Przegląd Politologiczny

Spis treści

2021-01-14T12:07:23+00:00

Kondycja finansowa samorządów lokalnych w Polsce a reformy strukturalne samorządów gminnych w krajach skandynawskich

2021-01-15T14:33:48+00:00

Autorzy podjęli się analizy zjawiska zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Jest to zjawisko dynamiczne, które dotyczy zdecydowanej większości gmin i powiatów. Barierę dla ekspansji zadłużenia stanowi istniejący od 2014 roku Indeks Długu Indywidualnego (IOI), którego nowe elementy weszły w życie 1 stycznia 2020 roku. Struktura indeksu ma na celu umożliwienie regionalnym izbom rachunkowym (RIO) kontrolowania tego procesu i zapobiegania jego postępowi. Autorzy wskazują jednak, że głównym problemem dla jednostek samorządu terytorialnego są niewystarczające dochody własne, co zmusza je do zwiększenia puli środków przekazywanych z budżetu centralnego do samorządów w formie dotacji i subwencji oraz do poszukiwania różnych form pożyczek na swoją działalność. Korzystając z doświadczeń krajów skandynawskich, autorzy proponują rozpoczęcie reform terytorialnych i konsolidacyjnych zasobów małych jednostek samorządu terytorialnego – gmin i powiatów. Celem jest ułatwienie lepszego wykorzystania endogenicznych zasobów JST oraz wykorzystanie korzyści skali związanych z lokalną gospodarką i zasobami społecznymi. Powinno to zaowocować, podobnie jak w Skandynawii, rozwojem przedsiębiorczości publicznej, większą efektywnością i skutecznością społeczną oraz stabilizacją dochodów poszczególnych jednostek. Po ponad 20 latach działalności małe jednostki samorządu terytorialnego w Polsce stały się strukturalnie i funkcjonalnie przestarzałe i nie gwarantują nowoczesnego rozwoju społeczności lokalnych.

Wielopoziomowe zarządzanie polityką integracji. Rola miast. Porównanie Pragi i Warszawy

2021-01-15T14:33:46+00:00

Artykuł dotyczy wielopoziomowego zarządzania polityką integracji migrantów w miastach. Celem artykułu jest analiza relacji różnych aktorów w kontekście wielopoziomowego zarządzania polityką integracyjną, w szczególności oddziaływania transnarodowej polityki UE na aktorów szczebla lokalnego (proces by-passing national level). Tekst zwraca uwagę na wzajemne powiązanie poziomów polityki i obecność aktorów w wielu rolach w procesie tworzenia polityk integracji imigrantów. Procesy te skutkowały odgórnym transferem celów polityki. Artykuł zwraca również uwagę perspektywę odwrotną i pokazuje, jak oddolne inicjatywy polityczne wzmacniają pozycję miast jako ważnych graczy w wielopoziomowym zarządzaniu, zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo.

O wpływie krajowego cyklu wyborczego na poziom frekwencji w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Kazus Polski

2021-01-15T14:33:43+00:00

Celem artykułu jest zdiagnozowanie przyczyn wzrostu zainteresowania Polaków wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. Między 2014 r. a 2019 r. nastąpił wzrost partycypacji Polaków w eurowyborach z 23,83% do 45,68%. Posiłkując się teorią oddziaływania Europy (Europe salience theory) oraz teorią wyborów drugiego rzędu (second-order elections) Autorka starała się ustalić czy to zmiany w postawach Polaków wobec Unii Europejskiej doprowadziły między 2014 r. a 2019 r. do niemal podwojenia frekwencji w wyborach do Parlamentu Europejskiego, czy efekt ten należy głównie przypisać cyklowi wyborczemu tj. skumulowaniu w jednym roku europejskich i krajowych wyborów parlamentarnych. W badaniu przeprowadzono analizę danych sondażowych (CBOS, Eurobarometr) oraz danych statystycznych, przeanalizowano też przebieg kampanii do Parlamentu Europejskiego.

