Poznańskie Studia Teologiczne
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst
<p>„Poznańskie Studia Teologiczne” są czasopismem wydawanym przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ukazuje się od 1972 roku (początkowo jako rocznik, a obecnie jako półrocznik) w formie drukowanej (wersja pierwotna) i elektronicznej. Jego podstawowym zadaniem jest prezentacja dorobku naukowego i badań prowadzonych przez naukowców związanych z ośrodkiem teologicznym w Poznaniu oraz ośrodkami w Wielkopolsce. Ponad to służy wymianie myśli teologicznej i pogłębianiu refleksji nad przeszłymi i aktualnymi wydarzeniami z historii Kościoła i chrześcijaństwa w Polsce i na świecie.</p> <p>Zakres prezentowanych artykułów obejmuje wszystkie dziedziny nauk teologicznych (egzegeza biblijna, teologia patrystyczna, dogmatyczna, fundamentalna, moralna, prawo kanoniczne) oraz nauk pomocniczych (filozofii, nauk społecznych, psychologii). Na łamach czasopisma ukazują się także teksty o charakterze interdyscyplinarnym, szczególnie z pogranicza teologii i innych nauk.</p> <p>Czasopismo publikuje teksty w języku polskim oraz językach: angielskim, niemieckim, włoskim, francuskim i hiszpańskim. Obok autorskich tekstów naukowych, czasopismo przyjmuje do druku recenzje książek, których publikacja nastąpiła nie wcześniej niż dwa lata od przesłania recenzji.</p> <p>Złożenie/przyjęcie do druku oraz opublikowanie tekstów naukowych i przeglądowych w czasopiśmie jest <strong>bezpłatne</strong><strong>.</strong></p> <p>Czasopismo „Poznańskie Studia Teologiczne" zostało wpisane do Rejestru Dzienników i Czasopism Sądu Okręgowego w Poznaniu pod numerem RPR 3348.</p> <p><strong>Czasopismo </strong>„Poznańskie Studia Teologiczne" <strong>znajduje się w Wykazie Czasopism Naukowych z przypisaną liczbą 70 pkt – zgodnie z Komunikatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 lutego 2021 r. w sprawie wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych.</strong></p> <p>Czasopismo “Poznańskie Studia Teologiczne” jest indeksowane w następujących bazach: ERIH PLUS, Index Copernicus, CEJSH, CEEOL, PBN. Ponadto znajduje się w repozytorium AMUR i PRESSto.</p> <ul class="oczasopismie"> <li class="show"><a href="https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/about">POLITYKA FUNKCJONOWANIA CZASOPISMA</a></li> <li class="show"><a href="https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/issue/current">AKTUALNY NUMER</a></li> <li class="show"><a href="https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/issue/archive">ARCHIWUM</a></li> </ul> <p><strong>INDEKSOWANE W:</strong></p> <p>ERIH PLUS; CEJSH; INDEX COPERNICUS INTERNATIONAL - IC JOURNALS MASTER LIST; CEEOL; Google Scholar; WorldCat</p> <p class="oczasopismie"><strong>WSKAŹNIKI OCENY CZASOPISMA:<br /></strong>Punktacja Ministerstwa Edukacji i Nauki (2023): <strong>100</strong></p> <p>ICV 2020: <strong>90.13<br /></strong>ICV 2019: <strong>89.17<br /><br /></strong></p> <p class="oczasopismie"><strong>DOI: </strong><a href="https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/index">10.14746/pst</a><br /><strong>ISSN: </strong>0209-3472<br /><strong>eISSN:</strong> 2451-2273<br /><strong>LICENCJA:</strong></p> <p class="oczasopismie"><a href="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" rel="license"><img style="border-width: 0;" src="https://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png" alt="Licencja Creative Commons" /></a><br />Prace publikowane w czasopiśmie "Poznańskie Studia Teologiczne" dostępne są na <a href="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/" rel="license">licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe</a>.<br /><br /><img src="https://pressto.amu.edu.pl/public/site/images/madamczak/plakat-pst.jpg" alt="" width="248" height="350" /></p>Adam Mickiewicz University Poznanpl-PLPoznańskie Studia Teologiczne0209-3472Recenzja książki Winfrieda M. Wermtera, Die Ursprünge der Marienweihe in Polen bis zum Beginn des Pontifikates des hl. Johanes Paul II, Verlag Friedrich Pustet, Regensburg 2022, ss. 184
