https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/issue/feedPrzegląd Politologiczny2024-02-01T10:04:42+01:00Przegląd Politologicznyprzeglad.politologiczny@amu.edu.plOpen Journal Systems<p style="text-align: justify;"><span lang="PL">Kwartalnik „Przegląd Politologiczny” (PP) ukazuje się systematycznie od 1996 roku. Obecnie wydawany jest przez Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. </span><span lang="PL">„Przegląd Politologiczny” stanowi forum prezentacji wyników badań, wymiany myśli oraz dyskusji obejmującej teorię i praktykę składającą się na współczesne nauki polityczne. Publikowane są w nim artykuły i recenzje autorów z całej Polski i zagranicy.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span lang="PL">Czasopismo dociera do wszystkich ośrodków akademickich. Jest prenumerowane także przez instytucje i osoby zajmujące się praktyką polityczną. Posiada również stałych odbiorców w innych krajach. Wszystkie publikacje i materiały umieszczane w „Przeglądzie Politologicznym” są recenzowane. Ich streszczenia oraz słowa kluczowe tłumaczone są na język angielski. Działa również Rada Programowa czasopisma.</span></p> <p style="text-align: justify;"><span lang="PL">“Redakcja „Przeglądu Politologicznego” ponosi odpowiedzialność za, między innymi, zapobieganie nadużyciom w procesie publikowania. Redakcja nie toleruje zachowań nieetycznych, w tym plagiatu w jakiejkolwiek formie. Obowiązki redaktorów, autorów i recenzentów „Przeglądu Politologicznego” opierają się na dokumencie <a href="https://publicationethics.org/files/2008%20Code%20of%20Conduct.pdf">COPE Code of Conduct</a>, <a href="https://publicationethics.org/files/u7141/1999pdf13.pdf">Guidelines on Good Publication Practice</a>, <a href="https://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf">Code of Conduct and Best Practices Guidelines for Journal Editors</a></span></p> <p style="text-align: justify;"><strong><span lang="PL">Zakres tematyczny – słowa kluczowe</span></strong><span lang="PL">: Politologia, nauki o polityce, systemy polityczne, stosunki międzynarodowe, teoria polityki, polityka społeczna, polityka gospodarcza, metodologia badań politologicznych, komunikowanie polityczne, partie polityczne, systemy partyjne, samorząd terytorialny, normy polityczne</span></p> <p style="text-align: justify;"><strong>Czasopismo nie pobiera żadnych opłat za złożenie, procedowanie, przyjęcie do druku i opublikowanie tekstów zakwalifikowanych do publikacji.</strong></p> <p class="oczasopismie"><strong>INDEKSOWANE W:<br /></strong><span style="font-size: 0.875rem;">CEEOL, </span><a style="background-color: #ffffff; font-size: 0.875rem;" href="https://doaj.org/toc/1426-8876?source=%7B%22query%22%3A%7B%22filtered%22%3A%7B%22filter%22%3A%7B%22bool%22%3A%7B%22must%22%3A%5B%7B%22terms%22%3A%7B%22index.issn.exact%22%3A%5B%221426-8876%22%5D%7D%7D%5D%7D%7D%2C%22query%22%3A%7B%22match_all%22%3A%7B%7D%7D%7D%7D%2C%22size%22%3A100%2C%22sort%22%3A%5B%7B%22created_date%22%3A%7B%22order%22%3A%22desc%22%7D%7D%5D%2C%22_source%22%3A%7B%7D%7D">DOAJ</a><span style="font-size: 0.875rem;">, ERIH PLUS 2015; Google Scholar; WorldCat; Index Copernicus</span></p> <p class="oczasopismie"><strong>WSKAŹNIKI OCENY CZASOPISMA:<br /></strong><img style="font-size: 0.875rem;" src="https://pressto.amu.edu.pl/public/piotr/ikonki/gs_3.png" alt="" /><br /><span style="font-size: 0.875rem;">Punktacja Ministerstwa Edukacji i Nauki (2023): </span><strong style="font-size: 0.875rem;">100<br /><br /></strong><span style="font-size: 0.875rem;">ICV 2021 = </span><strong style="font-size: 0.875rem;">100.00 </strong><strong><br />DOI: </strong><a href="https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/index">10.14746/pp</a><br /><strong>ISSN: </strong>1426-8876<br /><strong>e-ISSN: </strong>2956-5081</p> <p class="oczasopismie">Wersją pierwotną czasopisma jest wersja elektroniczna.</p> <p><strong>ARCHIWIZACJA:</strong> Platforma PRESSto archiwizuje zawartość tego czasopisma w <a href="https://pkp.sfu.ca/pkp-pn/">PKP Preservation Network</a> (PKP PN) - zapewniającego tworzenie elektronicznej kopii zapasowej i bezpieczeństwo dostępu do treści czasopisma.