Keywords
geomorphosites
Polish Carpathians
expert method
geo-education
How to Cite
Abstract
Geotourism is a type of qualified tourism promoting geosites related to the geological outcrops and relief elements, such as river channels. Examples of these landforms with high educational values can be seen in the Białka and Skawa riverbeds. However, an important element in the description of such geosites (geomorphosites) is their educational values, which make it possible to clearly determine their suitability and possible use in geotourism. The assessment methods are the only methods of evaluating these values. But they are subjective, and the results of the analyses carried out on them largely depend on the knowledge and experience of the evaluator. In this paper, four geomorphosites have been assessed using the triangulation expert method. All described geomorphosites have received a high educational value, and the highest had the Białka Gorge.
Funding
The research was financed by the statutory research for Young Scientists of the Pedagogical University in Krakow (2018 and 2019) and the statutory research of the Pedagogical University in Krakow, No. BS/452/G/2018.
References
Alexandrowicz Z., Alexandrowicz W.P., 2002. Geoturystyka a promocja dziedzictwa geologicznego. Użytkowanie Turystyczne Parków Narodowych. Ruch Turystyczny–Zagospodarowanie–Konflikty–Zagrożenia 91–97.
Alexandrowicz Z., Krobicki M., Gonera M., Alexandrowicz W.P., 1997. Projekt powiększenia i dydaktycznego uprzystępnienia rezerwatu przyrody „Skałka Rogoźnicka” na Podhalu. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 53(4): 58–73.
Alexandrowicz Z., Kućmierz A., Urban J., Otęska-Budzyn J., 1992. Waloryzacja przyrody nieożywionej obszarów i obiektów chronionych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Państwowego Instytutu Geologicznego.
Alexandrowicz Z., Margielewski W., 2010. Impact of mass movements on geo- and biodiversity in the Polish Outer (Flysch) Carpathians. Geomorphology 123(3–4): 290–304. DOI: 10.1016/j.geomorph.2010.07.020.
Bac-Moszaszwili M., Jurewicz E., 2010. Wycieczki geologiczne w Tatry. Zakopane: TPN.
Baumgart-Kotarba M., 1983. Kształtowanie koryt i teras rzecznych w warunkach zróżnicowanych ruchów tektonicznych (na przykładzie wschodniego Podhala). Prace Geograficzne 145: 7–133.
Birkenmajer K., 1958. Przewodnik geologiczny po Pienińskim Pasie Skałkowym, t.I–IV. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne. Birkenmajer K., 1962. Forma geologiczna andezytów Wżaru. Acta Geologica Polonica 12: 201–213.
Birkenmajer K., 1963. Stratygrafia i paleogeografia serii czorsztyńskiej Pienińskiego Pasa Skałkowego Polski. Studia Geologica Polonica 9: 1–380.
Birkenmajer K., 1979. Przewodnik geologiczny po Pienińskim Pasie Skałkowym. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne.
Birkenmajer K., 2014. Mapy geologiczne pienińskiego pasa skałkowego. Pieniny – Przyroda i Człowiek 8: 3–8.
Brilha J., 2016. Inventory and quantitative assesment of geosites and geodiversity sites: a review. Geoheritage 8(2): 119–134.
Chrobak A., 2015. Geotourism potential in the Podhale, Orava, Liptov and Spiš regions (Southern Poland/Northern Slovakia). Acta Geoturistica 6(2): 1–10.
Chrobak A., 2016. Valorisation and categorisation of the geosites in the Podtatrze area (Southern Poland). Geotourism 46–47(3–4): 3–26.
Chrobak A., 2018. Analiza i ocena potencjału geoturystycznego Podtatrza. PhD Thesis. Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie.
Clivaz M., Reynard E., 2018. How to Integrate Invisible Geomorphosites in an Inventory: a Case Study in the Rhone River Valley (Switzerland). Geoheritage 10(4): 527–541. DOI: 10.1007/s12371-017-0222-7.
Cocean G., Cocean P., 2017. An Assessment of Gorges for Purposes of Identifying Geomorphosites of Geotourism Value in the Apuseni Mountains (Romania). Geoheritage 9(1): 71–81. DOI: 10.1007/s12371-016-0180-5.
Comănescu L., Nedelea A., 2015. Public perception of the hazards affecting geomorphological heritage – case study: the central area of Bucegi Mts. (Southern Carpathians, Romania). Environmental Earth Sciences 73(12): 8487–8497. DOI: 10.1007/s12665-014-4007-x.