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41504
<p>Winfried M. Wermter, niemiecki teolog, który w trakcie pontyfikatu Jana Pawła II przebywał wiele lat w Polsce, charakteryzuje i ocenia polską maryjność doby powojennej. Jego monografia jest przepracowaną i uzupełnioną nowszą literaturą częścią rozprawy doktorskiej, którą napisał w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie pod kierunkiem Lucjana Baltera. Otrzymujemy spojrzenie na naszą pobożność maryjną przez pryzmat ponawianych aż pięciokrotnie aktów poświęcenia Polski, Kościoła i świata Maryi. Wermter przyjmuje, że odgrywały one w niej kluczową rolę i kształtowały jej specyfikę. Decyzją Episkopatu Polski, zwłaszcza kard. Stefana Wyszyńskiego, zostały nie tylko wpisane w duszpasterstwo, lecz także stanowiły jego znamię. Z tego względu autor wybiera drogę „od góry”, koncentruje się na pastoralnym programie polskich biskupów. W jego świetle odkrywa teologiczną głębię aktów poświęcenia się Maryi, ich religijny i społeczny kontekst, zwraca też baczną uwagę na zawarte w nich historyczne doświadczenie Polaków. To skondensowane studium, w miarę obiektywne i udokumentowane, jest przeznaczone głównie dla obcokrajowców, którzy zachwyceni lub nastawieni krytycznie, pragną poznać i pojąć fenomen polskiej maryjności w latach 1946-1979.</p>Adam Wojtczak
Prawa autorskie (c) 2023 Adam Wojtczak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294329730510.14746/pst.2023.43.16Recenzja książki: Wokół koncepcji wolności religijnej, red. W. Cisło, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2022, ss. 198
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41503
<p>Publikacja to monografia zbiorowa, która powstała w związku z rosnącą falą prześladowań na tle religijnym, szczególnie chrześcijan, nie tylko na całym świecie, lecz także w Europie, również w Polsce. Autorzy poszczególnych rozdziałów monografii jasno artykułują prawa religijne, konieczność ich respektowania oraz wskazują na ich źródła. W recenzowanej publikacji znalazło się określenie zarówno aktualnego odniesienia do praw wolności religijnej, jak i przyczyn i skutków łamania tych praw, nie tylko przez jednostki, lecz także reprezentantów różnych ruchów społecznych czy nawet instytucji państwowych. Publikacja jest próbą wypracowania koncepcji racjonalnych usprawnień w kontekście wolności religijnej i zakazu dyskryminacji wyrażania religijnych przekonań.</p>Piotr Piasecki
Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Piasecki
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294330731010.14746/pst.2023.43.17Recenzja książki Antoniego Nadbrzeżnego, Filozofia zbawienia. Soteriologia egzystencjalna Paula Tillicha i Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo WAM, Kraków 2020, ss. 320
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41502
<p>Książka stanowi próbę filozoficznego ujęcia teorii zbawienia dwóch ważnych teologów XX wieku — Edwarda Schillebeeckxa i Paula Tillicha. W pierwszym rozdziale zostaje ukazana sytuacja człowieka potrzebującego zbawienia, ujęta jako egzystencja wyobcowana. Drugi rozdział pokazuje, na czym polega zbawienie według omawianych myślicieli. Chodzi o ukazanie istoty dzieła zbawienia, którą Tillich określał jako Nowy Byt. Z kolei rozdział trzeci poświęcony jest historycznemu wymiarowi zbawienia. Autor pokazuje, że kategoria zbawienia nie jest jakąś religijną fantasmagorią, ale czymś, co dotyczy realnej rzeczywistości i dziejów człowieka. Książka Nadbrzeżnego pokazuje, że myślenie o zbawieniu człowieka jest wciąż aktualne, również na płaszczyźnie filozoficznej. Pokazuje także, że teologia może i powinna ciągle trwać w twórczym dialogu z filozofią.</p>Marcin Walczak
