Abstrakt
The Globular Amphora culture East Lublin subgroup was distinguished in the 1950s by Stefan Nosek. The key argument in favour of the distinction involved stone cist graves, having south-eastern affinities. The newly-distinguished taxonomic unit boasted both western and eastern traits. Since 1996, 13 radiocarbon dates have been obtained for nine features: 1 settlement pit, 5 cist graves and 3 pit graves. The dates helped distinguish three chronological sequences and describe inventories of grave finds from particular development phases. By comparing inventories from graves for which radiocarbon dates were available with grave goods from features without such determinations, it was possible to supplement the sets of cultural elements characteristic of successive time intervals with traits to be found solely in the latter. Ultimately, the proposed periodization of Globular Amphora settlement in the eastern Lublin province is made up of three phases: I (‘general Globular Amphora’ horizon – preceding the formation of the East Lublin subgroup) – 3000/2950–2900/2850 BC; II (‘classical’ phase of the East Lublin subgroup) – 2900/2850–2650/2600 BC; III (‘late’ phase of the East Lublin subgroup) – 2650/2600–ca 2400 BC.
Bibliografia
Bagińska J., Taras H. 1997. Jama kultury amfor kulistych z Podlodowa, stan. 2, woj. zamojskie. Archeologia Polski Środkowowschodniej 2: 31–34.
Błędowska A., Gałan M. 2006. Materiały ze zniszczonego obiektu kultury amfor kulistych w miejscowości Kolonia Partyzantów, pow. tomaszowski. Archeologia Polski Środkowowschodniej 8: 261–267.
Borkowski W., Migal W. 1996. Ze studiów nad użytkowaniem siekier czworościennych z krzemienia pasiastego. In: W. Brzeziński, W. Borkowski, W. Migal (Eds) Z badań nad wykorzystaniem krzemienia pasiastego. Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach 3, 141 165. Warszawa.
Borowska B., Bronicki A., Mazur G. 2000. A Grave of the Globular Amphora Culture at Czułczyce Kolonia, site 6, Sawin Commune, Lublin Voivodship. In: S. Kadrow (Ed.) A Turning of Ages / Im Wandel der Zeiten. Jubilee Book Dedicated to Professor Jan Machnik on His 70th Anniversary, 73–100. Kraków.
Bronicki A. 2000. Grób kultury amfor kulistych w Kolonii Czułczyce, stan. 6, gm. Sawin. Archeologia Polski Środkowowschodniej 5: 181–195.
Bronicki A. 2007. Box grave of the Globular Amphora Culture in Kolonia Depułtycze Nowe, site 12, Chełm Commune, Chełm District, Lublin Voivodship. Sprawozdania Archeologiczne 59: 203–234.
Bronicki A. 2010. Grób skrzynkowy kultury amfor kulistych w Sajczycach, stanowisko 66, gm. Sawin, pow. Chełm, woj. Lublin. In: S. Czopek, S. Kadrow (Eds) Mente et rutro. Studia archaeologica Johanni Machnik viro doctissimo octogesimo vita anno ab amicis, collegia et discipulis oblate, 133–152. Rzeszów.
Bronicki A. 2011. Skhidnolublinska (pid)grupa kultury kulastikh amfor na Khilmshchini – pitannia shchodo nayavnosti u pokhovannyach znariad prashch, napifabrikativ ta predmietiv z reyovieckogo kremenyu. Naukovi studii. Istoriko-krayeznavchiy muzey m. Vinniki 4: 16–34.
Bronicki A. 2016a. Obrządek pogrzebowy społeczności kultury amfor kulistych na Wyżynie Lubelskiej. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 45–256. Kraków.
Bronicki A. 2016b. (Pod)grupa wschodniolubelska kultury amfor kulistych na Chełmszczyźnie – zagadnienie wyposażania grobów w narzędzia, półsurowiec i materiał odpadkowy z krzemienia narzutowego rejowieckiego. In: W. Borkowski, B. Sałacińska, S. Sałaciński (Eds) Krzemień narzutowy w pradziejach. Materiały z konferencji w „Mądralinie” w Otwocku, 18-20 października 2010. Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach 8, 343–361. Warszawa.
Bronicki A. 2019. Chronologia podgrupy wschodniolubelskiej kultury amfor kulistych w świetle oznaczeń radiowęglowych. In: M. Szmyt, P. Chachlikowski, J. Czebreszuk, M. Ignaczak, P. Makarowicz (Eds) Vir Bimaris. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów pogranicza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko. Archaeologia Bimaris – Dyskusje 5, 201-228. Poznań.
Bronicki A. 2021. Pierwsi pasterze III tysiąclecia p.Ch. Groby podgrupy wschodniolubelskiej kultury amfor kulistych. Obrządek pogrzebowy. Chronologia. Chełm.
Bronk Ramsey C. 2017. OxCal v. 4.3. Oxford (www. rlaha.ox.ac.uk).
Gabrysiak L. 2004. Województwo lubelskie. Lublin.
Gołub S. 1996. Grave of the Globular Amphora Culture from site No. 8 in Krasnystaw (Prov. of Chełm, Poland). Baltic-Pontic Studies 4: 35–43.
Gołub S. 1996a. Grave of the Globular Amphora Culture from site No. 1 in Łopiennik Dolny Kolonia (Prov. of Chełm, Poland). Baltic-Pontic Studies 4: 44–50.
Gurba J. 1954. Materiały do badań nad neolitem Małopolski. In: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F 9 (1957): 129–178.