</p> <p>"Przegląd Politologiczny" jest zgodny ze standardami <a href="https://i4oc.org/#publishers">I40C</a> dotyczącymi otwartych cytowań.</p> <p><strong>LICENCJA:</strong> Teksty opublikowane na łamach czasopisma „Przegląd Politologiczny” i udostępniane w formacie PDF objęte są licencją <a href="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl"><strong>CC BY 4.0</strong> (Creative Commons – Uznanie autorstwa)</a>. Kopiowanie i rozpowszechnianie dozwolone jest pod warunkiem uznania autorstwa. <br /><a href="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl"><img src="https://pressto.amu.edu.pl/public/site/images/madamczak/cc-by-4.0-9195d7f4374b193e6dca7e27e76555ec.jpg" alt="" /></a></p> <p><strong>WYDAWCA:<br /></strong>Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu<br /><a href="https://wydawnictwo.wnpid.amu.edu.pl/">Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM</a></p> <p><strong><span lang="PL"><img src="https://pressto.amu.edu.pl/public/site/images/oszulc/05-znak-uproszczony-kolor-biale-tlo-d516ba56720749f3c8d64efca22c193c.png" alt="" width="211" height="85" /></span></strong></p> <p><strong>DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW BUDŻETU PAŃSTWA</strong><br /><strong>ROZWÓJ CZASOPISM NAUKOWYCH</strong><br />"Przegląd Politologiczny"<br />Nr umowy RCN/SP/0145/2021/1 z dnia 23-09-2022<br />Dofinansowanie: 47 120,98 zł<br />Całkowita wartość: 47 120,98 zł</p>https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41812Instytucjonalizacja aktywności parlamentów narodowych w systemie Unii Europejskiej. Analiza deterministyczna2024-02-01T10:04:42+01:00Zbigniew Czachórzbigniew.czachor@amu.edu.pl<p>Przedmiotem badań zawartym w artykule jest proces instytucjonalizacji aktywności parlamentów narodowych w systemie Unii Europejskiej. Natomiast celem badawczym stał się wpływ Unii Europejskiej na proces wyodrębniania parlamentów narodowych ujmowanych jako aktorów systemowych i funkcji przez nich sprawowanych, prowadzący do autonomicznego modelu koordynacji zarządzania kompetencjami UE. W artykule udowodniono hipotezę, iż parlamenty narodowe w Unii Europejskiej przez 30 lat integracji wytworzyły wspólnotę, będącą efektem zastosowania szczególnych form deterministycznej instytucjonalizacji, formalizujących więzi między nimi i instytucjami UE. Instytucjonalizacja ta opierała się na zapewnieniu właściwej realizacji ich wspólnych wartości, interesów i celów. Zastosowana w artykule metodologia instytucjonalizmu historycznego umożliwia wyjaśnienie procesowego przystosowania ram instytucjonalnych parlamentów narodowych do zmian w środowisku wewnętrznym UE, które skutkuje powiązaniem rzeczywistości integracyjnej z preferencjami jej poszczególnych aktorów instytucjonalnych. Przeprowadzona analiza doprowadziła autora do wniosku, iż aktywności parlamentów narodowych w UE warunkuje determinizm historyczny w postaci uzależnienia od dokonanych w przeszłości wyborów (path dependency). Z tego punktu widzenia należy uznać, że traktat o powołaniu Unii Europejskiej z Maastricht i zawarta w nim formuła instytucjonalna przesądziła o miejscu parlamentów w systemie integracji europejskiej.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Zbigniew Czachórhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41813Równowaga międzyinstytucjonalna jako kategoria analityczna w badaniach nad systemem politycznym Unii Europejskiej2024-02-01T10:04:39+01:00Adam Jaskulskiadam.jaskulski@amu.edu.pl<p>Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na adekwatność stosowania do badań nad systemem politycznym Unii Europejskiej analizy poprzez pryzmat koncepcji równowagi instytucjonalnej. Przedmiotowy artykuł ma przede wszystkim charakter analityczny, a nie empiryczny, wskazując na znaczenie równowagi międzyinstytucjonalnej w jej aspekcie prawnym i politologicznym, relacje równowagi międzyinstytucjonalnej z zasadą check and balances oraz funkcję, jaką równowaga międzyinstytucjonalna spełnia w systemie politycznym UE, a także kryterium, poprzez które zmiany w równowadze międzyinstytucjonalnej można badać.