Przegląd Politologiczny

Spis treści

2020-03-30T15:14:13+00:00

Badania radykalizacji kobiet do terroryzmu dżihadystycznego

2020-04-01T11:06:38+00:00

Celem artykułu jest analiza partycypacji kobiet w ruchach dżihadystycznych z uwzględnieniem perspektyw feministycznych. Hipotezą artykułu jest przypuszczenie, że czynniki warunkujące i inicjujące fascynację przemocą polityczną mogą być inne u kobiet i młodych dziewcząt niż u mężczyzn. Szczególne znaczenie mają uwarunkowania kulturowe i społeczne oraz postrzegane role kobiet w danych społecznościach. Ukazano specyfikę socjalizacji kobiet do przemocy politycznej, nie w kontraście do radykalizacji mężczyzn, ale jako uzupełnienie badań nad terroryzmem. Wykazane zostały przesłanki warunkujące radykalizację postaw i zachowań kobiet, w tym czynniki indywidualne, popychające oraz podtrzymujące zaangażowanie w terroryzm (push and pull factors). W artykule zostały zastosowane metody badań teoretycznych (klasyfikacja i systematyzacja, weryfikacja), metody ogólnologiczne (analiza, synteza, indukcja, dedukcja) i metody empiryczne (obserwacja pośrednia) oraz inne metody typowe dla nauk społecznych: statystyczna, komparatywna, opisowa, analizy i krytyki źródeł oraz piśmiennictwa. W konkluzji stwierdzono, że manipulacja męskością i kobiecością wykorzystywana jest nie tylko przez ugrupowania terrorystyczne w procesach rekrutacyjnych, ale także w analizach samego zjawiska. Relacyjność płci wpływa na przyjęte rozwiązania interpretacyjne w naukach społecznych, przede wszystkim na marginalizację kobiet w badaniach nad przemocą.

Główne przyczyny akceptacji przemocy niepaństwowych ugrupowań zbrojnych we współczesnym Afganistanie

2020-04-01T11:06:36+00:00

Celem artykułu jest analiza głównych przyczyn akceptacji przemocy niepaństwowych ugrupowań zbrojnych we współczesnym Afganistanie. Problem badawczy ujęty został w pytaniu, jakie są główne przyczyny akceptacji przez część społeczeństwa afgańskiego prowadzenia działań zbrojnych przez podmioty niepaństwowe? Chodzi głównie o radykalne grupy islamistyczne, watażków i ich nielegalne milicje, ale także o organizacje terrorystyczne i przestępcze. Wśród głównych przyczyn autor wskazuje ingerencję mocarstw, okupację i działania wojsk koalicyjnych; konflikt kulturowy i godzenie w wartości kulturowe; korupcję i niekompetencję władz; konflikty wewnętrzne oraz narkobiznes. Mają one charakter zarówno historyczny, polityczny, kulturowy, społeczny i ekonomiczny, a w ich tle znajdują się przesłanki natury psychologicznej. Ponadto są złożone i wzajemnie ze sobą powiązane. Spajają je wspólne elementy, takie jak odmienne postrzeganie tych samych zjawisk przez strony konfliktu, rozbieżny światopogląd i system wartości oraz kolizyjne lub sprzeczne cele i interesy. W ramach postkolonialnego nurtu podejścia do bezpieczeństwa szczególne znaczenie odgrywają historyczne i współczesne stosunki z mocarstwami. Przemoc zbrojna każdego roku pochłania w Afganistanie tysiące ofiar. Przyczyny tej przemocy, natura konfliktu i specyfika walczących stron powodują, że w najbliższym czasie nie należy się spodziewać zmniejszenia poziomu przemocy zbrojnej w Afganistanie. Społeczność międzynarodowa nie może odwrócić się od Afganistanu, ponieważ to doprowadziłoby do jeszcze poważniejszej destabilizacji kraju i w konsekwencji odzyskania władzy przez talibów.

Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Islamskiej Republiki Iranu wobec Afryki Subsaharyjskiej

2020-04-01T11:06:34+00:00

Celem artykułu jest zanalizowanie miejsca, jakie w kalkulacjach i polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Iranu odgrywa Afryka Subsaharyjska. W tym celu zostaną zanalizowane takie aspekty jak ewolucja podejścia do tego subregionu, jego znaczenie w geostrategicznych kalkulacjach Teheranu oraz porównanie założeń z faktycznymi sukcesami. Hipotezą badawczą jest stwierdzenie, że Afryka Subsaharyjska zyskała w ostatnich latach na dużym znaczeniu w polityce Iranu (podczas prezydentury Mahmuda Ahmadineżada), ale polityczna i gospodarcza słabość tego państwa, a także celowe działania Arabii Saudyjskiej, w drastyczny sposób ograniczają możliwość penetracji tego kontynentu przez Iran oraz wyznaczają granice afrykańsko-irańskiego zbliżenia, szczególnie na płaszczyźnie politycznej i militarnej. W ramach prowadzonej analizy istotne są następujące pytania: w jakim zakresie i dlaczego Afryka Subsaharyjska jawi się z perspektywy niektórych irańskich decydentów jako atrakcyjny sub-region? W jakim zakresie i dlaczego poszczególni decydenci (prezydenci) Iranu różnią się w ocenie znaczenia Afryki? W jakim stopniu rywalizacja irańsko-saudyjska przekłada się na skuteczność polityki w Teheranie?

Migracje a rozwój Afryki Subsaharyjskiej

2020-04-01T11:06:31+00:00

Celem artykułu jest przedstawienie wpływu migracji na rozwój w Afryce Subsaharyjskiej. Metoda zastosowana w tekście to analiza statystyczna danych wtórnych oraz danych prognozowanych przez ONZ i jego agendy, Grupę Banku Światowego, OECD oraz innych podmiotów (Galup, Afrobarometr). Drugą stosowaną metodą jest analiza teorii i badań ilościowych, dotyczących migracji, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu migracji na rozwój Afryki Subsaharyjskiej. Kluczowa konkluzja tekstu to stwierdzenie, że migracja może mieć pozytywny wpływ na rozwój, ale nie jest sposobem na przezwyciężenie niedorozwoju Afryki Subsaharyjskiej.

Polityczne uwarunkowania wschodnioazjatyckiego modelu rozwoju: ustrój, instytucje i warunki zewnętrzne

2020-04-01T11:06:29+00:00

Artykuł analizuje polityczne uwarunkowania wschodnioazjatyckiego modelu rozwoju, skupiając się na ustroju politycznym, instytucjach oraz warunkach zewnętrznych. Model ów odpowiada za spektakularne osiągnięcia rozwojowe niektórych państw Azji Wschodniej i opiera się na koncepcji państwa rozwojowego, którego głównym celem jest nadrabianie zaległości rozwojowych wobec państw wysoko rozwiniętych. Analiza ma za zadanie odpowiedzenie na pytanie dotyczące preferowanego typu ustroju politycznego dla realizacji celów państwa rozwojowego, określenie kluczowych dla jego funkcjonowania instytucji oraz opisanie specyficznych zewnętrznych warunków politycznych.

W toku analizy stwierdzono, iż koncepcję można wprowadzić zarówno w państwach o ustroju demokratycznym, jak i autorytarnym. Państwo autorytarne może posiadać lepsze środowisko polityczne dla celów państwa rozwojowego, niemniej jednak sam system polityczny ma znaczenie drugorzędne. Kluczowe są natomiast odpowiednie i dobrze funkcjonujące instytucje, takie jak prawa własności i umiejętność korygowania nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku. Państwo rozwojowe jest państwem silnym, zdolnym do zmobilizowania społeczeństwa i sektora biznesowego na rzecz celów rozwojowych. Jego pozycja jest częściowo wynikiem uwarunkowań zewnętrznych. Historyczne państwa rozwojowe powstały w okresie zimnej wojny, a sytuacja międzynarodowa ułatwiała mobilizację społeczeństwa i zapewniała wsparcie polityczne i gospodarcze Stanów Zjednoczonych.