W toku przeprowadzonej analizy wykazano, że w latach 2014–2019 nie doszło do istotnych zmian w postrzeganiu Unii Europejskiej i jej instytucji przez Polaków, które mogłyby tłumaczyć radykalny zwrot zainteresowania eurowyborami. To usytuowanie eurowyborów na kilka miesięcy przed strategicznymi krajowymi wyborami parlamentarnymi miało największy wpływ na zmianę zachowania wyborców. Partie polityczne potraktowały majowe eurowybory jako test poparcia przed jesiennymi wyborami krajowymi, jako quasi I turę wyborów krajowych. Eurokampania była bardzo medialna i koncentrowała się na problematyce krajowej (rozbudowie polskiego państwa dobrobytu). Zapowiedź licznych reform socjalnych przez partię rządzącą oraz chęć wpływu na wynik w „majowej turze” wyborów zmobilizowały ponadprzeciętnie dużo Polaków do aktywnego udziału w eurowyborach.

Wybrane obszary aktywności kobiet w Sejmie RP w latach 1991-2018 – aspekt ilościowy

2021-01-15T14:33:41+00:00

Celem artykułu jest analiza aktywności kobiet w polskim Sejmie w okresie pomiędzy 1991 a 2018 rokiem, co obejmuje 8 kadencji. Z analiz wyłączono działalność Sejmu X kadencji (1989–1991), ze względu na specyfikę wyborów, jak i odmienny sposób funkcjonowania sejmu w tym okresie. W oparciu o dokumenty regulujące pracę Sejmu, określone zostały możliwe pola aktywności w tym organie oraz udział w nich kobiet. Przyjęto hipotezę zakładającą, że w organach władzy czy miejscach gwarantujących do niej większy dostęp (Prezydium Sejmu, pełnienie funkcji Marszałka Sejmu, przewodniczenie komisjom sejmowym) występuje dysproporcja pomiędzy posłami i posłankami. Założono również, że kobiety są bardziej aktywne w tych komisjach, które zajmują się obszarami stereotypowo przypisywanymi kobietom, takimi jak edukacja czy zdrowie. Zastosowano metodę analizy dokumentów oraz metodę statystyczną w celu porównania danych dotyczących aktywności posłów i posłanek. Materiał badawczy stanowiły dane dostępne na stronie sejm.gov.pl (archiwum ośmiu kadencji). Warto podkreślić, że strona ta stanowi wiarygodne źródło danych, wiele zasobów zostało już zdygitalizowanych, co znacznie ułatwia dostęp do materiału badawczego.

Referenda niepodległościowe w Katalonii i ich polityczne znaczenie

2021-01-18T12:41:38+00:00

Artykuł poświęcony jest przeprowadzonym w 2014 i 2017 roku dwóm referendom niepodległościowym, które zostały przez rząd Hiszpanii oraz hiszpański Trybunał Konstytucyjny uznane za nielegalne. Referenda te były wyrazem dążeń znacznej części Katalończyków do utworzenia własnego państwa. W artykule przedstawiono rozważania dotyczące uwarunkowań historycznych katalońskiego ruchu niepodległościowego, analizy głosowań referendalnych referendum, wpływu pandemii w 2020 na kataloński ruch niepodległościowy. W toku przeprowadzonej analizy przy wykorzystaniu metod: analizy instytucjonalno-prawnej, analizy systemowej oraz historycznej metody genetycznej, wykazano, iż zjawiskiem, które w dużej mirze przyczyniło się do wzrostu nastrojów niepodległościowych w Katalonii były uwarunkowania historyczne, jak i kryzys gospodarczy z 2008 roku. Wszystko to wpływało na wzrost poparcia wśród Katalończyków dla idei niepodległościowej. Dowodem tego były wyniki dwóch referendów niepodległościowych, z których pierwsze przeprowadzone było 9 listopada 2014 r., wzięło w nim udział 2 mln spośród 5,4 mln uprawnionych. Za niepodległością opowiedziało się 80% uczestników głosowania. Z kolei w referendum 2017 roku wzięło udział 42,3% z uprawnionych do głosowania 5,34 mln. 90% z 2,26 mln osób biorących udział w głosowaniu opowiedziało się za niepodległością. 8% było przeciw. Referenda w Katalonii pokazały, że kwestia dążeń niepodległościowych poszczególnych europejskich regionów wciąż jest aktualna. Nawet kryzys spowodowany pandemią w 2020 roku, separatyści wykorzystali jako nowy argument za uniezależnieniem się od Hiszpanii.