</p> <p>Pierwsza z hipotez badawczych weryfikowanych w niniejszym artykule stwierdza, iż istnieje konieczność odejścia od pojmowania stosunków międzyinstytucjonalnych poprzez pryzmat działalności tylko trzech podmiotów, tj. RUE, KE i PE, co miało miejsce przez wiele lat w badaniach prowadzonych nad systemem instytucjonalnym UE. Druga hipoteza badawcza zakłada, iż analiza systemu politycznego UE z użyciem zasady chceck and balances, ze względu na inne cele systemu politycznego UE niż państw narodowych, ma znacznie mniejszy potencjał eksplanacyjny, niż analiza tego systemu z użyciem koncepcji równowagi międzyinstytucjonalnej.</p> <p>W artykule zastosowano następujące metody badawcze: instytucjonalno-prawną oraz neoinstytucjonalną.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Adam Jaskulskihttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41814Podmioty administracji rządowej w zakresie polityki migracyjnej współczesnej Polski2024-02-01T10:04:36+01:00Tomasz Browarektomasz.browarek@mail.umcs.pl<p>Przedmiotem prezentowanych badań są organy administracji rządowej biorące udział w przygotowaniu i realizacji współczesnej polityki migracyjnej w Polsce. Celem artykułu jest ich ustalenie i określenie kompetencji w zakresie polityki migracyjnej. W osiągnięciu tego zadania wykorzystano głównie metodę instytucjonalno-prawną oraz decyzyjną i porównawczą. Cechą charakterystyczną polityki migracyjnej w Polsce jest to, że mimo, iż biorą w niej udział różne podmioty, to kluczową rolę odgrywają właśnie orany administracji rządowej. W polskiej administracji rządowej nie ma jednak jednej instytucji, która zajmowałaby się całością problematyki dotyczącej polityki migracyjnej. Funkcjonuje tu wiele podmiotów, które prowadzą działania dotyczące różnych aspektów tej polityki – głównie bezpieczeństwa, ochrony granic, rynku pracy, polityki polonijnej. Niektóre mają podobne zadania, czego konsekwencją jest to, że ich działania nie zawsze są ze sobą dobrze skoordynowane. Ta wielość instytucji rządowych angażujących się w politykę migracyjną w Polsce może także tworzyć konkurencję między nimi oraz różne podejście do problematyki migracji. Powstanie niektórych z tych podmiotów było spowodowane pojawieniem się nowych, istotnych w tej materii wydarzeń (kryzys migracyjny i związana z tym relokacja, masowy napływ uchodźców wojennych z Ukrainy). Jak dotychczas głównym podmiotem rządowym tej polityki jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, które postrzega imigrację przez pryzmat bezpieczeństwa państwa.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Tomasz Browarekhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41815Konsekwencje agresji Rosji na Ukrainę dla Afryki2024-02-01T10:04:34+01:00Filip Kaczmarekfilip.kaczmarek@ue.poznan.pl<p>Celem badawczym jest ukazanie w jakich obszarach i w jaki sposób wojna na Ukrainie wpływa na Afrykę. Niektóre aspekty oddziaływania konfliktu na ten region są szeroko komentowane (dyplomacja, bezpieczeństwo żywnościowe). Inne są analizowane rzadziej. Należą do nich takie zagadnienia, jak: zmiany na rynku handlu bronią, polityka energetyczna Afryki, wpływ na pomoc rozwojową czy ewolucja aktywności militarnej mocarstw w Afryce. Pytania badawcze, na które próbowano odpowiedzieć to: na czym polegały ewentualne zmiany w tych obszarach i jakie mogą być konsekwencje tych zmian dla Afryki w przyszłości? W badaniach wykorzystano m.in. metodę analizy instytucjonalnej, systemowej i statystycznej. W badaniu wykorzystano dane wtórne dostępne do połowy lutego 2022 r.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Filip Kaczmarekhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41816Uchwały rocznicowe Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej jako przedmiot badań politologicznych2024-02-01T10:04:32+01:00Bartłomiej Seclerbartlomiej.secler@amu.edu.pl<p>Bez wątpienia, w nurt współczesnej politologii można włączyć badania pamięcioznawcze. Zazwyczaj odnoszą się one do refleksji na temat polityki pamięci, polityki historycznej czy pamięci zbiorowej. Dotychczas, w literaturze przedmiotu z zakresu nauk o polityce, niewiele miejsca poświęcano problematyce uchwał rocznicowych Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej po 1989 roku, które są przedmiotem zainteresowania niniejszego