Od mobilizacji politycznej do bezpieczeństwa politycznego. Jak zmieniało się podejście do bezpieczeństwa na przestrzeni wieków i dlaczego zależało od stosunków politycznych?

2020-04-01T11:06:27+00:00

Artykuł analizuje relacje między mobilizacją polityczną, bezpieczeństwem i stosunkami politycznymi. Bezpieczeństwo rozumiane tu jest jako zjawisko społeczne, tak jak to wyjaśnia Clausewitz w swojej książce pt. O wojnie. Według Clausewitza stosunki polityczne mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia zjawiska bezpieczeństwa. Ta teza nie jest kwestionowana, niemniej wymaga uzupełnienia, dlaczego stosunki polityczne są koniecznym elementem dla zrozumienia zjawiska bezpieczeństwa.

Artykuł składa się z czterech części. Pierwsza część dotyczy bezpieczeństwa i jego ewolucji z perspektywy historycznej. Druga analizuje związki między wojną a mobilizacją polityczną. Naszym zdaniem wojna to coś więcej niż zwykła kontynuacja polityki w inny sposób. Część trzecia omawia bezpieczeństwo osobiste, które nie było priorytetem w polityce państwowej. Problem bezpieczeństwa pojawił się w jego złożonej formie dopiero wtedy, gdy ludzie stali się gotowi do walki w wyniku mobilizacji politycznej i stworzenia stabilnej organizacji politycznej. W części 4 analizie poddano bezpieczeństwo polityczne oraz jego konsekwencje.

Wnioskujemy, że produktem globalnej mobilizacji politycznej jest poliarchia, która zasadniczo zmienia problem bezpieczeństwa społecznego i politycznego. W ramach regionalnej poliarchii możliwy jest system bezpieczeństwa państw w obszarze przez nie zajmowanym. W wyniku stworzenia globalnej poliarchii uniwersalny system bezpieczeństwa stał się rzeczywistością. Rola armii uległa zmianie i w coraz mniejszym stopniu spełnia funkcję tradycyjnej armii. Najemnicy stracili znaczenie (choć nie całkowicie), a później także oddziały wojskowe działające w imieniu państwa.

Polityka konsumencka Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwo produktów w latach 2002–2014

2020-04-01T11:06:22+00:00

Artykuł ma na celu analizę polityki konsumenckiej w zakresie bezpieczeństwa produktów w Unii Europejskiej po 2002 roku. Rozważania koncentrują się w szczególności na działaniach prawodawczych oraz normalizacyjnych Unii na płaszczyźnie bezpieczeństwa produktów. W artykule dokonano syntezy wybranych aktów prawa pierwotnego i wtórnego Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeństwa produktów. W szczególności przedstawiono podstawowe cele polityki konsumenckiej po 2002 roku w kontekście bezpieczeństwa produktów. Wskazano również na role procesu normalizacyjnego na standardy bezpieczeństwa o produktów w Unii Europejskiej. Wskazano na zasadność funkcjonowania systemów RAPEX (Rapid Exchange Information System for Non-food Consumer Products) i RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) przyczyniających się do bezpieczeństwa nabywców. Ostatnia część artykułu pełni rolę konkluzji, zawiera rozważania na temat zasadności oraz rzeczywistego wpływu normalizacji na ich bezpieczeństwo.

