Przegląd Politologiczny

Wdrażanie zasad polityki kosmicznej dla rozwoju wschodzących regionów geograficznych. Park Technologii Kosmicznych w województwie lubuskim – studium przypadku

2022-10-28T11:02:56+02:00

Artykuł poświęcono problematyce rosnącego i rozwijającego się w Polsce sektora kosmicznego, a przede wszystkim jego wpływu na budowanie konkurencyjnej, opartej na wiedzy gospodarki. Za cel pracy przyjęto zaprezentowanie wysiłków regionów, koncentrując się na przykładzie województwa lubuskiego, służących budowie infrastruktury badawczo-rozwojowo-wdrożeniowej, dzięki której dochodzi do zawiązywania kooperacji pomiędzy samorządem terytorialnym szczebla regionalnego, światem nauki a przedsiębiorstwami. Dzięki takiej współpracy możliwe jest, nie tylko budowanie realnych związków pomiędzy tymi środowiskami, a w szczególności wynikiem tych interakcji będą konkretne kooperacje gospodarcze, lokowanie kolejnych podmiotów gospodarczych w regionie, czy też powstawanie nowych firm działających w sektorze kosmicznym. Zasadniczą część pracy stanowi studium przypadku, w ramach którego przedstawiono inicjatywę utworzenia Parku Technologii Kosmicznych podjętą przez samorząd województwa lubuskiego, a zrealizowaną wspólnie z Uniwersytetem Zielonogórskim oraz firmą Hertz Systems LTD. Jest to doskonały dowód na to, że na poziomie wojewódzkim w ramach polityki regionalnej, de facto intraregionalnej, można podejmować bardzo ważne inicjatywy na rzecz rozwoju sektora kosmicznego.

Demokracja i instytucjonalna subiektywność polityczna: studium porównawcze dla Europy i Azji Środkowej

2022-10-28T11:02:54+02:00

W artykule przedstawiono wyniki analizy porównawczej instytucji politycznych w różnych typach reżimów poprzez wskaźniki ich politycznej subiektywnośći, a mianowicie efektywność rządzenia, orientację rządu na przyszłość oraz zaufanie instytucjonalne. Korelacja między tymi wskaźnikami a poziomem demokratyzacji dla 50 krajów Europy i Azji Centralnej na rok 2021 oraz w dynamice ostatnich 15 lat obliczana jest na podstawie szerokiej bazy danych empirycznych. Badany jest wpływ trendów we współczesnym porządku światowym, takich jak rozwój społeczeństwa sieciowego, cyfryzacja pola politycznego i wpływ międzynarodowych instytucji finansowych, na instytucjonalną agenturę polityczną. Autor dochodzi do wniosku, że skonsolidowane demokracje i autokracje mają wyższy poziom politycznej agencji niż reżimy hybrydowe. Demokracje charakteryzują się wyższym poziomem skuteczności rządzenia, natomiast autokracje są bardziej postrzegane przez swoich obywateli jako te, które są w stanie zapewnić stabilność polityczną i długoterminową wizję przyszłości. W rezultacie reżimy autokratyczne charakteryzują się wyższą dynamiką zaufania instytucjonalnego. Reżimy hybrydowe wykazują większą skłonność do autorytarnych instytucji i tradycji politycznych niż do demokratycznych.

Zdarzenia krzywdzące moralnie jako determinanty dynamiki mobilizacji na rzecz praw kobiet w Polsce

2022-10-28T11:02:52+02:00

Dlaczego rejestracja nazwy Dziewuchy Dziewuchom jako znaku towarowego i publikacja orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego spowodowały zakończenie aktywności przez największe ruchy protestu na rzecz praw kobiet w demokratycznej Polsce i to pomimo nieosiągnięcia celów? Jakie były źródła demobilizacji z 2018 r. i 2021 r. i kolejnych fal braku mobilizacji? Opierając się na teorii krzywdy moralnej i metodologii badań narracyjnych, artykuł ten ma na celu wyjaśnienie determinant demobilizacji i braku mobilizacji Dziewuch i Ogólnopolskiego Strajku Kobiet. Głównym argumentem jest to, że podczas walki o prawa kobiet część polskiego społeczeństwa zaangażowana w działalność obywatelską doznała dwóch poważnych traum. Każda z dwóch fal mobilizacji zakończyła się masowym poczuciem krzywdy moralnej. W obu przypadkach pojawienie się krzywdy moralnej wiązało się z utratą wiary w siebie i innych. Co więcej, w obu przypadkach była ona tak poważna, że okazała się długotrwała. Na etapie pojawienia się dysonansu poznawczego nie podejmowano prób jego rozwiązania. Innymi słowy, aktywiści nie zrobili nic, aby zapobiec przekształceniu dysonansu poznawczego w trwałe poczucie moralnej krzywdy. W pierwszym przypadku może to wskazywać na niedojrzałość organizacyjną i emocjonalną działaczy. Z kolei drugi przypadek może być oznaką słabnięcia społeczeństwa obywatelskiego, tworzenia się coraz większego obszaru kultury politycznej wycofania i uległości w Polsce.