artykułu. Opiera się on na badaniach przeprowadzonych i finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki na temat miejsca i roli uchwał rocznicowych Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w polskiej polityce pamięci. Przyjęto, że uchwały te stanowią akt woli obu izb polskiego parlamentu w zakresie upamiętniania rocznic historycznych odnoszących się do wydarzeń i osób, które w opinii uchwałodawców, zajmują ważne miejsce w dziejach państwa i narodu. Ponadto przyjęto między innymi, że uchwały rocznicowe Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej są istotnym narzędziem władzy w zakresie realizowania założeń polityki pamięci. Celem publikacji jest prezentacja głównych ustaleń wynikających z realizowanych badań. Ich postawą była analiza materiału badawczego obejmującego 589 uchwał rocznicowych uchwalonych przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989–2019. Niniejszy artykuł zwraca także uwagę na znaczenie i przydatność wyżej wskazanych uchwał polskiego parlamentu dla badań politologicznych – nie tylko tych, o charakterze pamięcioznawczym.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Bartłomiej Seclerhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41818Rola edukacji obywatelskiej we współczesnym państwie demokratycznym. Wybrane zagadnienia2024-02-01T10:04:29+01:00Marcin Rachwałmarcin.rachwal@amu.edu.pl<p>Przedmiot badań podjętych w artykule stanowi edukacja obywatelska rozumiana jako proces przygotowania jednostek do pełnienia roli obywateli. Celem dociekań naukowych było wskazanie roli edukacji obywatelskiej we współczesnym państwie demokratycznym. Problem badawczy uściślono poprzez pięć pytań szczegółowych: a) jak można zdefiniować edukację obywatelską? b) jaka jest rola obywateli we współczesnych państwach demokratycznych? c) jaki zakres wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych powinni nabywać obywatele państw demokratycznych w ramach edukacji obywatelskiej? d) jakie wyzwania dla edukacji obywatelskiej pojawiają się w kontekście procesów zachodzących we współczesnym świecie? e) w jakiej perspektywie (nauk społecznych czy humanistycznych) powinny zostać osadzone treści programowe edukacji obywatelskiej?</p> <p>W trakcie prac nad tekstem niniejszego artykułu podstawowe znaczenie odegrały dwie metody badawcze, tj. metoda analizy i krytyki piśmiennictwa (źródeł), jak również podejście systemowe. Uzyskane wyniki wskazują, iż edukacja obywatelska powinna przede wszystkim przygotowywać suwerena do aktywnego i świadomego udziału w funkcjonowaniu systemu politycznego (partycypacji politycznej, w tym wyborczej), życia w społeczeństwie pluralistycznym, powinna kształtować postawę otwartą i prodemokratyczną. Treści programowe edukacji obywatelskiej powinny być osadzone w perspektywie nauk społecznych. W ramach tej dziedziny w szczególności należy uwzględnić nauki o polityce i administracji, ponadto na znaczeniu powinna zyskiwać edukacja medialna.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Rachwałhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41819Wymieranie dinozaurów czeskiej sceny politycznej? Komunistyczna Partia Czech i Moraw w świetle wyborów z 2021 i 2022 roku2024-02-01T10:04:27+01:00Krzysztof Koźbiałkrzysztof.kozbial@uj.edu.pl<p>Komunistyczna Partia Czech i Moraw jest w zasadzie jedynym przykładem ugrupowania komunistycznego, które po transformacji ustrojowej przełomu lat 80. i 90. XX wieku przetrwało w systemie politycznym państwa w Europie Środkowej pod niezmienioną nazwą i tylko lekko zmodyfikowanym programie. Przez prawie 30 lat ugrupowanie odgrywało istotną rolę w czeskim systemie partyjnym, choć nie wchodziło w skład żadnego rządu czeskiego, wspierało jedynie od 2018 r. rząd premiera Babiša podczas poszczególnych głosowań.</p> <p>W wyniku wyborów parlamentarnych z 2021 r. komuniści po raz pierwszy nie znaleźli się w Izbie Poselskiej, rok później uzyskali słaby wynik podczas wyborów samorządowych. W opinii autora wydarzenia te są prawdopodobnie początkiem znikania tej partii z krajobrazu politycznego Republiki Czeskiej. W 2023 r. KSČM nie była w stanie wystawić własnego kandydata w wyborach prezydenckich, co dodatkowo pogłębia kryzys.