Keywords
Outer Western Carpathians
quarries
valorisation criteria
geotourism
How to Cite
Abstract
The article presents a geotourism valorisation of selected quarries located in different mountainous regions in southern Poland, diverse in geological and tectonic terms. The regions of Kłodzko (with quarries Kletno I, Krzyżnik, Sinica, Czarne Urwisko, Szczytna Zamek) and of Cieszyn Foothills (quarries Na Jasieniowej, Na Mołczynie, Grota na Rudowie, Nad Kalembianką, Ondraszkowa Dziura) were proposed as a case study. The survey describes the most exposed disused quarries of marble, gneiss, sandstone, teschenites and Cieszyn limestone of high natural and cultural significance. As a result of the geotourist valorisation, the analysed geological objects were given point score under various criteria (educational value, scientific value, visual value, location/accessibility value, cultural value, geo-infrastructural value and the value of legal protection). It was found that the discussed quarries reveal high natural and educational value, and they are very significant in education and promotion of geologically attractive areas.
Funding
The research project reported on the following paper was financed from Jan Długosz University grant DS/WP/6113/2018. We would like to thank the reviewers for their valuable comments and effort to improve the manuscript.
References
Baczyńska E., Lorenc M.W., 2012. Problemowe kamieniołomy – proste rozwiązania. In: Zagożdżon P., Madziarz M. (eds.), Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury 4: 7–15.
Burtanówna J., Konior K., Książkiewicz M., 1937. Mapa geologiczna Karpat Śląskich. Wyd. Śląskie, Kraków. Buzek K., 1932. Trzęsienia ziemi na Śląsku Cieszyńskim. Cieszynity. Rocznik Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego „Beskid Śląski”, Cieszyn: 4–13.
Cacoń S., Ciężkowski W., Don J., Hutnik R., Rippel J., 1993. Ocena wpływu działalności kamieniołomu marmuru w Kletnie na Jaskinię Niedźwiedzią. Przegląd Geologiczny 10: 706–712.
Ciborowski T., Gruszczyński M., 2001. Carbonate and silicate coupled system recorded in the Lower Cieszyn Limestones, Western Carpathians. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 396: 31–32.
Ciężkowski W., 1986. Historia górnictwa w dolinie Kleśnicy (Masyw Śnieżnika). Materiały Krajoznawcze Karkonosz. Wyd. SKPS, Wrocław: 5–13.
Ciężkowski W., 1989. Surowce mineralne doliny Kleśnicy oraz ich eksploatacja. In: A. Jahn, S. Kozłowski, T. Wiszniowska (eds.), Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. Badania i udostępnianie. Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław: 137–146.
Ciężkowski W., Irmiński W., Kozłowski S., Mikulski S., Przeniosło S., Sylwestrzak H., 1996. Zmiany w litosferze wywołane eksploatacją surowców mineralnych. In: A. Jahn, S. Kozłowski, M. Pulina (eds.), Masyw Śnieżnika – zmiany w środowisku przyrodniczym. Wyd. PAE, Warszawa: 85–119.
Górna M., 2006. Kamieniołomy w paśmie Magurki Wilkowickiej obiektami geoturystycznymi. Geoturystyka 3: 57–62. Grabowski J., Krzemiński L., Nescieruk P., Paszowski M., Szydło A., Pécskay Z., Wójtowicz A., 2004. Nowe dane o wieku skał cieszynitowych (Karpaty zewnętrzne, jednostka śląska) – rezultaty datowań metodą K-Ar. Przegląd Geologiczny 52 (1): 40–46.
Jawecki B., 2012. Kopalnie w krajobrazie powiatu strzelińskiego – wybrane przykłady zagospodarowania terenów poeksploatacyjnych. Architektura Krajobrazu 4: 24–34.
Jaworska I., 1986. Bazalty okolic Lądka-Zdroju. Pielgrzymy. Materiały szkoleniowe do użytku wewnętrznego SKPS, AKT, Oddział Akademicki PTTK, Wrocław: 30–33.
