Produktywna konstrukcja – uwagi o Novalisa rozumieniu „natury”

Abstrakt

Niniejszy tekst stanowi próbę przybliżenia rozumienia natury w pismach Novalisa. W artykule położono szczególny nacisk na filozoficzny kontekst kształtowania się tej koncepcji, przede wszystkim na tradycję niemieckiego transcendentalizmu (Kant, Fichte) i krytyczny stosunek do modelu samostanowiącego się „Ja” Fichtego. Novalis zastąpił tę ideę Fichtego koncepcją „dialogiczną”, w ramach której każdorazowy akt samoświadomości „Ja” zakłada już obecność „nie-Ja”. Koncepcja natury Novalisa miała także niebagatelny wpływ na jego pojmowanie źródła i celów twórczości artystycznej, o wyraźnie utopijnym charakterze. W tym kontekście zwrócono także uwagę na model artysty, któremu Novalis nadaje wyjątkową rangę poznawczą – artysta odczytuje „hieroglificzne” pismo natury.