Przegląd Politologiczny

Kierunek chiński w paradyplomacji polskich regionów i miast

2022-04-12T09:47:03+00:00

Aktywność zagraniczna (paradyplomacja) samorządów terytorialnych jest jednym z elementów polskiej polityki zagranicznej oraz jednym z wymiarów współczesnych stosunków międzynarodowych. Artykuł prezentuje rezultaty badań współpracy polskich samorządów z Chinami, które są najczęściej wybieranym kierunkiem spośród wszystkich państw pozaeuropejskich.

Chiny jako aktor bezpieczeństwa w Afryce

2022-04-12T09:47:00+00:00

Historycznymi aktorami bezpieczeństwa w Afryce były mocarstwa kolonialne, a po okresie dekolonizacji, wiodące mocarstwa dwubiegunowego świata. Trzecim aktorem, mającym wpływ na bezpieczeństwo części Afryki stają się Chiny. Pytania badawcze, które postawiono to: jaką rolę odgrywają Chiny w zakresie bezpieczeństwa w Afryce i jak zmienia się rola Chin w tym zakresie? Zastosowane metody badawcze to analiza dokumentów i analiza statystyczna. Zakres przedmiotowy analizy obejmował wielostronne chińskie misje pokojowe; chińskie wsparcie finansowe dla instytucji panafrykańskich i regionalnych, działających na rzecz bezpieczeństwa; bazy i ćwiczenia wojskowe Chin w Afryce; eksport broni i technologii; aktywność sektora prywatnych firm ochroniarskich oraz chińską narrację dotyczącą tego fragmentu współpracy międzynarodowej. Wnioski, wynikające z badań, wskazują że polityka bezpieczeństwa Chin ulegała istotnym zmianom, co wpływa na ich rolę jako aktora bezpieczeństwa m.in. w Afryce. Istotą zmian w polityce Chin jest odejście od zasady nieingerowania i przyjęcie zasady ograniczonego zaangażowania. W rezultacie Chiny nie zostały głównym aktorem bezpieczeństwa w Afryce, ale stały się jednym z aktorów bezpieczeństwa w tym regionie.

Teoretyczne i filozoficzne aspekty szczególnych uprawnień wspólnoty politycznej w zakresie bezpieczeństwa antyterrorystycznego

2022-04-12T09:49:56+00:00

Zakres przedmiotowy analizy podjętej w tekście obejmuje problematykę relacji między dwoma dobrami. Z jednej strony między dobrem, którym jest bezpieczeństwo wspólnoty, i z drugiej strony – dobrem wyrażającym się w uprawnieniu do stosowania szczególnych środków wpisujących się w ramy obrony koniecznej i stanu wyższej konieczności. Problem relacji między dwoma dobrami, np. konfliktem między dwoma dobrami, zauważyć można w rywalizacji dobra wspólnego i dobra jednostki. Podobną relację zauważyć można w procesie derogacji zobowiązań współczesnej wspólnoty politycznej w zakresie ochrony życia oraz innych praw i wolności jednostki. Za szczególne przypadki kolizji dóbr należy uznać dopuszczalność użycia siły, przemocy i ograniczenia prywatności jednostki. Do najbardziej skrajnych przykładów użycia siły i przemocy przez wspólnotę polityczną należy zaliczyć pozbawienie jednostek lub grup życia i stosowanie wobec nich tortur. Natomiast do przykładów związanych z ingerencją w sferę życia prywatnego jednostki należy zaliczyć wszelkiego rodzaju środki inwigilacji stosowane przez instytucje państwowe.

Głównym celem analizy zawartej w tekście jest przedstawienie różnego typu argumentów dotyczących możliwości stosowania szczególnych środków w granicach lub poza granicami obrony koniecznej i stanu wyższej konieczności przez wspólnotę polityczną. W celu uszczegółowienia zakresu przedmiotowego analizy w tekście wskazano następujące pytania badawcze: (1) W jakim zakresie możliwe jest w granicach prawa, per analogiam do adekwatnych działań jednostki, stosowanie szczególnych środków (obrony koniecznej lub stanu wyższej konieczności) przez wspólnotę polityczną w celu zapewnienia jej bezpieczeństwa (w szczególności bezpieczeństwa antyterrorystycznego)?; (2) W jakim zakresie możliwe jest w poza granicami prawa, per analogiam do adekwatnych działań jednostki, stosowanie szczególnych środków (obrony koniecznej lub stanu wyższej konieczności) przez wspólnotę polityczną w celu zapewnienia jej bezpieczeństwa (w szczególności bezpieczeństwa antyterrorystycznego)?