Prawa autorskie (c) 2023 Marcin Walczak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294331131610.14746/pst.2023.43.18Νίκη w 1 Mch 3,19 wyrazem konfrontacji wiary Izraela z religijnością pogańską
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41492
<p>Obecność pojawiającego się w Pierwszej Księdze Machabejskiej tylko raz tytułowego rzeczownika greckiego musi zastanawiać w sąsiedztwie innych terminów opisujących zwycięstwa bohaterów, bardziej dostosowanych do kontekstu, w którym występują. W proponowanym artykule autor próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego w 1 Mch 3,19 w mowie Judy Machabeusza hagiograf użył rzeczownika νίκη. Nie jest to jedynie zabieg literacki, lecz głębszy zamysł teologiczny autora. Analiza przejdzie kilka etapów, poczynając od podania słownikowych znaczeń omawianego terminu w celu zbadania jego rozległości semantycznej, przez przegląd innych terminów na opis zwycięstw, którymi księga operuje. Z kolei krótka prezentacja tekstów Septuaginty zawierających νίκη pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy którymś z nich autor mógł się inspirować, notując ów rzeczownik. Na koniec niezbędne stanie się przeanalizowanie wybranych dzieł greckiej literatury starożytnej, na tle których wyraźniej ukaże się sens obecności badanego rzeczownika w tekście natchnionym jako miejsca zderzenia wiary Izraela z religijnością pogańską doby hellenizmu.</p>Janusz Nawrot
Prawa autorskie (c) 2023 Janusz Nawrot
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294373310.14746/pst.2023.43.1Gościnność przemienia obcego w gościa. Refleksja w świetle Trzeciego Listu Jana
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41493
<p>Wśród pism Nowego Testamentu znajduje się bardzo krótki list (3 J), tradycyjnie przypisywany apostołowi Janowi. Jest on prawie w całości poświęcony tematowi chrześcijańskiej gościnności, nawet wobec obcych, którzy dzięki serdecznej otwartości chrześcijan stają się ich gośćmi. Właśnie ta idea stanowi przedmiot studium w niniejszym artykule. Po podstawowych informacjach na temat nadawcy oraz adresata listu analizie zostają poddane fragmenty zawierające pochwałę gościnności Gajusza wobec jego braci (1,5.6.8). Choć w pierwszym rzędzie postulowana gościnność odnosi się do braci chrześcijan, także tych obcych, to znaczy nieznanych osobiście Gajuszowi, którzy wyruszyli głosić Ewangelię, list sugeruje też podobną postawę wobec wszystkich obcych (również niechrześcijan). Ma to ważne znaczenie ewangelizacyjne, bo dzięki chrześcijańskiej gościnności mogą oni konkretnie doświadczyć Bożej dobroci, a w uczniach Jezusa rozpoznać naśladowców samego Boga, który jest Ojcem wszystkich ludzi.</p>Paweł Podeszwa
Prawa autorskie (c) 2023 Paweł Podeszwa
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-2943354910.14746/pst.2023.43.2Nowa definicja gatunku „Opowiadania o cudzie” w kontekście Trzeciej Ewangelii
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41527
