.
Kokowski A. 2007 Goci. Od Skandzy do Campi Gothorum. Trio Warszawa, Warszawa.
Machajewski H. 2003 Starożytni hutnicy z Pojezierza Gnieźnieńskiego. Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, 2, s. 226–238.
Machajewski H., Sikorski A. 1981 Cmentarzysko ludności kultury wielbarskiej w Lutomiu, gm. Sieraków, woj. Poznań. Fontes Archaeologici Posnanienses, 32, s. 13–24.
Michałowski A., Piasecka K., Piasecki A., Pogodziński P., Żychliński D. [w druku] Wstępne wyniki ratowniczych badań archeologicznych na osadzie kultury wielbarskiej w Wagowie, pow. poznański, woj. wielkopolskie, stan. 1 i 13.
Przewoźna K. 1955 Osada i cmentarzysko z okresu rzymskiego w Słopanowie, pow. Szamotuły. Fontes Archaeologici Posnanienses, 5, s. 60–139.
Rysiewska T. 1994 Struktury krewniacze i związki międzypopulacyjne w Polsce wczesnośredniowiecznej. Próba wnioskowania na podstawie wybranych cmentarzysk Sandomierszczyzny. Archeologia Polski, 39(1–2), s. 185–190.
Rysiewska T. 1996 Struktura rodowa w społecznościach pradziejowych. Cmentarzyska z epoki brązu i wczes¬nej epoki żelaza w południowej Polsce. Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego.
Skorupka T. 2001 Kowalewko 12. Cmentarzysko birytualne ludności kultury wielbarskiej (od połowy I w. n.e. do początku III w. n.e.). W: M. Chłodnicki (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego (t. 2, Wielkopolska, cz. 3). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Skorupka T., Strzyżewski C. 2006 Cmentarzysko ludności kultury wielbarskiej w Imilnie, stan. 33, woj. wielkopolskie. Fontes Archaeologici Posnanienses, 42, s. 97–124.
Szamałek K. 2009 Procesy integracji kulturowej w młodszej epoce brązu i początkach epoki żelaza na Pojezierzu Wielkopolskim. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Umbreit C. 1976 Das Gotische Gräberfeld von Brätz Kr. Meseritz. Bonner Hefte zur Vorgeschichte, 11, s. 43–54.
Wołągiewicz R. 1993 Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szczecin: Muzeum Narodowe.
Woźny J. 2000 Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Żychliński D. 1999 Osada z późnego okresu wpływów rzymskich w Kowalewku, gm. Oborniki, woj. poznańskie, stanowisko 3. Folia Praehistorica Posnaniensia, 9, s. 173–218.
Żychliński D. 2014 Obrządek pogrzebowy kultury przeworskiej i wielbarskiej w Wielkopolsce. Gniezno–Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej.