Abstract
Children’s toys of the second half of the nineteenth and early twentieth centuries were determined by several criteria: age, gender and social background of the child. They fulfilled several basic functions: ludic, socialization/preparatory, educational and educating. Boys’ patriotic toys influenced the formation of patriotic feelings, both preparing the child for future military service, and developing a love for the history of the country.
References
„Dodatek do «Przyjaciela Dzieci»” 1873. 37.
„Dziennik Domowy” 1835. 44.
„Dziennik Łódzki” 1889. 167.
„Wielkopolanin” 1804. 281.
ANCZYC, W. L. (1887) ABC: pierwsza nauka dla dzieci. Warszawa.
BORZYM, J. (2009) Pamiętnik podlaskiego szlachcica. Łomża: Stopka.
DYAKOWSKI, B. (1911) Koń towarzysz człowieka. Warszawa: M. Arcta.
DYGASIŃSKI, A. (1887) Nowe tajemnice Warszawy, t. 1. Warszawa: Nakład Biblioteki Romansów i Powieści.
DYGASIŃSKI, A. (1898) W puszczy. In: Wilk, psy i ludzie; W puszczy, (nowele). Warszawa.
Dyjetetyka dzieci oparta na wskazówkach przyrody. Przewodnik w zdrowem pielę-gnowaniu dzieci od przyjścia na świat aż do dojrzenia skreślony przez przyjaciela dzieci (lekarza – prof. E. Madeyskiego) (1869). Lwów.
E.J. (1885) Zabawki dziecinne. Kłosy. 1068.
ENGESTRÖM, W. (1882) Kilka słów o Edwardzie Rastawieckim i o rzeczywistem znaczeniu naszej Galeryi Narodowej w Poznaniu. Odczyt miany w Towarzystwie Przemysłowym dnia 20 lutego 1882 roku. Poznań.
FIEDLER, A. (1976) Mój ojciec i dęby. In: Podróż w dalekie lata. Antologia. Warszawa: Iskry.
GOŁĘBIOWSKI, Ł. (1831) Gry i zabawy różnych stanów w kraju całym lub w niektó-rych tylko prowincjach. Warszawa.
KACZYŃSKI, T. (1987) Z żółtym kuferkiem. Wspomnienia ludowca i nauczyciela. Warszawa: Kantor.
Koniki i książeczka (1873) Przyjaciel Dzieci. 33.
KONOPNICKA, M. (1962) Lalki moich dzieci. In: Konopnicka, M., Nowele, t. 2. Warszawa: Czytelnik.
KOSTRZEWSKI, J. (1970) Z mego życia. Pamiętnik, Wrocław–Warszawa–Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
LIBELT. K. (1907) O miłości ojczyzny. Warszawa.
LINDE, M. S. B. (1814) Słownik języka polskiego, t. VI, U–Z. Warszawa: Drukarnia Zakładu Ossolińskich.
PADEREWSKI, I.J. (1982) Pamiętniki. Warszawa: Emta.
PRUS, B. (1969) Lalka, t. 1–3. Warszawa: PIW.
PRUS, B. (1974) Sieroca dola. In: Prus, B., Nowele, t. 2. Warszawa: PIW.
PRUS, B. (1974) Ze wspomnień cyklisty. In: Prus, B., Nowele, t. 3. Warszawa: PIW.
PRUS, B. Dzieci, [Online] Available from: https://pl.wikisource.org/wiki/Dzieci_(Prus)/I. [Accessed: 15th October 2018].
RACZYŃSKI, E. (2009) Pani Róża z domu Potocka synowa Zygmunta Krasińskiego potem Edwardowa Raczyńska, Łomianki: Wydawnictwo LTW.
RÓŻAŃSKI, S. (1906) Najłatwiejszy elementarz czyli Nauka pisania i czytania do użytku szkolnego i domowego. Warszawa.
RULIKOWSKI, J. (1862) Urywek wspomnień. Warszawa: G. Gebethner & R. Wolff.
WERNIC, H. (1881) Wychowanie dziecka włącznie do lat 6-ciu. Warszawa: Wydawnictwo Pedagogiczno-Szkolne St. Areta.
WERYHO, M. (1907) Wśród swoich. 50 powiastek dla małych dzieci z 50-ma ilustracjami S. Masłowskiego. Petersburg.
WERYHO, M. (1911) Co mi powiesz? Powiastki dla małych dzieci. Warszawa: G. Gebethner & R. Wolff.
WROTNOWSKI, F. (1851) Elementarz polskich dzieci. Berlin.
ZALESKI, M. (1893) Wspomnienie 1830–1873. Lwów.
ŻULIŃSKA, B. (1910) Zabawy i zabawki dziecięce pod względem pedagogicznym i społecznym. Szkoła. Vol. 1.
BOCHEŃSKI, A. (1971) Rzecz o psychice narodu polskiego. Warszawa: PIW.
DERESIEWICZ, J. (1976) Notes on memoirs as a historical source. Pamiętnikarstwo Polskie. 1–4.
JAKUBIAK, K. (2016) Polskie badania historyczno-pedagogiczne nad dawnymi zabawkami dziecięcymi. In: Kabacińska-Łuczak, K. & Żołądź-Strzelczyk, D. (eds.) Zabawka-przedmiot ludyczny i obiekt kolekcjonerski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
KABACIŃSKA, K. (2007) Zabawy i zabawki w osiemnastowiecznej Polsce. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
KABACIŃSKA, K. (2010) Dziecko na wybranych przedstawieniach ikonograficznych Michała Stachowicza (1768–1825). Studia Edukacyjne. 12.