<p>Mimo że termin „opowiadanie o cudzie” (ang. <em>Miracle Story</em>) jest częstokroć używany w biblistyce, nie posiada on jednej powszechnie uznanej definicji. Wcześniejsze próby dookreślenia tego terminu, zwłaszcza przez Bultmanna, koryfeusza <em>Formgeschichte,</em> nie są wystarczające. W tym artykule zostanie zaprezentowana nowa definicja narratywna, uwzględniająca najnowsze narzędzia, w które wyposażyła biblistów narratologia. Nowa definicja po pierwsze pozwala klarownie odróżnić „opowiadanie o cudzie” od opowiadania, w którym cud występuje. Po drugie, stanowi ona narzędzie do analizy znaczenia opowiadań o cudach. Artykuł ma stanowić część serii analizującej zagadnienie cudów w ewangelii Łukasza.</p>Wojciech Wasiak
Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Wasiak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-2943517310.14746/pst.2023.43.3נֵבֵֶֶל – starotestamentalny instrument muzyczny
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41529
<p>W tekstach Biblii Hebrajskiej występuje wiele różnego rodzaju instrumentów muzycznych. Jednym z nich jest נֵבֵֶֶל. Obecnie nie posiadamy żadnych znalezisk archeologicznych, które by pozwalały bez cienia wątpliwości dokonać identyfikacji znalezionego instrumentu z נֵבֵֶֶל. Z tego względu teksty biblijne zdają się obecnie jedynym pewnym źródłem informacji na temat tego instrumentu. W badaniach nad nim można jednak bazować również na odkryciach archeologicznych czy tekstach dotyczących greckich nazw, użytych w miejsce נֵבֵֶֶל w Septuagincie. Te źródła jednak nie dają pewności co do tego, że opisują ten sam instrument, o którym mowa jest w Biblii Hebrajskiej. Bazując na jednych i drugich źródłach, staram się zaprezentować, jak mógł wyglądać ,נֵבֵֶֶל z czego był zrobiony oraz kiedy i jak na nim grano.</p>Hanna Górska
Prawa autorskie (c) 2023 Hanna Górska
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-2943758310.14746/pst.2023.43.4Chrystus: Droga, Prawda i Życie – centrum duchowości człowieka. Studium analityczne nauczania ks. prof. Marka Pyca
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41532
<p>Zasadniczym celem refleksji jest ukazanie koncepcji duchowości człowieka w ujęciu ks. prof. M. Pyca. Bazę źródłową dla tak określonego celu stanowi nauczanie ks. prof. M. Pyca. Cały proces analiz bazy źródłowej objął trzy etapy. Pierwszy dotyczy przybliżenia udzielania się Boga w Chrystusie, które stanowi źródło duchowości człowieka. Uwzględniając samookreślenie się Chrystusa jako Drogi, Prawdy i Życia (por. J 14,6), ten etap refleksji odnosi się do Chrystusa – Drogi – który w akcie wcielenia i odkupienia odsłonił miłość Bożą i zarazem zaprosił go do kroczenia za Nim. Kolejny etap refleksji koncentruje się na odsłonięciu spojrzenia ks. prof. M. Pyca na sposób odpowiedzi człowieka na Boże udzielanie się. Głębię tego sposobu ukazał Chrystus. Określając siebie Prawdą (por. J 14,6), w pełni odsłonił prawdę o bezgranicznej miłości Boga do człowieka i zarazem pokazał mu, jak on ma tę prawdę przeżywać w swojej egzystencji. W Chrystusie Prawdzie człowiek może zrozumieć siebie w swym jestestwie i właściwie ukształtować swoją duchowość. Ostatni etap refleksji skupia się na ukazaniu płaszczyzn realizacji przez człowieka swojej duchowości w Kościele. Gdy człowiek prowadzi życie modlitewne, karmi się Ciałem Chrystusa i okazuje miłosierdzie bliźnim, to jest w stanie doświadczyć pokoju w sercu i doznać pełni życia, które daje Chrystus. Duchowość człowieka jest, według ks. prof. M. Pyca, jego odpowiedzią na samookreślenie się Chrystusa jako Droga, Prawda i Życie. Dlatego samookreślenie się Chrystusa, w nauczaniu ks. prof. M. Pyca, wyraźnie wskazuje na to, iż to On jest przyczyną sprawczą, wzorczą i celową duchowości człowieka.</p>Henryk Wejman
Prawa autorskie (c) 2023 Henryk Wejman
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-29438510910.14746/pst.2023.43.5Teologia maryjnego tytułu „Uzdrowienie chorych”
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41535