Dobija A., 1981. Sezonowa zmienność odpływu w zlewni górnej Wisły (po Zawichost). Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne 53: 51–112.
Dowling R.K., 2011. Geotourism’s Global Growth. Geoheritage 3(1): 1–13. DOI: 10.1007/s12371-010-0024-7.
Flick U., 2011. Jakość w badaniach jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Głuchowski E., 1986. Liliowce (Crinoidea, Articulata) jury i dolnej kredy pienińskiego pasa skałkowego Polski. Przegląd Geologiczny 34(6): 304–309.
Głuchowski E., 1987. Jurassic and Early Cretaceous Articulate Crinoidea from the Pieniny Klippen Belt and Tatra Mts. Studia Geologica Polonica 94: 1–102.
Golonka J., Doktor M., Miśkiewicz K., Krobicki M., Słomka T., 2014. Selected geosites within a proposed new trans-border Pieniny Geopark (Polish-Slovakian). Acta Geoturistica 5(2): 46–63.
Golonka J., Krobicki M., 2007. The Dunajec River rafting – one of the most interesting geotouristic excursions in the future trans-border PIENINY Geopark. Geoturystyka 10(3): 29–44.
Gołąb J., 1954. Flisz Podhala na zachód od Białego Dunajca. Kraków: Archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego. Oddział Karpacki.
Gorczyca E., 2016. Rozwój górskich żwirodennych koryt rzecznych w warunkach antropopresji. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
Gorczyca E., Krzemień K., Łyp M., 2011. Contemprorary trends in the Białka river channel development in the Western Carpathians. Geographia Polonica 84 (Sp. Iss. 2): 39–53. DOI: 10.7163/GPol.2011.S2.3.
Grzybowski K., 1999. Wpływ litologii i tektoniki serii fliszowych oraz młodoczwartorzędowych ruchów tektonicznych na ukształtowanie doliny Skawy (zachodnie Karpaty zewnętrzne). Przegląd Geologiczny 47(9): 846–850.
GUGiK, 2019. Hydrographical Map of Poland. Online: https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html?gpmap=gp0 (accessed 30 November 2019).
Hełdak D., 2016. The geotourist potential of the Bialka River valley (in the Podhale Basin) – a project of a geotourist trail. Geotourism 44–45(1–2): 19–26.
Hlavňová B., Pavolová H., 2013. Evaluation of the geotourism development potential in Malá Fatra mountain range. Acta Geoturistica 4(2): 21–30.
Hose T.A., 1995. Selling the story of Britain’s stone. Environ Interpretation 10(2): 16–17.
Hose T.A., 2000. European geotourism – geological interpretation and geoconservation promotion for tourists. In: D.Barretino, W.A.P.Wimbledon, E.Gallego (Eds.), Geological Heritage: Its Conservation and Management Madrid: Instituto Tecnologico GeoMinero de Espana: 127–146.
Hose T.A., 2008. Towards a history of geotourism: definitions, antecedents and the future. Geological Society, London, Special Publications 300(1): 37–60. DOI: 10.1144/SP300.5.
Hose T.A., 2011. The genesis of geotourism and its management implications. In T.Słomka (Ed.), Geotourism a Variety of Aspects. Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków: 23–38.
Ilieş D.C., Josan N., 2009. Geosites-geomorphosites and relief. GeoJournal of Tourism and Geosites 3(1): 78–86.
Jacko S., Janočko J., Kondela J., Prekopová M., Zakršmídová B., 2014. Geological research results utilization for tourism development in the Pieniny and Zamagurie region (north-eastern Slovakia). Acta Geoturistica 5(1): 18–23.
Jaskulska A., Reynard E., Zwoliński Zb., 2013. Geodiversity assessment for environmental management of geomorphosites: Derborence and Illgraben, Swiss Alps. Geophysical Research Abstracts 15, 1.
Joyce B., 2006. Geomorphological sites and the new geotourism in Australia. Geological Society of Australia, Melbourne.
Kondracki J., 2011. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kotański Z., 1971. Przewodnik geologiczny po Tatrach. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Krąż P., 2012. Antropogeniczne zagrożenia środowiska przyrodniczego Doliny Białki. Prace Geograficzne UJ 128: 45–54.
Krąż P., Balon J., 2010. Przemiany środowiska przyrodniczego zlewni Białki na Podtatrzu. In: A. Kotarba (Ed.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek. TPN, Zakopane: 77–82.
Krobicki M., Golonka J., 2008. Geotouristical values of the Pieniny Klippen Belt and Tatra Mountains regions (Poland). Przegląd Geologiczny 56(8/1): 670–711.