KABACIŃSKA-ŁUCZAK, K. (2016) Zabawki dziecięce w polskiej literaturze pięknej II połowy XIX w. In: Kabacińska-Łuczak, K. & Żołądź-Strzelczyk, D. (eds.) Zabawka—przedmiot ludyczny i obiekt kolekcjonerski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
KABACIŃSKA-ŁUCZAK, K. (2018) “Zabawki polskiego dziecka niech cechę polską w sobie noszą” – zachęcanie do kupowania wytworów „rodzinnego przemysłu”. Przegląd Pedagogiczny. 1.
KABACIŃSKA-ŁUCZAK, K. & NAWROT-BOCHENSKA M. (2018) Bożonarodzeniowe zabawki dla dzieci. O zwykłych przedmiotach w niezwykłej codzienności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
KALINOWSKA-WITEK, B. (2014) Rola, znaczenie i pozycja społeczna mężczyzny i kobiety w rodzinie w świetle wybranych czasopism kobiecych z lat 1864–1914. Wychowanie w Rodzinie. 2.
KANIA, A. (2017) Horses in collections Museum of Toys and Play in Kielce. Kielce toys as an example of folk art. In: Łysiak-Łątkowska, A. & Lisiewicz, M. (eds.) What a horse is—not everyone can see. A horse in Polish urban culture and selected writing texts from antiquity to the present. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
KOWALCZYK, R. Wielkopolski patriotyzm. Ze spuścizny regionalizmu wielkopolskiego XIX/XX wieku. [Online] Available from: http://www.e-pw.pl/page.php/1/0/show/96/. [Accessed: 15th October 2018].
LAUDA, N. (2016) Konik on a stick and a rocking horse—the history of a toy. In: Kabacińska-Łuczak, K. & Żołądź-Strzelczyk, D. (eds.) Toy—a popular object and a collector’s item. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
LISIEWICZ, M. & ŁYSIAK-ŁĄTKOWSKA, A. (2017) Od owsianego napędu do napędu wyobraźni: rola konia w historii i kulturze piśmienniczej. In: Łysiak-Łątkowska, A. & Lisiewicz, M. (eds.) Jaki koń jest, nie każdy widzi. Koń w polskiej kulturze miejskiej i wybranych tekstach piśmienniczych od antyku do współczesności. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
NAWROT-BOROWSKA, M. (2016) Zabawka dziecięca na terenie ziem polskich w II połowie XIX i na początku XX wieku w przekazach pamiętnikarskich. In: Kabacińska-Łuczak, K. & Żołądź-Strzelczyk, D. (eds.) Zabawka—przedmiot ludyczny i obiekt kolekcjonerski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
NIEUWAŻNY, A. (2007) Świadomość narodowa i patriotyzm w czasach zaborów. [Online] Available from: file:///C:/Users/WSE/Documents/zabawka%20patriotyczna/źródła/Swiadomosc_narodowa_i_patriotyzm-AN.pdf. [Accessed: 15th October 2018].
PACHOCKA, A. (2009) Dzieciństwo we dworze szlacheckim w I połowie XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Avalon.
PILICHOWSKA, B. (1997) Zabawy i zabawki chłopięce w XIX-wiecznym Krakowie. Zabawy i Zabawki. 1–2.
RYŚ, J. (2010) Military toys in the Old Polish period. In: Żołądź-Strzelczyk, D. & Kabacińska, K. (eds.) Old and contemporary children’s toys. Poznań: Wydawnictwo Rys.
SAWICKA, Z. (2002) Koń w życiu szlachty w XVI–XVIII. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
SOCHOŃ, J. (2007) Literatura jako „miejsce patriotyczne”. Warszawskie Studia Teologiczne. 1.
SUŁKOWSKI, B. (1984) Zabawa. Studium socjologiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
TAZBIR J. (2004) Przemiany polskiego patriotyzmu. Nauka. 1.
WALASEK, S. (1994) Kształtowanie postaw patriotycznych w polskich rodzinach na przełomie XIX i XX wieku. Wstępne wyniki badań. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne. 28.
WINNICKI, R. (2012) Cejrowski vs. Winnicki: insurrectionist patriotism and nationalist positivism. [Online] Available from: http://www.fronda.pl/a/cejrowski-vs-winnicki-patriotyzm-powstanczy-a-nacjonalistyczny-pozytywizm,17222.html [Accessed: 15th October 2018].
ZWOLIŃSKI, A. (2015) Wychowanie do patriotyzmu. Labor et Educatio. 3.
ŻOŁĄDŹ-STRZELCZYK, D. & KABACIŃSKA-ŁUCZAK, K. (2011) Codzienność dziecięca opisana słowem i obrazem. Życie dziecka na ziemiach polskich od XVI do XVIII wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
ŻOŁĄDŹ-STRZELCZYK, D. et al. (2016) Dzieje zabawek dziecięcych na ziemiach polskich do początku XX wieku. Wrocław: Wydawnictwo Chronicon.
License
Journal of Gender and Power is an Open Access Journal. Copyright of the article published in the Journal of Gender and Power is retained by the authors with first publication rights granted to the Adam Mickiewicz University Press.