<p>Lud chrześcijański przyznał Maryi tytuł „Uzdrowienie chorych”. Pozdrawia i wzywa Ją nim w liturgii (mszał maryjny) i pozaliturgicznych aktach kultu (Litania loretańska), by za Jej przyczyną wyprosić łaskę zdrowia dla siebie bądź bliskich. Rodzą się zatem pytania: dlaczego Maryję nazywamy Uzdrowieniem chorych? Jaki sens teologiczny kryje ten tytuł? Niniejszy artykuł jest próbą udzielenia pogłębionej i integralnej na nie odpowiedzi. Jest to o tyle istotne, że w przeszłości tytuł ten był czasami rozumiany zbyt jednostronnie i pragmatycznie. Należy mu przywrócić mesjański wymiar. Przedłożony artykuł czyni to w dwóch punktach. Pierwszy wskazuje, że nic bardziej wzniosłego nie można powiedzieć o Maryi aniżeli to, że jest Matką Chrystusa, prawdziwego Lekarza ciał i dusz ludzkich, który nie uwolnił ludzkości od choroby i cierpienia, ale wziął je na siebie i nadał im zbawcze znaczenie. Matka włączona w tajemnicę cierpienia Syna wniosła macierzyński wkład w dzieło powszechnego zbawienia, uzdrawiania człowieka. Przez Jej macierzyństwo Bóg okazał nam swoje współczucie. Drugi punkt ukazuje zaś Maryję jako Matkę chorych i cierpiących, która potrafi ich zrozumieć, bo sama wycierpiała niewyobrażalny ból u boku Jezusa. Godne są naśladowania Jej wiara, nadzieja i miłość w przeżywaniu cierpienia, ponieważ nadają mu one zbawcze znaczenie. Od Maryi uczmy się też wrażliwości, współczucia i wyobraźni w niesieniu chorym konkretnej pomocy. Matka wyprasza im zdrowie duszy i ciała macierzyńskim wstawiennictwem u Chrystusa, który jako jedyny ma moc uzdrawiania otwartych ran i przywracania pokoju złamanym sercom. Nie może Ona wypełniać swej uzdrowicielskiej misji, jeśli Jej duchowe dzieci z ufnością i wytrwale o to nie proszą. Należy Jej zawierzać się „w procesie leczenia ran duszy i ciała”. Okazuje się, że pierwszorzędnie tytuł „Uzdrowienie chorych” przysługuje Jezusowi Chrystusowi, do Maryi zaś odnosi się wtórnie. Ponadto jego sensu teologicznego nie można zawężać do sfery życia cielesnego ani roli Maryi ograniczać do macierzyńskiego pośrednictwa. </p>Adam Wojtczak
Prawa autorskie (c) 2023 Adam Wojtczak
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294311113110.14746/pst.2023.43.6Obrona godności sumienia w nauczaniu Josefa Ratzingera – Benedykta XVI
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41548
<p>Ratzinger – Benedykt XVI, poszukując podstaw do nauczania moralnego, koncentrował się na człowieku jako podmiocie moralności. Wyrazem moralnej podmiotowości człowieka jest sumienie. Pełniona przez nie funkcja stawia je na szczycie elementów konstytuujących godność każdej osoby. Sumienie jest warunkiem koniecznym, by człowiek działał właśnie jako człowiek. Stanowi ono prawomocną normę i miarodajną regułę postępowania moralnego. Największym zagrożeniem dla świata jest zjawisko zafałszowania i zaćmienia sumienia. Bez zdrowego sumienia zaburzeniu ulega więź z Bogiem, a także relacja z samym sobą i z ludźmi. Dlatego prawość sumienia powinna być główną troską ludzkości. Papież Benedykt XVI wielokrotnie nawoływał ludzkość do właściwego kształtowania sumienia. Nieocenionym darem dla dojrzałości sumienia jest kierowanie się nauczaniem Kościoła i uczestnictwo w żywej wspólnocie eklezjalnej.</p>Marek Kluz
Prawa autorskie (c) 2023 Marek Kluz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294313314910.14746/pst.2023.43.7Propozycja integralnej narracji protologicznej: współczesna interpretacja upadku pierwszych ludzi i grzechu pierworodnego
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41554
