Historia etyki w dialogu: Lévinas i Haidt wobec fundamentów moralności
Okładka czasopisma Sensus Historiae, tom 59, nr 2, rok 2025
PDF

Słowa kluczowe

face
the Other
the stranger
ethics
moral foundations

Jak cytować

Pieszak, E. J. (2025). Historia etyki w dialogu: Lévinas i Haidt wobec fundamentów moralności. Sensus Historiae, 59(2), 121–138. https://doi.org/10.14746/sh.2025.59.2.007

Liczba wyświetleń: 62


Liczba pobrań: 32

Abstrakt

This article aims to assess the contemporary validity of Emmanuel Levinas’s ethical philosophy in the context of Jonathan Haidt’s empirical research in moral psychology. A comparative analysis is undertaken, aligning Levinas’s phenomenological ethics with Haidt’s theory of moral intuitionism. Levinas, through the concept of the Other, posits a primordial ethical imperative of responsibility that emerges in the face-to-face encounter with another human being. Haidt, by contrast, conceptualizes morality as a product of evolved emotional and socio-cognitive mechanisms, emphasizing the intuitive foundations of moral judgment. The analysis suggests that while Haidt’s moral foundations theory reveals the culturally and socially constructed variability of moral reasoning, Levinas’s framework - though situated within philosophical discourse - offers a potentially universal ethical paradigm grounded in intersubjective obligation.

https://doi.org/10.14746/sh.2025.59.2.007
PDF

Bibliografia

Allen B., Prawda w filozofii, przeł. M.S., Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1994.

Derrida J., Vattimo G. i inni, Religia, przeł. M. Kowalska, P. Mrówczyński i in., Wydawnictwo KR, Warszawa 1999.

Gellner E., Postmodernizm, rozum i religia, przeł. M. Kowalczuk, PIW, Warszawa 1997.

Jan Paweł II, Fides et ratio, Pallottinum, Poznań 1998.

Grzegorczyk A., Niekartezjańskie współrzędne w dzisiejszej humanistyce, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1993.

Haidt J., Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, przeł. A. Nowak-Młynikowska, Smak Słowa, Sopot 2014.

Lévinas E., Auterment qe’étre ou-delá de l’essence, La Haye, Springer, New York 1973.

Lévinas E., Cztery lektury talmudyczne, przeł. E. Burska, Oficyna Literacka, Kraków 1995.

Lévinas E., Etyka i nieskończony, przeł. B. Opaska-Kokoszka, „Teksty Filozoficzne”, Kraków 1991.

Lévinas E., Le Temps et l’Autre, [w:] Le Choix - Le Monde - L’Existense, ed. J. Wahl, Grenoble - Paris 1947.

Lévinas E., O Bogu, który nawiedza myśli, przeł. M. Kowalska, przedmowa T. Gadacz SP, Znak, Kraków 1994.

Lévinas E., Ślad innego, [w:] Rozum i słowo. Eseje dialogiczne, red. B. Baran, T. Gadacz, J. Tischner, PAT, Kraków 1987.

Lévinas E., Totalność i nieskończoność. Eseje o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, wstępem poprzedziła B. Skarga, przekł. przejrzał J. Migasiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.

Lévinas E., Trudna wolność. Eseje o judaizmie, przeł. A. Kuryś, przy współpr. J. Migasińskiego, wstępem opatrzył M. Jędraszewski, posł. napisał M. Czajkowski, Atext, Gdynia 1991.

Lorenc I., Logos i mit estetyczności, Uniwersytet Warszawski, Instytut Filozofii, Warszawa 1993.

Sherman, G.D., Haidt, J., Cuteness and disgust: The humanizing and dehumanizing effects of emotions, “Emotion Review” 2011, 3(2), s. 215-222. DOI: https://doi.org/10.1177/1754073911402396