Kubalíková L., 2013. Geomorphosite assessment for geotourism purposes. Czech Journal of Tourism 2(2): 80–104. DOI: 10.2478/cjot-2013-0005.
Kubalíková L., 2019. Assessing geotourism resources on a local level: a case study from Southern Moravia (Czech Republic). Resources 8(3): 150–170.
Kurek W., 2008. Turystyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Lexa J., Bezák M., Elečko M., Mello J., Polák M., Potfaj M., Vozár J. 2000. Geological map of Western Carpathians and adjacent areas, 1:500 000. Geological Survey of Slovak Republic, Bratislava.
Łanczont M., Madeyska T., Hołub B., Komar M., Mroczek P., Standzikowski K., Valde-Nowak P., Kraszewska A., Cieśla M., Skłucki, J., 2019. Late Glacial environment and human settlement of the Central Western Carpathians: A case study of the Nowa Biała 1 open-air site (Podhale Region, southern Poland). Quaternary International 512: 113–132. DOI: 10.1016/j.quaint.2019.02.036.
Martins B., Pereira A., 2018. Residents’ perception and assessment of geomorphosites of the Alvão-Chaves Region. Geosciences 8(10): 381–395.
Migoń P., 2012. Geoturystyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Mucivuna V.C., Reynard E., Garcia M. da G.M., 2019. Geomorphosites Assessment Methods: Comparative Analysis and Typology. Geoheritage. DOI: 10.1007/s12371-019- 00394-x.
Nanson G.C., Knighton D.A., 1996. Anabranching rivers: Their cause, character and classification. Earth Surface Processes and Landforms 21(3): 217–239.
Newsome D., Dowling R.K., 2006. The scope and nature of geotourism. Geotourism 3–25. DOI: 10.1016/B978-0-7506- 6215-4.50009-9.
Newsome D., Dowling R.K., 2010. Geotourism. The tourism of Geology and Landscape. Goodfellow Publishers Limited, Oxford.
Ovreiu A.-B., Comănescu L., Bărsoianu I-A., Nedelea A., 2019. Evaluating Geomorphosites and the Geomorphological Hazards that Impact them: Case Study – Cozia Massif (Southern Carpathians, Romania). Geoheritage 11(3): 1067–1087. DOI: 10.1007/s12371-019-00352-7.
Ólafsdóttir R., 2019. Geotourism. Geosciences. 9(1): 48–55. DOI: 10.3390/geosciences9010048.
Panizza V., Mennella M., 2007. Assessing geomorphosites used for rock climbing. The example of Monteleone Rocca Doria (Sardinia, Italy). Geographica Helvetica 62(3): 181–191.
Pereira P., Pereira D., 2010. Methodological guidelines for geomorphosite assessment. Géomorphologie: Relief, Processus, Environnement 2: 215–222.
PGI-PIB, 2019. Central Register of Polish Geosites. Online: http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/geostanowiska/ (accessed 30 November 2019)
Ptaszek A., 2005. Wodospady w potoku Kacwinianka jako obiekty geoturystyczne. Geoturystyka 2(1): 25–31.
Ptaszek A., 2007. Geoturystyczne atrakcje Pogórza Spisko-Gubałowskiego – uwarunkowania geologiczne i możliwości zagospodarowania. Studia Nad Turystyką. Prace Geograficzne i Regionalne 2: 231–239.
Radwanek-Bąk B., 2008. Selected geosites and geotourist objects in Colca Canyon and its vicinity (Southern Peru). Geoturystyka 15(4): 3–12.
Reynard E., 2004. Geosite. In: A.Goudie (ed.), Encyclopedia of Geomorphology, vol. 1. Routledge, 440.
Reynard E., 2009. The assessment of geomorphosites. In: E.Reynard, P.Coratza, G.Regolini-Bissig (Eds.), Geomorphosites. Assessment, mapping and management. Pfeil Verlag, München: 63–72.
Reynard E., Coratza P., 2016. The importance of mountain geomorphosites for environmental education: Examples from the Italian dolomites and the swiss alps. Acta Geographica Slovenica 56(2): 291–303. DOI: 10.3986/AGS.1684.
Reynard E., Coratza P., Giusti C., 2011. Geomorphosites and Geotourism. Geoheritage 3(3): 129–130. DOI: 10.1007/ s12371-011-0041-1.
Reynard E., Coratza P., Hobléa F., 2016a. Current Research on Geomorphosites. Geoheritage 8(1): 1–3. DOI: 10.1007/s12371-016-0174-3.