Analiza zawarta w tekście ma głównie charakter poglądowy i koncepcyjny w zakresie prezentacji problematyki relacji dóbr, jakimi są bezpieczeństwo i szczególne uprawnienia wspólnoty politycznej. Do prezentacji prawnych aspektów tego zagadnienia wykorzystano interpretację tekstualną, funkcjonalną i systemową. Obok poszczególnych rodzajów interpretacji prawnych w toku argumentacji wykorzystano teoretyczną refleksję nad prawem. W ujęciu koncepcyjnym tytułowego problemu wykorzystano argumentację per analogiam do adekwatnych działań jednostki w chwili bezpośrednio grożącego jej niebezpieczeństwa a określonych w przepisach polskiego prawa karnego – czyli obrony koniecznej i stanu wyższej konieczności.

Polska pomoc rozwojowa w Republice Mołdawii jako przykład inwestycyjnych działań uzupełniających w państwie niestabilnym

2022-04-12T09:46:44+00:00

Polską pomoc rozwojową dla Republiki Mołdawii można określić mianem inwestycyjnych działań uzupełniających. Celem artykułu jest oszacowanie jej wielkości i scharakteryzowanie poszczególnych projektów. Poruszana problematyka dotyczy również sposobu wdrażania środków pomocowych, w tym charakterystyki modeli funkcjonowania projektodawców i systemowego podejścia do poszczególnych grantów. Zakres pola badawczego obejmuje lata 2008–2018, a więc cezurę czasową, dla której zebrano materiał źródłowy. W artykule wykorzystano dwie metody badawcze: analizy statystycznej i analizy formalno-prawnej. Postawiono następujące pytania badawcze: jaki jest szczegółowy zakres wdrażania polskiej pomocy rozwojowej w Mołdawii? Jakie modele funkcjonowania projektodawców w zakresie ODA wykształtowały się w Republice? Jakie typy projektów finansowano w ramach ODA w Mołdawii po 2004 r.? Republika Mołdawii pod względem inwestycyjnym jest terenem specyficznym. Realizowane tu projekty odbiegają od wyobrażenia europejskiego, skoncentrowanego wokół przemysłu 4.0 zmierzającego do wdrażania w gospodarce procesów automatyzacji, robotyzacji i zaawansowanych technologii. Większość grantów wdrażanych na trenie Republiki dotyczy tymczasem podstawowych potrzeb o charakterze politycznym, społecznym i gospodarczym. Ich realizacja jest źródłem postępu we wskazanych trzech obszarach, bowiem w wielu przypadkach skoncentrowana jest na zapewnianiu podstawowych potrzeb życiowych. Jeśli nawet kwoty udzielanej przez Polskę pomocy nie są wysokie, to za decydujący należy uznać sam fakt zrealizowania określonej inwestycji.

Śródlądowe punkty tankowania LNG w polityce energetycznej Unii Europejskiej

2022-04-12T09:46:43+00:00

Zaplecze importowe skroplonego gazu ziemnego w portach morskich państw członkowskich UE jest dobrze rozwinięte. Dostawy LNG zwiększają bezpieczeństwo energetyczne. Gaz ziemny podczas spalania powoduje mniejsze zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego niż ropopochodne paliwa płynne. Rozszerzenie stosowania LNG poprawi bezpieczeństwo ekologiczne, dlatego rozważania skupiono na śródlądowej infrastrukturze skroplonego gazu ziemnego. Postawiono dwa pytania badawcze: czy UE dąży do wdrożenia LNG jako paliwa silnikowego w żegludze śródlądowej, czy buduje się punkty tankowania LNG w portach śródlądowych? Do rozwiązania problemów badawczych zastosowano metodę analizy oraz syntezy. W artykule określono determinanty rozwoju unijnej infrastruktury paliw alternatywnych. Zwrócono uwagę na konsekwencje środowiskowe intensywnego wykorzystywania transportu w różnych działach gospodarki. Wykazano konieczność zastąpienia wysokoemisyjnych środków przewozowych niskoemisyjnymi, któremu musi towarzyszyć tworzenie sieci punktów tankowania LNG. Scharakteryzowano strukturę punktu tankowania i system dystrybucji skroplonego gazu ziemnego. Przybliżono obecne wymagania konstrukcyjne siłowni statków żeglugi śródlądowej oraz bunkrowania LNG w portach rzecznych. Przestudiowano przypadek implementacji ciekłego gazu ziemnego do transportu śródlądowego na Renie i Dunaju. W podsumowaniu wnioskowano o przyspieszenie procesu tworzenia unijnej infrastruktury LNG warunkującej rozwój niskoemisyjnej żeglugi śródlądowej.