Kasprowska K., 2010. Stanowisko A-1. Schronisko w Marklowicach. Materiały 44. Sympozjum Speleologicznego, Kraków: 19–20.
Kasprowska-Nowak K., 2014. Znaczenie wybranych wyrobisk w krajobrazie i turystyce Pogórza Cieszyńskiego. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 26: 175–187.
Kasprowska-Nowak K., 2017 a. Potencjał geoturystyczny w lasach Pogórza Cieszyńskiego. Studia i Materiały CEPL w Rogowie 19, 52/3: 118–124.
Kasprowska-Nowak K., 2017 b. Sztuka pszczelarska w krajobrazie kamieniołomu na Śląsku Cieszyńskim. In: S. Bernat, M. Flaga (eds.), Inspiracje krajobrazowe. Wydawnictwo Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS, Lublin: 40–49.
Koszela S., 1997. Petrogeneza marmurów z południowo-wschodniej części metamorfiku Śnieżnika (Sudety). Geologica Sudetica 30: 59–115.
Koszela S., 2014. Budowa geologiczna Sudetów. In: A. Marek, I.J. Olszak (eds.), Sudety i Przedgórze Sudeckie. Środowisko, ludność, gospodarka. Wyd. Silesia, Wrocław: 53–68.
Kowalski K., 1954. Jaskinie Polski. Wydawnictwo PMA, Warszawa.
Krawczyk E., Lorenc M.W., 2010. Problem niewykorzystanego potencjału dawnych kamieniołomów na przykładzie Wieżycy i Chwałkowa (Dolny Śląsk). Geoturystyka 2: 27–34.
Lamparska-Wieland M., 2001. Projekt utworzenia stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej w Cieszynie. MS, Urząd Miejski w Cieszynie. Marek A., Wiśniewska A., 2017. Wykorzystanie geoturystyczne kamieniołomów Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego. Studia i Materiały CEPL w Rogowie 19, 52/3: 125–133.
Milewicz J., Wójcik L., 1973. Sudety. In: S. Sokołowski (ed.), Budowa geologiczna Polski. Stratygrafia. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa: 94–98. Nita J., 2012. Quarries in landscape and geotourism. Geographia Polonica 85, 4: 5–12.
Nita J., 2014. Mining landscape as a type of cultural landscape. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 23: 203–212. Pesztat C., 1967. Rozwój litologiczny i warunki sedymentacji wapieni cieszyńskich. Prace Geologiczne Komisji Nauk Geologicznych 44: 1–116.
Pietrzyk-Sokulska E., 2008. Walory opuszczonych kamieniołomów na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Surowce i Maszyny Budowlane 6: 42–45.
Poros M., Sobczyk W., 2013. Rewitalizacja terenu pogórniczego po kopalni surowców skalnych na przykładzie kamieniołomu Wietrznia w Kielcach. Rocznik Ochrona Środowiska 15: 2369–2380.
Ptak M., 2015. Dawne kamieniołomy dolnośląskie dzisiejszą atrakcją geoturystyczną. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 9: 26–32.
Skoczylas J., 2009. Adaptacja kamieniołomów wapieni dla potrzeb turystyki na przykładzie Malty i Egiptu. Problemy Ekologii Krajobrazu 24: 173–182.
Słomka T., Doktor M., Joniec A., Kicińska-Świderska A., 2006. Katalog obiektów geoturystycznych. Wydawnictwo AGH, Kraków.
Stanieczek P., 2015. Arbeitslager Golleshau – dzieje podobozu. Wydawnictwo Gmina Goleszów, Goleszów.
Walendowski H., 2009. Piaskowiec ze Szczytnej Śląskiej. Nowy Kamieniarz 7: 78.
Włodyka R., Karwowski Ł., 2004. The alkaline magmatism from the Polish Western Carpathians. Mineralogical Society of Poland, Special Papers 4 (24): 23–31.