“Bardziej społeczne” oznacza “bardziej wadliwe”: jak nowe media przyczyniają się do upadku polskiej demokracji

2022-10-28T11:02:48+02:00

Antydemokratyczne przemiany w Polsce zbiegły się nieprzypadkowo z wejściem na nowy poziom rozwoju mediów społecznościowych. Zaawansowane technologicznie metody zarządzania dyskursem (np. poprzez targetowanie behawioralne) współistnieją z niską wiedzą Polaków na temat tego jak funkcjonuje świat social media4 i niechęcią do zdobywania wiedzy na ten temat wśród polskich rodzin (Drzewiecki 2010). Staje się to żyznym gruntem dla rozwoju negatywnych zjawisk z punktu widzenia demokracji. Hejt, fake news i deep fake, trywializacja i banalizacja, astroturfing, wykorzystywanie botów w celach propagandowych… można w nieskończoność wymieniać niebezpieczeństwa związane z wpływaniem działań w social media na debatę publiczną. Stawiamy hipotezę, że w przypadku demokracji tak młodej i chwiejnej jak Polska, połączenie antydemokratycznych wizji państwa z tak dynamicznym rozwojem mediów społecznościowych stanowi wyjątkowe zagrożenie dla rozwoju społeczeństwa.

Rodziny transgraniczne i ograniczenia w poruszaniu się po pograniczu polsko-niemieckim podczas pandemii COVID-19

2022-10-28T11:02:42+02:00

Opierając się na wynikach wcześniejszych badań dotyczących wpływu pandemii COVID-19 na ruch transgraniczny w Unii Europejskiej i separacji rodzin transgranicznych, w badaniu skupiono się na wpływie pandemii COVID-19 na ruch transgraniczny polskich rodzin w Unii Europejskiej, a konkretnie sytuacji polskich rodzin oddzielonych granicami pozostającymi w strefie Schengen. Badanie analizuje sposoby, dzięki którym Covid radykalnie ograniczył swobodę przemieszczania się obywateli UE w strefie Schengen, zwłaszcza między Polską a Niemcami. Korzystanie z metod badawczych, takich jak przegląd literatury, obserwacja uczestnicząca i wywiad umożliwiło identyfikacje kluczowych czynników, które ukształtowały kryzys migracyjny podczas pandemii COVID-19 w strefie Schengen, a następnie pozwoliło skupić się na bardziej szczegółowym badaniu dojazdów i problemów migracyjnych polskich rodzin transgranicznych. W artykule sformułowano hipotezę, że polskie rodziny przygraniczne zostały znacząco dotknięte ograniczeniami ruchu granicznego podczas pandemii COVID-19 w strefie Schengen. Wyniki badań wskazują na słuszność takiego założenia i potrzebę dalszych badań w tym kierunku.