Instytucja referendum ogólnokrajowego na Ukrainie – aspekt normatywny

2020-04-01T11:06:20+00:00

Celem artykułu jest przybliżenie rozwiązań prawnych regulujących instytucję referendum ogólnokrajowego na Ukrainie w okresie niepodległości. Z zamiarem jego osiągnięcia wykorzystana została metoda instytucjonalno-prawna. Analizie poddano przepisy poszczególnych aktów prawnych, w tym „Konstytucji Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej” z 1978 r., „Umowy konstytucyjnej pomiędzy Radą Najwyższą Ukrainy a Prezydentem Ukrainy” z 1995 r., „Konstytucji Ukrainy” z 1996 r., „Ustawy o ogólnoukraińskim i lokalnym referendum” z 1991 r., „Ustawy Ukrainy o Centralnej Komisji Wyborczej” z 2004 r. oraz „Ustawy Ukrainy o referendum ogólnoukraińskim” z 2012 roku. Uwaga została skupiona na regulacjach prawnych określających m.in. przedmiot referendum ogólnokrajowego, podmioty uprawnione do jego inicjowania i zarządzania, tryb powoływania komisji referendalnych, sposób ustalania wyników oraz skutki prawne referendum.

Ustawa o referendum ogólnoukraińskim z 2012 r., której przepisy były niejednokrotnie krytykowane przez środowiska eksperckie oraz część polityków, w kwietniu 2018 r., została uznana przez Sąd Konstytucyjny Ukrainy za niezgodną z konstytucją. W związku z tym obecnie brak jest na Ukrainie przepisów ustawowych regulujących zasady i tryb przeprowadzania referendum ogólnokrajowego. Ten stan rzeczy zmieniłoby przyjęcie któregoś z zarejestrowanych w parlamencie projektów. Jednak dotychczasowa praca deputowanych wskazuje, że Radzie Najwyższej VIII kadencji brakuje woli politycznej, aby przyjąć ustawę umożliwiającą obywatelom bezpośrednie decydowanie o ważnych sprawach życia państwowego.

Obszary aktywności członków polskich partii politycznych z perspektywy zadań partii i aspiracji jej działaczy (grassroots)

2020-04-01T11:06:18+00:00

Działania członków partii politycznych w interesie ich macierzystych organizacji należą do ich najważniejszych funkcji. Z jednej strony partie nakładają na członków określone zadania i oczekują ich wypełnienia. Z drugiej strony członkowie będąc uczestnikami życia partyjnego mają swoje wyobrażenia na temat tego czego partie od nich oczekują oraz mają swoje oczekiwania wobec partii. Problem, który stawiam w tym artykule dotyczy zbieżności między: 1) postrzeganiem zadań stawianych członkom przez ich partie, 2) zadaniami rzeczywiście przez nich wykonywanymi oraz 3) oczekiwaniami żywionymi przez nich wobec partii odnośnie wypełnianych w partiach funkcji. Badaniem zostali objęci członkowie polskich partii politycznych: Prawa i Sprawiedliwości, Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej, Polskiego Stronnictwa Ludowego, Sojuszu Lewicy Demokratycznej i Partii Razem, którzy odpowiadali na pytania zawarte w kwestionariuszach ankiet. W wyniku badania ustalono, że postrzeganie oczekiwań partii oraz wykonywane rzeczywiście zadania na rzecz swoich ugrupowań rozmijają się z oczekiwaniami członków. Przede wszystkim nie zaspokajają one ich ambicji bycia podmiotami działań partyjnych, wpływającymi na podejmowane decyzje, a nie tylko jednostkami wykonującymi zadania instrumentalne oraz legitymizacyjne na rzecz swoich ugrupowań.