<p>Katolickie nauczanie o upadku pierwszych ludzi i grzechu pierworodnym wydaje się sprawiać poważne trudności w konfrontacji z wynikami badań nauk empirycznych o człowieku. Aby na nie odpowiedzieć, autor niniejszego artykułu podjął próbę ustalenia współczesnej interpretacji tej problematyki w perspektywie teologicznofundamentalnej, wykorzystując ustalenia poprzedniej publikacji poświęconej zagadnieniu antropogenezy w świetle wiary chrześcijańskiej i odkryć nauk empirycznych (M. Witała,<em> A Proposition of Integral Protological Narrative: the Theological Criteria of Humanity and Anthropogenesis according to Empirical Sciences</em>, „Poznańskie Studia Teologiczne” 41 (2022) 1, s. 71–93). Interpretacja ta została oparta na analizie danych biblijnych i przeglądzie wypowiedzi doktrynalnych Kościoła, na podstawie których sporządzono narrację protologiczną uwzględniającą wyniki badań nauk empirycznych dotyczące początków ludzkości w ramach modelu integracji teologiczno-empirycznej.</p>Maciej Witała
Prawa autorskie (c) 2023 Maciej Witała
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294315117510.14746/pst.2023.43.8Znaczenie "Reguły św. Benedykta" z Nursji w procesie reformy monastycznej w okresie karolińskim na podstawie źródeł prawnych
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41552
<p>Dzieje kultury karolińskiej stanowią ciekawą kartę w historii wczesnośredniowiecznej Europy i posiadają duże znaczenie historyczno-polityczne oraz religijno-społeczne. Źródłem niniejszego opracowania jest polski przekład <em>Źródeł prawnych do dziejów reformy monastycznej w czasach karolińskich</em>. W tomie znalazły się tłumaczenia kapitularzy królewskich i cesarskich, statutów synodalnych, innych pism synodalnych, wewnątrzklasztorne teksty normatywne, uzupełnienia Reguły, listy oraz zwyczajniki z okresu panowania Karola Wielkiego (768–814) i Ludwika Pobożnego (814–840). Celem podjętych badań jest przedstawienie znaczenia <em>Reguły św. Benedykta</em> w procesie reformy monastycznej i unifikacji życia klasztornego w czasach karolińskich. W pierwszym punkcie artykułu została ukazana geneza odnowy zakonnej w czasach karolińskich. W drugim punkcie przedstawiono rolę <em>Reguły Benedykta</em> z Nursji jako wzorca i źródła dla działalności klasztorów. W trzecim punkcie zaprezentowano wpływ Benedykta z Aniane na reformę <em>vita monastica</em> w okresie karolińskim.</p>Michał Kieling
Prawa autorskie (c) 2023 Michał Kieling
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294317719210.14746/pst.2023.43.9Kwestia o Marii Magdalenie Benedykta Hessego z Krakowa (Ms. Kraków, Biblioteka Jagiellońska, 1386, f. IIIv): studium i edycja krytyczna
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41550
<p>Artykuł prezentuje kwestię teologiczną dotyczącą Marii Magdaleny skomponowaną przez Benedykta Hessego z Krakowa (ok. 1389–1456), profesora teologii na Uniwersytecie Krakowskim, oraz zawiera wydanie krytyczne omawianego tekstu. Autor artykułu analizuje kwestię atrybucji i datacji tekstu, wyznaczając <em>terminus post quem et ante quem</em> na lata 1431–1449. W swojej kwestii Hesse bada, czy Maria Magdalena popełniła grzech cielesny. Średniowieczny teolog analizuje argumenty za i przeciw i zgodnie z długą tradycją egzegetyczną stwierdza, że święta dopuściła się grzechu, a jej późniejsza postawa jest wzorem nawrócenia dla grzeszników. Hesse stwierdza, że kwestia ta powinna być omawiana jedynie w salach akademickich, a nie na ambonach w kościołach, by uniknąć zgorszenia wiernych.</p>Wojciech Baran
Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Baran
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294319320310.14746/pst.2023.43.10Kościół katolicki w Polsce a pierwsza wojna światowa
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41510