Ukraina w systemie bezpieczeństwa integracji europejskiej

2022-10-28T11:02:37+02:00

Proces kształtowania się systemu bezpieczeństwa w zintegrowanej przestrzeni europejskiej trwa od ponad siedmiu dekad, ale jego ostateczny cel nie został jeszcze osiągnięty. Istotą ujętego w temacie zagadnienia jest konieczność zbadania procesu niszczenia ustalonego świata, upadku systemu stosunków międzynarodowych, niezrozumienia i całkowitego lekceważenia przez agresora wszelkich kwestii humanitarnych w sytuacji wojny i konfrontacji zbrojnej. Każdy kolejny zwrot w rozwoju stosunków międzynarodowych w XX i XXI wieku oraz pojawiające się nowe zagrożenia wydają się zbliżać państwa do jedności i rozwiązywania problemu bezpieczeństwa, ale w 2014 roku Rosja, ignorując zasady prawa międzynarodowego, podstawowe traktaty z Ukrainą, zobowiązania do poszanowania integralności terytorialnej i nienaruszalności Ukrainy, rozpoczęła wojnę. 24 lutego 2022 r. nastąpiła nowa eskalacja, kiedy Rosja zaatakowała Ukrainę bez wypowiedzenia wojny. Co było powodem? Odpowiedź można znaleźć w historii Ukrainy, która nie jest prosta. Rosyjscy władcy chcą odbudować imperium rosyjskie wracając do granic z XIX wieku. Stanowi to zagrożenie dla Ukrainy, która jest suwerennym państwem europejskim opartym na wartościach europejskich, pokoju i współpracy międzynarodowej. Od czasów Kozaków w XVI wieku Rosja stara się eliminować ukraińską państwowość, język i kulturę. Proces ten ma więc co najmniej 500 lat. W XXI wieku Rosja próbowała okupować Ukrainę za pomocą antyukraińskiego rządu, ale próba się nie powiodła. W konsekwencji prezydent Rosji zdecydował się na militarną likwidację Ukrainy. Kiedy w 2014 roku rozpoczęła się agresja, UE głęboko uzależniona od rosyjskich źródeł energii nie w pełni zareagowała na rosyjską interwencję. Ukraina nie mogła bronić swojej integralności terytorialnej z powodu braku zdolności wojskowych przy braku międzynarodowego wsparcia wojskowego. Ale w 2022 r. sytuacja jest radykalnie inna: w momencie rosyjskiej inwazji naród ukraiński ochoczo broni swojego kraju, a armia ukraińska dzięki silnemu międzynarodowemu wsparciu militarno-politycznemu nadal broni istnienia państwa ukraińskiego pomimo dominacji rosyjskiej machiny wojskowej.

Polacy wobec transformacji energetycznej i źródeł energii – perspektywa socjologiczna

2022-10-28T11:02:34+02:00

Artykuł prezentuje wyniki badań dotyczące problematyki transformacji energetycznej Polski w perspektywie socjologicznej. Analizie eksploracyjnej poddany został stosunek społeczeństwa polskiego do transformacji energetycznej, czyli zmiany dotyczącej sposobów wytwarzania energii w Polsce, która wynika z przyjętej przez rząd Polski polityki klimatycznej. Celem artykułu jest prezentacja świadomości społecznej – społecznych oczekiwań i wyobrażeń Polaków dotyczących tak właśnie rozumianej transformacji energetycznej – określenie czy istnieje zgodność opinii i poglądów społeczeństwa polskiego z planowanymi i wdrażanymi procesami transformacji energetycznej kraju. Artykuł udziela odpowiedzi na pytanie, jakie są postawy społeczeństwa polskiego wobec transformacji energetycznej i źródeł energii – w jakim zakresie postawy społeczeństwa wobec proponowanych rozwiązań problemów są pozytywne, a w jakim negatywne. W tym celu wykorzystana została metoda analizy zastanych danych statystycznych. Wykorzystano reprezentatywne dla społeczeństwa polskiego sondażowe badania opinii publicznej realizowane przez Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) w okresie od 1987 do 2021 roku. Przyjęta tu perspektywa socjologiczna zakłada, że transformacja energetyczna jest procesem nie tylko gospodarczym, ale także społecznym. Z tego powodu za istotny element jej powodzenia przyjmuje się społeczne poparcie, w szczególności pozytywny stosunek badanych do nowych źródeł energii.

Dlaczego kobiety stały się wrogiem demokracji w Polsce? Reakcja reżimu antyliberalnego na Ruch na rzecz Obrony Praw Kobiet

2022-10-28T11:03:48+02:00

Po transformacji ustrojowej w Polsce aborcja została po raz pierwszy uregulowana ustawą z dnia 7 stycznia 1993 r. o ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Od tego czasu podejmowane są próby zmiany dotychczasowego rozporządzenia. Jednak dopiero w 2016 r. doszło do ogólnopolskich protestów przeciwko zmianom w przepisach dotyczących aborcji, a następnie w 2020 r., kiedy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego ograniczyło możliwość przerywania ciąży w Polsce. Protesty te można rozpatrywać w kontekście procesu wdrażania rządów demokracji opancerzonej, czyli przejmowania cech niedemokratycznych reżimów przez istniejące demokracje pod przykrywką samozachowania reżimu. Celem artykułu jest zidentyfikowanie i wyjaśnienie stosunku władz do kobiet jako wroga demokracji na poziomie instytucjonalnym podczas obu fal protestów. Z badania wynika, że w badanym okresie specyficzne dla demokracji opancerzonej ograniczenia w obszarze zgromadzeń i stowarzyszeń, wypowiedzi i prasy oraz ograniczenia wolności wyznania zostały wprowadzone w celu ograniczenia aktywności protestujących postrzeganych jako wrogowie systemu demokratycznego.