</p> <p>Spadek poparcia jest spowodowany strukturą wyborczą głosujących na tę partię (są to z reguły ludzie starsi), brakiem interesującej oferty dla pozostałych wyborców, jak i kierowaniem swego przekazu głównie do niezadowolonych z transformacji. Znaczna część wyborców tej partii wybiera podczas głosowań inne ugrupowania, także prawicowe – jak SPD T. Okamury.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Koźbiałhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41820Wydatki na obronność kluczem do przemian niemieckiej polityki bezpieczeństwa2024-02-01T10:04:24+01:00Krzysztof Malinowskikrzysztof.malinowski@amu.edu.pl<p>Niedostateczne wydatki na obronność stanowią od lat zasadniczy problem niemieckiej polityki bezpieczeństwa. Pierwszeństwo miała dotąd strategia, skoncentrowana na kwestiach dystrybucji i transformacji energetycznej. Przez lata utrzymywał się w społeczeństwie niemieckim konsens przeciw zwiększaniu wydatków militarnych. Zwrot w polityce bezpieczeństwa (Zeitenwende) podjęty przez rząd SPD/Zieloni/FDP pod kierunkiem kanclerza Olafa Scholza dotyczył m.in. znaczącego podniesienia wydatków na obronność do 2% PKB przy pomocy specjalnego Funduszu Bundeswehry.</p> <p>Jednak rząd Niemiec zamierzał sztucznie podnosić wydatki na obronność od 2024 r. Autor stawia hipotezę, że w rzeczywistości rząd unika zwiększenia wydatków obronnych w obliczu rosnących wyzwań energetyczno-klimatyczno-demograficznych, wymagających poświęcenia uwagi na wydatki społeczne i zachowanie dyscypliny budżetowej.</p> <p>W artykule przedstawiono proces dochodzenia do ponadpartyjnego kompromisowego porozumienia politycznego na rzecz zwiększania wydatków obronnych w początkowej fazie Zeitenwende i przeanalizowano przyczyny zaplanowania niewystarczających wydatków na obronność w budżecie na 2024 r. Tendencja ta może wywołać w najbliższych latach drastyczne zwiększenie luki pomiędzy faktycznymi wydatkami z wydatkami niezbędnymi do osiągnięcia wskaźnika 2% PKB. Od 2027 r. wydatki na obronność muszą być realizowane na tym poziomie, ponieważ są niezbędne dla utrzymania pozycji Niemiec w NATO jako niezawodnego partnera i bliskich stosunków z USA.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Malinowskihttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41821Pozapolityczne czynniki wielokadencyjności w procesie zarządzania utrzymaniem władzy w Polsce. Wybrane przypadki burmistrzów2024-02-01T10:04:21+01:00Bartosz Mazurkiewiczbartosz.damian.mazurkiewicz@gmail.comHubert Pachciarekhubert.pachciarek@usz.edu.pl<p>Zdobycie i utrzymanie władzy stanowi jeden z głównym obszarów badawczych w naukach o polityce. Wielokadencyjność była przedmiotem licznych analiz w zakresie politologicznym. Autorzy artykułu postanowili eksplorować ten obszar interdyscyplinarnie – w ujęciu społeczno-gospodarczym. Celem artykułu jest zbadanie potencjalnych powiązań między wielokadencyjnością a wytypowanymi czynnikami pozapolitycznymi, które mogą mieć znaczenie w procesie zarządzania utrzymaniem władzy przez burmistrzów. Główne pytanie badawcze ściśle koresponduje z celem artykułu, a pytania badawcze szczegółowe są następujące: czy istnieją związki między wielokadencyjnością burmistrzów a czynnikami takimi jak: dochody własne, wydatki inwestycyjne oraz bezrobocie? Ponadto, czy w procesie zarządzania utrzymaniem władzy włodarze stosują narzędzia związane z tzw. „politycznym cyklem koniunkturalnym? W pracy zastosowano metodę komparatystyczną oraz elementy metody ilościowej – do analizy struktury i dynamiki; dokonano porównania wytypowanych czynników w 13 wybranych miastach średniej wielkości w Polsce, w których burmistrz sprawuje władzę nieprzerwanie od co najmniej 2002 roku. Przeprowadzone analizy dowodzą, że dochody własne miast współwystępują z wielokadencyjnością w badanych jednostkach, a wydatki inwestycyjne oraz poziom bezrobocia nie mają związku z utrzymaniem władzy przez burmistrzów. Ponadto włodarze raczej nie korzystali z narzędzi związanych z politycznym cyklem koniunkturalnym.