Krajobraz i melancholia
Okładka czasopisma Polish Journal of Landscape Studies, tom 5, nr 8, rok 2024
PDF

Słowa kluczowe

alegoria
krajobraz
melancholia
nostalgia
pustka

Jak cytować

Wolińska, A. (2024). Krajobraz i melancholia. Polish Journal of Landscape Studies, 5(8), 29–44. https://doi.org/10.14746/pls.2024.5.2

Abstrakt

Przedmiotem analiz są różnorodne związki jakie zachodzą pomiędzy krajobrazem a melancholią. Kluczowa, z perspektywy podjętej w tekście, jest zmiana polegająca na odejściu od alegorycznych przedstawień melancholii operujących kategorią krajobrazu w sposób instrumentalny na rzecz odczucia melancholii. Zmian ta spowodowała, że melancholia mocniej związana została z doświadczeniem krajobrazu. W tekście wskazuję również na bliski związek z pokrewnym melancholii, doświadczeniem nostalgii, związanym bezpośrednio nie tyle z przemijalnością co odczuciem utraty i niemożliwością odzyskania tego, co utracone. Poddaję analizie również kategorię pustki wraz z jej przewrotną logiką tego, co więzi, jak i tego, co wyzwala; przestrzenności oraz ciasnoty, wskazując zarazem na twórczy potencjał melancholii.

https://doi.org/10.14746/pls.2024.5.2
PDF

Bibliografia

Bałus, Wojciech. 1996. Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki. Kraków: Universitas.

Burton, Robert. 2020. Anatomia melancholii, przekład, wybór, wstęp i komentarze M. Tabaczyński. Kraków: Korporacja Ha!art.

Burton, Robert. 2010. Religijna melancholia, tłum. A. Zasuń. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Draaisma, Douwe. 2010. Fabryka nostalgii. O fenomenie pamięci wieku dojrzałego, tłum. E. Jusewicz-Kalter. Wołowiec: Czarne.

Heydel, Magda. 2015. Pejzaż z pamięci, płomienia i prochu. Wizja końca w „Pierścieniach Saturna” W.G. Sebalda. W: Scenariusze końca. Zmierzch, kres, apokalipsa, red. D. Czaja, s. 181-203. Wołowiec: Czarne.

Kant, Immanuel. 2005. Antropologia w ujęciu pragmatycznym, tłum. E. Drzazgowska, P. Sosnowska, wstęp A. Bobko. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.

Klibansky, Raymond, Panofsky, Erwin, Saxl, Fritz. 2009. Saturn i melancholia. Studium z historii, filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, tłum. A. Kryczyńska. Kraków: Universitas.

Kuczyńska, Alicja. 1996. „Nostalgia jako projekt: u źródeł renesansowej filozofii zgody”. Sztuka i Filozofia 12: s. 17-30.

Lipszyc, Adam. 2011. Rewizja procesu Józefiny K. i inne lektury. Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Sebald, W.G. Pierścienie Saturna, tłum. M. Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

Simmel, Georg. 2006. Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, s. 169-176. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Sławek, Tadeusz. 1995. „Saturniczy pątnik. Robert Burton i jego ‘Anatomia melancholii’”. Literatura na świecie 3: 58-73.

Starobiński, Jean. 2017. Atrament melancholii, tłum. K. Belaid. Gdańsk: Słowo/ Obraz Terytoria.