Jarosz P., Libera J., Włodarczak P. 2016. Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej – wprowadzenie. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 9–10. Kraków.
Jarosz P., Włodarczak P. 2007. Chronologia bezwzględna kultury ceramiki sznurowej w Polsce południowo- wschodniej oraz na Ukrainie. Przegląd Archeologiczny 55: 71–108.
Kadrow S., Szmyt M. 1996. Absolute chronology of the Eastern Group of Globular Amphora Culture. Baltic-Pontic Studies 4: 103–111.
Kośko A., Szmyt M. 2011. Udział społeczności Niżu Środkowoeuropejskiego w poznawaniu środowisk biokulturowych Płyty Nadczarnomorskiej: IV-IV/III tys. BC. In: M. Ignaczak, A. Kośko, M. Szmyt (Eds) Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV-I tys. przed Chr. Archaeologia Bimaris – Dyskusje 4, 205–221. Poznań.
Mazurowski R. 1983. Bursztyn w epoce kamienia na ziemiach polskich. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 5: 7–130.
Nosek S. 1951. Kultura amfor kulistych na Lubelszczyźnie. In: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F 5 (1954/1955): 55–158.
Nosek S. 1967. Kultura amfor kulistych w Polsce. Wrocław – Warszawa – Kraków.
Panasiewicz W. 1996. Grób kultury amfor kulistych ze Ślipcza, stan. 17. Archeologia Polski Środkowowschodniej 1: 193–194.
Polańska M. 2016. Obiekty kultury amfor kulistych na stanowisku 2 w Raciborowicach-Kolonii, pow. chełmski. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 17–34. Kraków.
Reimer P.J., Bard E., Bayliss A., Beck J.W., Blackwell P.G., Bronk Ramsey C., Buck C.E., Cheng H., Edwards R.L., Friedrich M., Grootes P.M., Guilderson T.P., Haflidason H., Hajdas I., Hatté C., Heaton T.J., Hoffmann D.L., Hogg A.G., Hughen K.A., Kaiser K.F., Kromer B., Manning S.W., Niu M., Reimer R.W., Richards D.A., Scott E.M., Southon J.R., Staff R.A., Turney C.S. M., van der Plicht J. 2013. IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0-50,000 Years cal BP. Radiocarbon 55(4). DOI: https://doi.org/10.2458/azu_js_rc.55.16947
Sveshnikov I. 1983. Kultura sharovidnykh amfor. Arkheologiya SSSR. Svod arkheologicheskikh istochnikov VI-27, 1–27. Moskwa.
Szmyt M. 1996. Społeczności kultury amfor kulistych na Kujawach. Poznań.
Szmyt M. 1999. Between West and East. People of the Globular Amphora Culture in Eastern Europe: 2950-2350 BC. Baltic-Pontic Studies 8: 1–349.
Szmyt M. 2001. Społeczności kultury amfor kulistych w Europie Wschodniej. In: J. Czebreszuk, M. Kryvalcevič, P. Makarowicz (Eds) Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VI I II tys. przed Chr. Archaeologia Bimaris – Dyskusje 2, 167–193. Poznań.
Szmyt M. 2004. Wędrówki bliskie i dalekie. Ze studiów nad organizacja społeczną i gospodarką ludności kultury amfor kulistych na terenie Europy Środkowej i Wschodniej. In: A. Kośko, M. Szmyt (Eds) Nomadyzm a pastoralizm w międzyrzeczu Wisły i Dniepru (neolit, eneolit, epoka brązu). Archaeologia Bimaris – Dyskusje 3, 117–136. Poznań.
Szmyt M. 2014. Fourth-third millennium BC stone cist graves between the Carpathians and Crimea. An outline of issues. Baltic-Pontic Studies 19: 107–147.
Szmyt M. 1986. Nowe stanowiska grupy mazowiecko-podlaskiej kultury amfor kulistych. Sprawozdania Archeologiczne 38: 109–127.
Szmyt M. 1991. Kultura amfor kulistych w środkowowschodniej Polsce. Zarys problematyki. In: J. Gurba (Ed.) Schyłek neolitu i wczesna epoka brązu w Polsce środkowowschodniej (materiały z konferencji). Lubelskie Materiały Archeologiczne 6, 47–65. Lublin.
Ścibior J. 1986. Nowe stanowiska grupy mazowiecko-podlaskiej kultury amfor kulistych. Sprawozdania Archeologiczne 38: 109–127.
Ścibior J. 1991. Kultura amfor kulistych w środkowowschodniej Polsce. Z arys problematyki. In: J. Gurba (Ed.) Schyłek neolitu i wczesna epoka brązu w Polsce środkowowschodniej (materiały z konferencji). Lubelskie Materiały Archeologiczne 6, 47–65. Lublin.
Ścibior J., Kokowski A., Koman W. 1991. Zespoły grobowe kultury amfor kulistych z zachodniej części Wyżyny Wołyńskiej. Sprawozdania Archeologiczne 43: 79–108.
Wiślański T. 1966. Kultura amfor kulistych w Polsce północno-zachodniej. Wrocław – Warszawa – Kraków.
Włodarczak P. 2016. Chronologia absolutna cmentarzysk późno- i schyłkowoneolitycznych na Wyżynie Lubelskiej. In: P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (Eds) Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, 537–538. Kraków.
Zakościelna A. 2000. Badania ratownicze cmentarzyska kultury amfor kulistych w Nadrybiu-Dworze, stan. 3, gm. Puchaczów, pow. Łęczna. Archeologia Polski Środkowowschodniej 5: 51–57.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Andrzej Bronicki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.