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Bartosz Mazurkiewicz, Hubert Pachciarekhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41823Zjednoczona Prawica a prawa polskich kobiet2024-02-01T10:04:19+01:00Jolanta Kaczmarekjolanta.kaczmarek4@wp.pl<p>Zwycięstwa wyborcze Zjednoczonej Prawicy w latach 2015 i 2019 wiążą się z ograniczaniem praw kobiet. Dotyczy to głównie sfery reprodukcji, ale dotyka także bezpieczeństwa w przestrzeni domowej, rynku pracy czy udziału w podejmowaniu decyzji. Zmiany w sytuacji Polek pod rządami konserwatywnej koalicji są przedmiotem analizy niniejszego artykułu. Jego celem jest zaprezentowanie procesu realizacji prawicowej wizji roli kobiet w społeczeństwie. Postawiono następujące pytania badacze: Czy pod rządami Zjednoczonej Prawicy regulacje prawne w dostateczny sposób chronią bezpieczeństwo Polek? Jak wygląda proces zmian zachodzących na rynku pracy z punktu widzenia sytuacji kobiet? Czy wraz z niewielkim, lecz systematycznym wzrostem liczby kobiet w parlamencie idzie ich awans na inne wysokie pozycje w polityce? W celu uzyskania odpowiedzi na powyższe pytania posłużono się analizą tekstów dokumentów i czasopism.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Jolanta Kaczmarekhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41825Deliberatywne mini-publiki jako odpowiedź na kryzys demokracji przedstawicielskiej: pierwsze próby instytucjonalizacji w europejskich miastach2024-02-01T10:04:15+01:00Joanna Podgórska-Rykałaprzeglad.politologiczny@amu.edu.pl<p>Rosnący kryzys demokracji przedstawicielskiej i związane z nim niezadowolenie obywateli pobudziło innowacyjne myślenie o demokracji. W ciągu ostatnich dwóch dekad pojawił się szeroki wachlarz demokratycznych innowacji, które mają na celu zwiększenie zaangażowania „zwykłych ludzi” w politykę, łącząc bezpośrednie masowe uczestnictwo z pogłębionym dialogiem na temat pilnych kwestii polityki publicznej. Innowacje szybko rozprzestrzeniają się terytorialnie, stają się coraz bardziej zinstytucjonalizowane i dostosowane do konkretnych kontekstów politycznych, kulturowych i społecznych. Na uwagę zasługują szczególnie mini-publiki, będące forami debaty na małą skalę. W obliczu niezadowolenia obywateli z praktyki funkcjonowania sfery publicznej pojawiają się próby instytucjonalizacji jednorazowych forów deliberatywnych i uczynienia ich częścią szerszego systemu politycznego. Wyzwanie to podjęła najpierw niemieckojęzyczna wspólnota Belgii (Ostelbelgien), a za nią poszły inne władze publiczne. Próby włączenia w przestrzeń decyzyjną mini-publik podjęły też władze lokalne – Paryża, Newham i Akwizgranu. W artykule twierdzę, że panele obywatelskie są najbardziej zaawansowaną metodą instytucjonalizacji demokracji deliberatywnej. Dowodzę, że choć pierwsze zrealizowane na świecie panele obywatelskie były jednorazowe, to za ich przykładem, szczególnie za przyczyną sukcesu unikalnego modelu Ostelbelgien, kolejne władze publiczne zaczęły postrzegać tę innowację jako szansę na stałe (a nie tylko jednorazowe) zasilenie demokracji i uczynienie jej bardziej odporną na kryzysy. Wykazuję też, że władze lokalne mogą odgrywać wiodącą rolę we wzmacnianiu i instytucjonalizacji procesów deliberatywnych z wykorzystaniem mini-publik.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Joanna Podgórska-Rykałahttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41910Wybory w czasie kryzysu: medialny obraz przełożonych wyborów prezydenckich w Polsce w 2020 roku2024-02-01T10:04:11+01:00Agnieszka Stępińskaagnieszka.stepinska@amu.edu.pl<p>Wybory prezydenckie w Polsce zostały pierwotnie zaplanowane na 10 maja 2020 r. Niemniej, z uwagi na okoliczności, które powstały w związku z pandemią COVID-19, głosowanie zostało przełożone i odbyło się pod koniec czerwca (I tura) i w połowie lipca 2020 roku (II tura). Celem artykułu jest zbadanie sposobu, w jaki media relacjonowały przełożone wybory prezydenckie w Polsce. W szczególności celem badania jest rozpoznanie ram interpretacyjnych stosowanych przez dziennikarzy podczas relacjonowania wydarzeń związanych z tymi wyborami. Przeprowadzona została ilościowa analiza zawartości przekazów pochodzących z audycji informacyjnych trzech stacji telewizyjnych, czterech stacji radiowych i trzech platform online. Materiał badawczy został zebrany 10 maja (czyli w