W poszukiwaniu ontologii populizmu – dylematy definicyjne

2020-04-01T11:06:12+00:00

Populizm jest kategorią budzącą spory od początku naukowej refleksji nad tym zjawiskiem. Jak pokazuje niniejszy artykuł jest to nie tylko pochodną różnicy między badaczami, odmiennie hierarchizującymi znaczenie poszczególnych elementów konstytutywnych. Co ważniejsze, badacze często różnią się nawet co do tego, które elementy są koniecznymi elementami zjawiska. Różnice te wynikają więc z odmiennych spojrzeń na status ontologiczny populizmu. Pociąga to za sobą skłonność do korzystania z innych danych empirycznych oraz odmiennej metodologii. Celem niniejszego tekstu jest krytyczna analiza najbardziej typowych, jak i nowych pomysłów dotyczących statusu ontologicznego populizmu. Artykuł usiłuje ponadto wskazać na potencjalne obszary zgodności pomiędzy poszczególnymi ujęciami populizmu: jako ideologii o cienkim rdzeniu, dyskursu, strategii i organizacji, stylu politycznego, mobilizacji, dyskursywnego i stylistycznego repertuaru, ramy interpretacyjnej.

Polityka młodzieżowa w województwie zachodniopomorskim – wymiar lokalny i regionalny

2020-04-01T11:06:10+00:00

W artykule podjęto tematykę polityki młodzieżowej w województwie zachodniopomorskim. Autorka w szczególności skupiła się na aspekcie lokalnym i regionalnym tejże polityki.

Jego celem jest diagnoza sytuacji polityki młodzieżowej w województwie zachodniopomorskim na poziomie regionalnym i lokalnym. Autorka postawiła następujące pytania badawcze: czy system funkcjonowania polityki młodzieżowej działa prawidłowo, jaki jest zakres tematyczny działalności rad młodzieży, czy młodzież angażująca się w politykę młodzieżową zna mechanizmy jej funkcjonowania w województwie zachodniopomorskim, czy Sekretariat ds. Młodzieży Województwa Zachodniopomorskiego oraz Rada Młodzieży Województwa Zachodniopomorskiego spełniają swoją funkcję dotyczącą prowadzenia polityki młodzieżowej w województwie zachodniopomorskim. Aby znaleźć odpowiedzi na powyższe pytania badawcze użyto: metody analizy danych zastanych, badania ankietowego oraz techniki wywiadów.

Przeprowadzone analizy wykazały rozpoznawalność i widoczność działań SdsM WZ i RMWZ w regionie. Pokazały, że RMWZ ma coraz wyraźniejszy wpływ na politykę młodzieżową oraz województwo zachodniopomorskie. Za pomocą analiz danych zaobserwowano prawidłową dynamikę powstawania rad młodzieży w województwie. Zdiagnozowano również pewne problemy polityki młodzieżowej tj. brak budżetu, brak współpracy z dorosłymi oraz niskie zaangażowanie młodzieży. Te elementy wymagają, w opinii autorki, dalszej pracy podmiotów zaangażowanych w politykę młodzieżową.

Wyborcza specyfika województwa podkarpackiego (1989–2015)

2020-04-01T11:06:07+00:00

Celem artykułu była analiza wyborczej specyfiki województwa podkarpackiego, a także zróżnicowanych preferencji politycznych mieszkańców ze szczególnym uwzględnieniem lat 1989–2015. Podstawę do zaprezentowania rozważań stanowiły wyniki wyborów do Sejmu, a także wyniki elekcji do Parlamentu Europejskiego, za pomocą których można było wskazać powtarzającą się cykliczność prawicowych sympatii politycznych mieszkańców tego obszaru.

Analizie poddano również wysoką frekwencję wyborczą na Podkarpaciu w porównaniu z frekwencją ogólnokrajową. Najważniejszą częścią przeprowadzonych rozważań była odpowiedź na pytanie o to, jakie czynniki determinowały zmianę sympatii politycznych mieszkańców województwa podkarpackiego oraz czy współczesna aktywność wyborcza podmiotów uczestniczących w rywalizacji politycznej odzwierciedlała historyczne i kulturowe uwarunkowania historycznych podziałów Polski z okresu zaborów.

Między byciem sobą i możliwością stania się kimś innym – rozmowa z Zygmuntem Baumanem

2020-04-01T11:06:04+00:00

Rozmowa z Zygmuntem Baumanem