DEVELOPING EMPATHIC SENSITIVITY IN YOUNGER CHILDREN
PDF

Keywords

empathy
children
upbringing
emotions
moral development
early childhood education

Abstract

The article presents a review of theoretical concepts on empathic sensitivity. The text demonstrates correlations between empathy and moral development and presents empathy in children and its conditions. The article is also aimed at pointing to the significance of empathy in human relations, and it introduces several factors which influence bringing up children to have empathy. Moreover, it presents the methods of working with children aimed at developing their empathic sensitivity. These include, among others, drama, working with literary texts and art techniques.

https://doi.org/10.14746/sr.2021.5.2.09
PDF

References

Altmann, Tobias, Marcus Roth. 2013. „The evolution of empathy: from single components to process models”. Handbook of Psychology of Emotions: Recent Theoretical Perspectives and Novel Empirical Findings. Volume 2, edited by C. Mohiyeddini, M. Eysenck, S. Bauer. New York: Nova Science Publishers.

Aronfreed, Justin M. 1970. „The socialization of altruistic and sympathetic behavior: Some theoretical and experimental analyses”. Altruism and Helping Behavior: social psychological studies of some antecedents and consequences, edited by J. Macaulay, L. Berkowitz, J. Aronfreed. New York: Academic Press.

Baron-Cohen, Simon. 2014. Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa. Sopot, Poland: Smak Słowa.

Barwiński, Marek. 2016. „Wielokulturowość we współczesnych polskich badaniach geograficznych i edukacji geograficznej - zarys problematyki”. Przegląd Geograficzny 88(2):149.

Białek, Kinga. 2015. Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Birch, Ann,. 2005. Psychologia rozwojowa w zarysie. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Bogucka, Maria, Anna Turaj. 2004. „Wyrażanie przez dzieci własnych uczuć i emocji: wykorzystanie wybranych technik arteterapii” in Edukacja kulturalna w szkole, edited by Krzysztof Polak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Buksik, Dariusz. 1997. „Wybrane psychologiczne teorie rozwoju moralnego człowieka”. Seminare. Poszukiwania naukowe 13:147-166.

Ciechomski, Maciej. 2018. „Rozwijanie empatii u dzieci w młodszym wieku”. Dzieci z trudnościami poznawczymi i emocjonalnymi w młodszym wieku, Terapia i wspieranie, edited by Emilia Śmiechowska-Ptrovskij, Elżbieta Kwiatkowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.

Czerniawska Mirosława, Emilia Dolata. 2005. „Osobowościowe uwarunkowania systemów wartości”. Psychologia rozwojowa 10(2):123-133.

Davis, Mark H. 1994. Empatia: O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Davis Mark H., Carol Luce, Stephen J. Kraus. 1994. “The heritability of characteristics associated with dispositional empathy”. Journal of Personality 62(3):369–391.

Feshbach, Norma D., Seymour Feshbach. 1969. “The relationship between empathy and aggression in two age groups”. Developmental Psychology 1(2):102–107.

Gulin, Wojciech. 1994. Empatia dzieci i młodzieży. Lublin:Towarzystwo Naukowe KUL.

Gulin, Wojciech. 1997. „Theodora Lippsa psychologiczna koncepcja empatii”. Forum Psychologiczne II(1):25-37.

Hoffman, Martin L. 2006, Empatia i rozwój moralny. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.

Kalliopuska, Mirja. 1992. Holistic Empathy Education among Preschool and School Children, (http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED348167.pdf)

Keysers, Christian. 2011. The Empathic Brain. Cambridge: Social Brain Press.

Klus-Stańska, Dorota i Maria Szczepska-Pustkowska. 2009. Pedagogika wczesnoszkolna - dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Kliś, Maria. 2012. „Adaptacyjna rola empatii w różnych sytuacjach życiowych”. Horyzonty Psychologii II:147-171.

Kwasek, Artur. 2018. „Wyzwania współczesnej edukacji w kontekście zmian technologicznych i społecznych”. Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula 2(56):203-216.

Łobocki, Mieczysław. 1998. Praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Łobocki, Mieczysław. 2002. Wychowanie moralne w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Markowska-Manista, Urszula. 2014. „Projekt Bohaterskiej Wyobraźni (Heroic Imagination Project)”. Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN 2:56-57.

Markowska-Manista, Urszula. 2016. „Walka ze stereotypami odmienności kulturowej –szkolne i pozaszkolne pola bitewne”. Twierdza. Szkoła w metaforze militarnej. Co w zamian?, edited by Maria Dudzikowa, Sylwia Jaskulska. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Markowska-Manista, Urszula. 2019. „Praca z bajką, baśnią, legendą – idea, metodyka, znaczenie”. Afrykańska układanka. Bajki legendy, opowieści afrykańskie w edukacji globalnej. Materiały dla nauczycieli i pedagogów, edited by Beata Machul-Telus, Urszula Markowska-Manista. Warszawa: Centrum Wielokulturowe.

Markowska-Manista, Urszula, Barbara Pasamonik. 2017. „Wstęp: O kryzysie migracyjnym w perspektywie pedagogiczno-psychologicznej”. Kryzys migracyjny: perspektywa pedagogiczno-psychologiczna 2:7.

Markowska-Manista, Urszula, Philip Zimbardo. 2014. „Projekt Bohaterskiej Wyobraźni Profesora Philipa Zimbardo a realia współczesnego kształcenia młodzieży”. Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN 2.

Minkiewicz-Najtkowska, Janina. 2003. Kompetencje wychowawcze nauczycieli. Wybrane zagadnienia, Poznań: WAE.

Morgan, Sharon R. 1983. „Development of Empathy in Emotionally Disturbed Children”. Humanistic Education and Development. 1(4):13-21.

Olek-Redlarska, Zofia. 2015. „Rozumienie pojęć moralnych w wychowaniu moralnym dzieci młodszych. Empatia i motywacja do zachowań moralnych”. Rocznik Teologii Katolickiej XIV/2:113-124.

Rembowski, Józef. 1989a. Empatia. Studium psychologiczne. Warszawa: PWN.

Rembowski, Józef. 1989b. „Problematyka empatii w terapii”. Psychoterapia 3.

Skorupka, Stanisław, Halina Audreska, Zofia Łempicka. 1969. Mały słownik języka polskiego. Warszawa:PWN.

Skorupka, Alfred. 2019. „Czy empatia jest potrzebna w zarządzaniu”? Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy 32(3).

Strumińska-Doktór, Anna. 2008. „Dylematy wychowania XXI wieku a rozwój zrównoważony”. Studia Ecologiae et Bioethicae 6:359-369.

Szafrańska, Karina. 2016. „Kształtowanie empatii i uczuć moralnych u dzieci w wieku przedszkolnym metodami dramy.” Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 3(41).

Tomczuk, Jolanta. 2004. „Związek empatii z doświadczeniem – narracyjne badania eksperymentalne”. Roczniki Psychologiczne VII(2).

Vasta, Ross, Marshall M. Haith, Scott A. Miller. 1995. Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Więcławska, Anna. 2018. „Rodzice jako fundament rozwoju i wychowania dziecka ku dojrzałości”. Przegląd Krytyczny 1:46-47.

Wilczek-Różyczka, Ewa. 2002. Empatia i jej rozwój u osób pomagających. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.