dniu, w którym pierwotnie głosowanie miało się odbyć) oraz 30 czerwca (czyli w dniu, w którym oficjalnie ogłoszono wyniki I tury wyborów). Wyniki analizy ukazały różnice w sposobie relacjonowania wyborów pomiędzy pierwszym i drugim dniem uwzględnionym w badaniu. Co prawda rama epizodyczna dominowała w medialnym przekazie w obu dniach, ale rama tematyczna była częściej wykorzystywana w dniu, gdy zaplanowane wcześniej wybory ostatecznie się nie odbyły, niż w dniu, w którym ogłoszono wyniki. Rama konfliktu była częściej wykorzystywana w materiałach dziennikarskich w dniu ogłoszenia wyników niż w dniu bez głosowania. Wyniki ukazały także wpływ orientacji politycznej organizacji medialnej na sposób wykorzystania ramy odpowiedzialności i ramy konsekwencji.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Agnieszka Stępińskahttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41911Polityzacja audycji informacyjnych w Polsce. Analiza porównawcza głównych wydań „Wiadomości” TVP1, „Faktów” TVN i „Wydarzeń” Polsatu z 2014 i 2021 roku2024-02-01T10:04:08+01:00Szymon Ossowskiszymon.ossowski@amu.edu.plDagmara Kendziordagken@st.amu.edu.pl<p>W niniejszym artykule podjęto próbę analizy zawartości głównych wydań audycji informacyjnych trzech największych nadawców telewizyjnych w Polsce – publicznego i dwóch komercyjnych. Łącznie autorzy przeanalizowali 42 główne wydania „Wiadomości” TVP1, „Faktów” TVN i „Wydarzeń” Polsatu w latach 2014 i 2021 (po dwa środkowe dni z każdego tygodnia sierpnia). W badaniu szczególną uwagę zwrócono na przemiany w telewizji w ostatnich latach, zwłaszcza w kontekście sposobu relacjonowania polityki w mediach i respektowania zasady pluralizmu, który zmienił się po wyborach w 2015 roku. Pod tym kątem skupiono się najbardziej na sprawdzeniu, jak nadawca publiczny realizuje wymogi zawarte w art. 21 ustawy o radiofonii i telewizji.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Szymon Ossowski, Dagmara Kendziorhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41914Wizerunki medialne Ukrainek w dobie wojny z Rosją w tygodniku „Newsweek Polska” – obraz zmian reprezentacji prasowych kobiet w perspektywie roku wojny2024-02-01T10:04:06+01:00Alina Balczyńska-Kosmanalina.balczynska-kosman@amu.edu.pl<p>Celem artykułu jest ukazanie wizerunków medialnych Ukrainek w tygodniku opinii „Newsweek Polska” na początku wojny z Rosją, jak i z perspektywy roku od rozpoczęcia działań wojennych. W procesie informowania o przebiegu wojny rosyjsko-ukraińskiej szczególną rolę odegrały media, ukazujące mieszkanki Ukrainy w zróżnicowanych rolach matek, żon, opiekunek domowego ogniska, ale także kobiet aktywnych, często żołnierek walczących z najeźdźcą. Analiza zawartości przekazów na łamach „Newsweeka” wykazała zmiany w sposobach ukazywania Ukrainek. Medialne reprezentacje kobiet Ukrainy w tygodniku „Newsweek”, jako konsekwencja wojny uległy przeobrażeniu – od stereotypowych ról, w których ukazywane są najczęściej kobiety, poprzez ofiary wojny, do obrazów osób walczących ramię w ramię z mężczyznami. W 2023 roku w badaniach odnotowano ponadto spadek zainteresowania problematyką wojny rosyjsko-ukraińskiej na łamach tygodnika „Newsweek Polska”.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Alina Balczyńska-Kosmanhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41917Zjawisko phubbingu jako konsekwencja mediatyzacji życia społecznego2024-02-01T10:04:03+01:00Paweł Łokićpawel.lokic@amu.edu.pl<p>Przedmiotem analizy podjętej w tekście jest zjawisko phubbingu – nowy fenomen behawioralny wynikający z powszechności wykorzystywania nowoczesnych technologii i mediów online w codziennym życiu. Zjawisko to w przekonaniu Autora stanowi niezwykle użyteczną egzemplifikację wpływu rozwoju technologii współczesnych mediów masowych na odbiorców, które – zgodnie z założeniami determinizmu technologicznego zmieniają użytkowników, ich relacje społeczne i instytucjonalne w procesie określanym w literaturze jako mediatyzacja. Celem tekstu jest poddanie analizie zjawiska phubbingu w oparciu o metodę kwerendy źródeł naukowych. Omawiane zjawisko ma bowiem charakter interdyscyplinarny i przyciąga uwagę psychologów, socjologów, badaczy komunikowania, politologów oraz przedstawicieli innych dziedzin. Artykuł w treści odpowiada na pytania badawcze o definicję phubbingu, jego rodzaje, przyczyny oraz konsekwencje tego zjawiska – w kontekście społecznym oraz z uwzględnieniem sfery komunikowania politycznego. Tekst jest również próbą osadzenia phubbingu w szerszym kontekście przemian wywoływanych przez mediatyzację życia społecznego, która w obliczu rozwoju i popularyzacji mediów online odgrywa coraz istotniejszą rolę w komunikowaniu politycznym.