<p>Prezentowany tekst przybliża wybrane aspekty działalności Kościoła katolickiego na ziemiach polskich w okresie I wojny światowej. Podjęte akcje kościelne opierały się na dwóch podstawowych filarach: modlitwie i działalności charytatywnej. Nie bez znaczenia była sprawa polska, czyli odzyskanie niepodległości. Zjawiska te dotyczyły Kościoła katolickiego na wszystkich ziemiach polskich. Szczególnie akcje charytatywne i dobroczynne rozwijane przez Kościół przekraczały granice rozbiorowe. Ogromne zasługi miał w tym względzie <em>Książęco-Biskupi Komitet Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny</em> (w skrócie: K.B.K.) powołany przez biskupa Adama Sapiehę. 5 lutego 1915 r. powstał w ramach Rady Narodowej Poznański Komitet Niesienia Pomocy Królestwu Polskiemu. Przewodniczącym został arcybiskup Edward Likowski, a po jego śmierci następca arcybiskup Edmund Dalbor. Kościół katolicki i jego biskupi czynnie współpracowali z Komitetem Generalnym Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, który zawiązał się w Lozannie 9 stycznia 1915 r. Największym echem współpracy Kościoła katolickiego z Komitetem Sienkiewiczowskim była akcja zaplanowana na listopad 1915 r. W marcu 1917 r. na siódmej konferencji biskupów katolickich z Królestwa Polskiego z okazji setnej rocznicy powstania archidiecezji warszawskiej (1817) doszło do wydarzenia bez precedensu, mianowicie pierwszego zjazdu episkopatu polskiego w okresie zaborów. Duchowieństwo stanowiło grupę integrującą naród zamieszkujący po upadku Rzeczypospolitej trzy odrębne organizmy państwowe. Księża w ogromnym stopniu przeprowadzili naród polski przez okres zaborów i w czasie I wojny światowej. Nowe państwo mogło dzięki temu skutecznie odrodzić się pod koniec 1918 r.</p>Mateusz Hurysz
Prawa autorskie (c) 2023 Mateusz Hurysz
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294320522210.14746/pst.2023.43.11Programowanie nauczania religii w szkołach średnich na zjazdach katechetycznych w Królestwie Polskim w pierwszej dekadzie XX wieku
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41509
<p>Przedmiotem artykułu jest problematyka tworzenia jednolitego programu nauki religii dla szkół średnich w Królestwie Polskim. Działania te zostały ukazane w powiązaniu ze zjazdami katechetycznymi prefektów szkolnych w pierwszej dekadzie XX wieku w zaborze rosyjskim. Spotkania te stały się w tym czasie okazją do wymiany myśli na temat koncepcji przyszłych programów nauczania religii i próbą stworzenia wspólnej wersji programowej dla całego Królestwa Polskiego. Głównymi źródłami, które zostały przebadane, są materiały ze zjazdów katechetycznych prefektów szkolnych z tego okresu oraz programy ramowe i szczegółowe definiujące treści nauczania religijnego adresowanego do uczniów szkół gimnazjalnych.</p>Roman Ceglarek
Prawa autorskie (c) 2023 Roman Ceglarek
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294322325010.14746/pst.2023.43.12Źródła inspiracji w rozumieniu duchowości misyjnej w myśli Jana Pawła II
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41508
<p>Pojęcie duchowości misyjnej mieści się w głównym nurcie rozumienia duchowości chrześcijańskiej. Jan Paweł II postrzega ją w personalistycznej i chrystologicznej perspektywie. Zgodnie z jego myślą duchowość misyjna jest owocem całkowitego poddania się Duchowi Świętemu w dążeniu misjonarza do trwałego upodobnienia się do Chrystusa. Postawa ta wynika z głębokiego zjednoczenia z całą Trójcą Świętą, zjednoczenia z Ojcem przez Jezusa Chrystusa, w Duchu Świętym. Naśladowanie Chrystusa, głosiciela Ewangelii, jest niezbędnym elementem duchowości misyjnej. Jej praktyka prowadzi do autentycznej inkulturacji, miłości do Kościoła, kształtuje właściwego ducha modlitwy i ascezy misyjnej, dynamizuje zaangażowanie apostolskie i kładzie podwaliny pod prawdziwy dialog, nierozerwalnie związany z misyjną działalnością Kościoła.</p>Piotr Piasecki