Reynard E., Panizza M., 2005. Geomorphosites: definition, assessment and mapping. An introduction. Géomorphologie: relief, processus, environnement 3: 177–180.
Reynard E., Perret A., Bussard J., Grangier L., Martin S., 2016b. Integrated Approach for the Inventory and Management of Geomorphological Heritage at the Regional Scale. Geoheritage 8(1): 43–60. DOI: 10.1007/s12371-015-0153-0.
Rogowski M., 2016. The potential of the Sudetes Mountains for the development of geotouristic products Geotouristic product. Geotourism 46–47(3–4): 59–80.
Rybár P., 2010. Assessment of attractiveness (value) of geotouristic objects. Acta Geoturistica 1(2): 13–21.
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91(2): 143–170.
Štrba Ľ., 2019. Analysis of Criteria Affecting Geosite Visits by General Public: a Case of Slovak (Geo)Tourists. Geoheritage 11(2): 291–300. DOI: 10.1007/s12371-018-0283-2.
Teisseyre A.K., 1991. Klasyfikacja rzek w świetle analizy systemu fluwialnego i geometrii hydraulicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Valde-Nowak P., 1991. Studies in Pleistocene settement in the Polish Carpathians. Antiquity 65: 593–606.
Valde-Nowak P., 2008. Człowiek pierwotny w Jaskini w Obłazowej. Pieniny – Przyroda i Człowiek 10: 133–146.
Valde-Nowak P., Madeyska T., Nadachowski A., 1995. Jaskinia w Obłazowej. Osadnictwo, sedymentacja, fauna kopalna. Pieniny – Przyroda i Człowiek 4: 5–23.
Valde-Nowak P., Nadachowski A., Wolsan M., 1987. Upper Palaeolithic boomerang made of a mammoth tusk in southern Poland. Nature 329: 436–438.
Warszyńska J., 1970. Waloryzacja miejscowości z punktu widzenia atrakcyjności turystycznej (zarys metody). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Geograficzne 27: 103–114.
Watycha L., 1959. Uwagi o geologii fliszu podhalańskiego we wschodniej części Podhala. Przegląd Geologiczny 7: 350–356.
Witkowski K., 2017. Transformacja układu korytowego dolnej Skawy. Prace Geograficzne 150: 41–59.
Witkowski K., 2018. Morfodynamika uregulowanego koryta rzeki górskiej. Przegląd Geograficzny 90(1): 137–155.
Witkowski K., Wysmołek G., 2015. Inicjalne stadium rozwoju koryta wielonurtowego Skawy w Makowie Podhalańskim. Acta Scientiarum Polonorum Formatio Circumiectus 14(1): 223–228.
Wojkowski J., Młyński D., Lepeška T., Wałęga A., Radecki-Pawlik A., 2019. Link between hydric potential and predictability of maximum flow for selected catchments in Western Carpathians. Science of the Total Environment, 683: 293–307. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2019.05.159.
Wyżga B., Zawiejska J., Radecki-Pawlik A., 2016. Impact of channel incision on the hydraulics of flood flows: Examples from Polish Carpathian rivers. Geomorphology 272: 10–20. DOI: 10.1016/j.geomorph.2015.05.017.
Zgłobicki W., Poesen J., Cohen M., Del Monte M., GarcíaRuiz J. M., Ionita I., Niacsu L., Machová Z., MartínDuque J. F., Nadal-Romero E., Pica A., Rey F., Solé-Benet A., Stankoviansky M., Stolz C., Torri D., Soms J., Vergari, F. (2019). The Potential of Permanent Gullies in Europe as Geomorphosites. Geoheritage 11(2): 217–239. DOI: 10.1007/s12371-017-0252-1.
Zuchiewicz W., 1995. Selected aspects of neotectonics of the Polish Carpathians. Folia Quaternaria 66: 145–204.
Zuchiewicz W., 2011. Pleistocene tectonic activity of the Polish Western Carpathians: insights from fluvial terraces. Acta Geodynamica et Geomaterialia 8(3): 197–224.
Zwoliński Zb., 2009. The routine of landform geodiversity map design for the Polish Carpathian Mts. Landform Analysis 11: 77–85.
Zwoliński Zb., 2010. Aspekty turystyczne georóżnorodności rzeźby Karpat. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 14: 316–327.
Żytko K., 1981. Bloki i rozłamy skorupy ziemskiej. Kwartalnik Geologiczny 25: 428–428.