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Paweł Łokićhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41921In memoriam Profesora Marcelego Kosmana (1940–2023)2024-01-30T14:03:49+01:00Tadeusz Wallastadeusz.wallas@amu.edu.pl<p>In memoriam Profesora Marcelego Kosmana (1940–2023)</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Tadeusz Wallashttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41922Renesans czy rozpad politologii?– artykuł postulatywny (wstęp do dyskusji programowej) 2024-02-01T10:03:55+01:00Piotr Obaczpiotr.obacz@uj.edu.pl<p>Wobec złożonych wyzwań, z jakimi musi się obecnie mierzyć polska politologia, zachodzi paląca potrzeba poważnej debaty nad kierunkiem ewolucji politologii w Polsce, zmian na gruncie tej dyscypliny, nad jej przyszłością. Rezultatem tej debaty powinien być program działań, które wzmocnią politologię polską, pozwolą na jej dalszy owocny rozwój, a także spowodują, że rozwiane zostaną wątpliwości odnośnie do naukowego znaczenia i społecznej roli politologii. Wszystko jednak zależy od samych uczonych – od ich zaangażowania, stąd pytanie: „renesans czy rozpad politologii?” pozostaje (niestety) otwartym.</p> <p>Niniejszy artykuł może być postrzegany jako swoista „zachęta” do podjęcia szerszej i systematycznej debaty środowiskowej, rezultatem której mogłyby być zręby nowego politologicznego programu naukowego, który z kolei mógłby zainspirować do nowych rozwiązań organizacyjnych i nowych formuł badawczych oraz stymulowałby procesy integracyjne w obrębie tegoż środowiska.</p> <p>Na potrzeby takiej debaty, w artykule przedstawiono zręby autorskiej koncepcji „IKR”: Integracja – Konsolidacja – Rekonfiguracja tematyczna. Jest to propozycja celująca w naprawę relacji naukowych (zawodowych) w obrębie polskiego środowiska politologicznego i poprawę kondycji naukowej dyscypliny, jak również zawierająca pewne postulaty organizacyjne oraz związane z badaniami i dydaktyką.</p> <p>Na końcu opracowania znalazły się dodatkowo pewne uwagi dotyczące miejsca teorii polityki w owym ewentualnym przyszłym programie rozwoju politologii. Autor broni stanowiska, zgodnie z którym teoria polityki mogłaby pełnić rolę facylitacyjną w procesie rozwoju polskiej politologii.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Obaczhttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41925 Przedmiot badań politologicznych w Polsce2024-02-01T10:03:53+01:00Jarosław Nocońjaroslaw.nocon@ug.edu.plMateusz Kuflińskimateusz.kuflinski@phdstud.ug.edu.pl<p>Głównym zagadnieniem artykułu jest przedmiot badań politologicznych w Polsce. Autorzy starają się odtworzyć kształtowanie się owego przedmiotu na przestrzeni ostatnich kilku dekad, ze szczególnym uwzględnieniem refleksji polskich teoretyków i teoretyczek polityki. Tekst został podzielony na trzy główne części. Pierwsza dotyczy czynników strukturyzujących przedmiot badań politologicznych (indywidualne zainteresowania badawcze, kształtowanie się poszczególnych paradygmatów i metateorii, moda, polityka organizacji dyscyplinarnej). Druga stanowi syntetyczną rekonstrukcję kształtowania się politologicznego przedmiotu badań. Ostatnia zaś, zawiera przegląd węzłowych problemów badawczych w interesującym autorów zakresie.</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Jarosław Nocoń, Mateusz Kuflińskihttps://pressto.amu.edu.pl/index.php/pp/article/view/41998M. Heller, Jak być uczonym, Copernicus Center Press, Kraków 2017, wybór i opracowanie: Małgorzata Szczerińska-Polak, ss. 64.2024-01-31T15:42:05+01:00Mikołaj Tomaszykmikolaj.tomaszyk@amu.edu.pl<p>Recenzja</p>2023-12-30T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 Mikołaj Tomaszyk