Prawa autorskie (c) 2023 Piotr Piasecki
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294325126810.14746/pst.2023.43.13Dojrzałość i radość życia Heleny Kmieć (1991–2017)
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41507
<p>Dorosłym staje się człowiek, który osiągnął pełnoletność, czyli tę „magiczną” granicę wieku, na którą czeka wiele osób w wieku dorastania. Jednak bycie dorosłym wcale nie oznacza bycia dojrzałym. Dojrzałość przeżywa się na wielu płaszczyznach - ludzkiej, duchowej czy emocjonalnej - i każda z nich jest ważna. W nurt tak kreślonej dojrzałości wpisuje się kandydatka na ołtarze Helena Kmieć. Prezentowany tekst najpierw będzie dotyczyć niektórych elementów dojrzałości i radości życia w teologicznym ujęciu, aby następnie poszukiwać tych elementów w życiu Heleny. Uwieńczeniem analizy będzie wskazanie na perspektywę przygotowań do beatyfikacji Heleny Kmieć.</p>Stanisław Suwiński
Prawa autorskie (c) 2023 Stanisław Suwiński
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294326928310.14746/pst.2023.43.14Niepodległość na ambonie. Kazanie księdza Antoniego Stychla na Polskim Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu w 1918 roku
https://pressto.amu.edu.pl/index.php/pst/article/view/41505
<p>W nawiązaniu do przedrozbiorowej tradycji, zgodnie z którą sejmy Rzeczpospolitej rozpoczynały się Mszą świętą w kościele i wygłoszonym tam kazaniem, także Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918 roku zainaugurowała Msza święta odprawiona przez prymasa Edmunda Dalbora 3 grudnia w farze poznańskiej i kazanie wygłoszone przez jej proboszcza, ks. Antoniego Stychla, wybitnego kapłana oraz działacza narodowego i społecznego. Tekst kazania, liczący w edycji z 2018 roku dziewięć stron, ma dość czytelną strukturę. Składa się z trzech części. Pierwsza poświęcona jest zasadniczo refleksji na temat przyczyn utraty przez Polskę niepodległości, jak też wyrażeniu radości z nadchodzącego wyzwolenia. Druga partia - najdłuższa - ma z jednej strony unaocznić wszystkim, że Polacy cierpieniem wysłużyli sobie u Boga wskrzeszenie ojczyzny, a z drugiej - pokrzepić Polaków w tej radosnej dziejowej chwili, że dzięki długiemu cierpieniu i wytrwaniu są godni wyzwolenia. Trzecia, ostatnia, część poświęcona jest najpierw dziękczynieniu Bogu za to, że położył kres wielowiekowej niewoli, z którym zostaje powiązane wezwanie do pracy nad sobą i pracy dla wspólnego dobra, ażeby w ten sposób naród zasłużył na trwałość wolności i dar pomyślnego rozwoju ojczyzny. Kazanie kończy modlitwa do Boga i swoista „litania narodu” do najważniejszych polskich świętych, którzy mają wyprosić Polakom potrzebne Boże łaski. Kazanie ks. Stychla wpisuje się w wielką i długą tradycję polskiego kaznodziejstwa patriotycznego. Wzoruje się ono przede wszystkim na najwybitniejszych kazaniach sejmowych wielkich kaznodziejów polskich takich jak Hieronim Powodowski czy Piotr Skarga. Podobnie jak oni ks. Stychel uświadamia delegowanym na Polski Sejm Dzielnicowy, jak wielkie zobowiązanie moralne spoczywa na nich wobec tych, którzy walczyli, cierpieli i oddali życie za wolny i sprawiedliwy kraj. Apeluje do ich sumień i serc, ażeby obradując i podejmując uchwały, kierowali się wyłącznie dobrem ogółu. Do nich i do wszystkich Polaków kaznodzieja zwraca się z wezwaniem do wykorzenienia wad narodowych i formowania cnót, przede wszystkim zaś do niezmarnowania daru powracającej niezawisłości.</p>Adam Kalbarczyk
Prawa autorskie (c) 2023 Adam Kalbarczyk
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
2023-12-292023-12-294328529510.14746/pst.2023.43.15