Problematyka bezpieczeństwa surowcowego we współczesnych strategiach bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej

2021-01-15T14:33:37+00:00

Przedmiotem badań niniejszego artykułu jest wizja kreowania bezpieczeństwa surowcowego obecna we współczesnych strategiach bezpieczeństwa narodowego Rzeczpospolitej. Tak ujęte ramy chronologiczne wskazują, iż analizie poddano dokumenty z lat 2003–2020 stanowiące istotną zmianę jakościową w definiowaniu i rozumieniu bezpieczeństwa jako obszaru niezdominowanego przez jego twardy, militarny charakter. Celami podjętych przez autora badań jest wskazanie, omówienie i porównanie koncepcji zapewnienia Polsce bezpieczeństwa surowcowego na podstawie czterech strategii bezpieczeństwa narodowego Polski. Do osiągnięcia tak określonych celów badań posłużyły następujące problemy badawcze: w jakim zakresie zapewnienie Polsce bezpieczeństwa surowcowego jest obecne w analizowanych dokumentach? Poprzez jakie narzędzia autorzy strategii kreowali w Polsce surowcowy wymiar bezpieczeństwa? Jakie główne trudności w zapewnieniu bezpieczeństwa surowcowego Polski uwypuklają badane strategie bezpieczeństwa narodowego? Czy istnieją zbieżne elementy wizji zagwarantowania Polsce bezpieczeństwa surowcowego ujęte w badanych strategiach? Tak sformułowane pytania badawcze stały się kanwą do sformułowania następującej hipotezy badawczej: wraz ze wzrostem zagrożeń o charakterze pozamilitarnym, surowcowy wymiar bezpieczeństwa jest coraz wyraźniej akcentowany w strategiach bezpieczeństwa narodowego. W poniższym artykule posłużono się następującymi metodami badawczymi: porównawczą oraz analizy źródeł. Zastosowano również technikę analizy.

Między relatywną deprywacją a gratyfikacją: studium poczucia bezpieczeństwa reprodukcyjnego Dziewuch

2021-01-15T14:33:35+00:00

Przedmiotem badania jest myśl polityczna ruchu pro-choice Dziewuchy Dziewuchom, który działał w latach 2016–2018 w Polsce. Główny cel analizy to ustalenie jak zmieniało się poczucie zaspokojenia potrzeb w czasie aktywności politycznej Dziewuch oraz w jakim stopniu zmiany te były uzależnione od bodźców zewnętrznych w postaci prac w Sejmie RP nad dwoma projektami ustaw o zaostrzeniu przepisów antyaborcyjnych. Do rozwiązania problemów badawczych wykorzystano jakościową analizę źródeł, relacyjną analizę zawartości oraz diadę kategorii teoretycznych relatywnych deprywacji i gratyfikacji. Badanie pokazuje, że Dziewuchy stworzyły wewnętrznie spójny obraz swojej sytuacji. Manifestacje względnych deprywacji i gratyfikacji wystąpiły jednak tylko bezpośrednio po powstaniu ruchu i podczas pierwszej rocznicy działalności. Nie były one uzależnione od bodźców zewnętrznych w postaci etapów procesów legislacyjnych. Deprywacje służyły do dyskursywnej autolegitymizacji ruchu, a gratyfikacje do manifestacji sukcesu organizacyjnego. Podczas drugiego okresu, gdy wystąpiły te typy postaw, czyli po odrzuceniu pierwszego projektu w drugim czytaniu, Dziewuchy dyskursywnie autorelegitymizowały ruch oraz dawały wyraz poczucia sukcesu organizacyjnego i zaspokojenia potrzeby uznania społecznego. Oznacza to, że realizacja celów ruchu nie przynosiła Dziewuchom satysfakcji, a dążenie do neutralizacji względnych deprywacji nie stanowiło motywacji aktywności politycznej.

Wizerunek „rosyjskiego hakera” i cyberfobii „środowiska cyfrowego”

2021-01-15T14:33:33+00:00

„Środowisko cyfrowe” postrzegane jest jako nowa sytuacja w świadomości politycznej społeczeństwa, a także źródło ksenofobii w polityce. W kontekście niepewności politycznej na świecie dziennikarstwo staje się narzędziem szerzenia cyberfobii – nowego rodzaju społecznego strachu. Cyberfobia rozumiana jest jako naturalna reakcja świadomości społecznej na nasilenie się nowych rodzajów przestępstw przeciwko jednostce i społeczeństwu z wykorzystaniem technologii „cyfrowych.” Nowa rzeczywistość informacyjna z góry określiła cyberzagrożenia, które pojawiły się w mediach, prowadzące do najgroźniejszej fobii społecznej. To na przykład łączy się z ideą „rosyjskiego hakera” i jego personifikacją jako świata Zła.