Wojna w Górskim Karabachu z 2020 roku i zmiana regionalnego status quo

2022-04-12T09:46:42+00:00

Celem artykułu jest określenie, w jaki sposób zmiana status quo w następstwie wojny karabaskiej 2020 roku wpłynęła na pozycję Rosji w regionie. Autorka stara się odpowiedzieć na pytanie, jak ta zmiana wpłynęła na geopolityczny układ sił Rosji. Autorka posłużyła się metodą analizy wydarzeń historycznych, zbadała zarówno oficjalne informacje, jak i opinie niezależnych ekspertów przed podjęciem najważniejszych zapisów, porównując, przeciwstawiając i analizując te często diametralnie przeciwstawne prognozy i opinie. Autorka przekonuje, że wbrew niektórym spekulacjom sytuacja mogła się zmienić na niekorzyść Rosji w dłuższej perspektywie. Wojna karabaska w 2020 roku uwydatniła rywalizację między mocarstwami regionalnymi, w tym Turcją, w regionie i poza nim. W wyniku wojny z 2020 roku Rosja rozmieściła siły pokojowe w Górskim Karabachu, ale musiała też liczyć się z istotnymi wpływami Turcji w regionie, który ma tendencję do ekspansji na Azję Centralną i Północny Kaukaz. Aby przeciwstawić się regionalnej konkurencji, Moskwa opracowała politykę wspierania projektów współpracy gospodarczej między walczącymi państwami, aby wzmocnić wewnętrzną spójność na tym obszarze poradzieckim. Pozwoli to Rosji na przekształcenie Kaukazu Południowego w mniej lub bardziej stabilny region, który będzie jej pasem buforowym z gwarantowanymi niewrogimi reżimami.

Konstytucjonalizacja opozycji w systemach politycznych państw europejskich

2022-04-12T09:46:40+00:00

W literaturze politologicznej wyróżnia się dwie formy instytucjonalizacji opozycji – instytucjonalizację polityczną (pośrednią) i instytucjonalizację prawnoustrojową (bezpośrednią). Pierwsza opiera się na założeniu, że opozycja stanowi nieodłączny element systemu politycznego, co wynika z podstawowych zasad konstytucyjnych, katalogu praw obywatelskich czy przepisów prawa wyborczego, natomiast druga polega na zamieszczeniu sformułowania nawiązującego do „opozycji” w konkretnym akcie prawnym: uchwale, ustawie bądź konstytucji. Niniejszy artykuł koncentruje się właśnie na tej drugiej formie instytucjonalizacji opozycji, a ściślej mówiąc, na jej konstytucjonalizacji. Celem autora opracowania było bowiem zbadanie skali tego zjawiska w systemach politycznych państw europejskich, jak również przedstawienie kontekstu, w jakim ustrojodawcy nawiązują w treści konstytucji do „opozycji”, i jakie występują różnice w tym zakresie. Analiza objęła konstytucje wszystkich europejskich państw, w związku z czym badania zachowały charakter całościowy. Wśród wykorzystanych metod znalazły się: metoda analizy treści i metoda porównawcza, a na bazę źródłową – oprócz konstytucji – złożyły się: monografie, opracowania zbiorowe, artykuły naukowe oraz inne akty prawne. Badania wykazały, że konstytucjonalizacja opozycji politycznej jest w Europie zjawiskiem rzadkim, obejmującym jedynie kilka państw. Te zaś, które się na to zdecydowały, różnią zastosowane w tym celu metody i rozwiązania.

Indeksy demokracji i stan zaawansowania ich rozwoju dla pomiaru jakości demokracji na poziomie lokalnym

2022-04-12T09:46:36+00:00

Jak mierzyć demokrację? Jak ocenić, czy jeden ustrój demokratyczny jest bardziej demokratyczny od innego i na jakiej podstawie to stwierdzić? Pomiary jakości demokracji na poziomie państw istnieją już od 1946 roku, a na ich podstawie powstawały indeksy demokracji jak np. Freedom House, Polity IV, czy też Varieties of Democracy. Poza poziomem państw jest zdecydowanie mniej narzędzi tego typu, a istniejące – jak np. Local Autonomy Index – nie dotyczą bezpośrednio miast. Poniższy artykuł stawia tezę, że indeks demokracji na poziomie lokalnym jest potrzebny dla rzetelnej analizy jakości demokracji w polskich gminach i miastach. Przeanalizowano w nim dotychczasowe doświadczenia w mierzeniu jakości demokracji na poziomie miast, kierując się podejściem w duchu instytucjonalnym. Następnie omówiono przykłady lokalnych indeksów demokratycznych np. The Civic Index z USA, i najnowszą propozycję indeksu demokratycznego dla miast portugalskich. W zakończeniu zaproponowano zarys metodyki do mierzenia demokracji na poziomie miast w Polsce.