Keywords
Borek Strzelińsk
rural area
rural landscape
social activity
local leaders
How to Cite
Abstract
Rural areas of the Silesian Lowland, undergoing social and economic transformations today, have had a strong impact on the formation of the region’s settlement landscapes. Political and economic changes after 1989 have affected the development of rural areas, in particular of ‘privileged’ settlements for which the proximity of towns and a trunk road are favourable factors. The result of these seemingly positive factors is the escape of young people (potential farmers) to the cities and an influx of new settlers. This affects social behaviour and activity, as well as the visual rural landscape, creating suburban zones with residential and leisure functions. The village seems to have lost its typical character but has it really? The subject of the research is, therefore, an analysis of changes in the spatial and social structure of a rural village as exemplified by Borek Strzeliński, which allows setting out its functions. The research issue is to determine the level of social activity of rural residents and their attitude towards the local cultural heritage, which influences their identity and the value of the landscape. The use of integrated methods of field work based on a free sociological survey has allowed identifying the spatial directions of village development and threats resulting from divided social activity.
References
Assmann J., 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych (Cultural remembrance. Writing, remembering and political identity in ancient civilisations). Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Bański J., 2008. Ład przestrzenny obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływania gospodarki rolnej (Spatial order of rural areas with particular emphasis on agricultural management). PAN, Instytut Geografii i Zagospodarowania Przestrzennego, Warszawa.
Biejat M., Wójcikowska K., 2015. O roli tradycji we współczesnej działalności kół gospodyń wiejskich (On the role of tradition in the present activity of rural housewives’ circles). Wieś i Rolnictwo 1: 97–109.
Boberski J., 1970. Udział spółdzielczości wiejskiej w kształtowaniu przemian kulturowo-społecznej we wsi dolnośląskiej (Share of rural cooperativeness in the shaping of cultural and social changes in the Lower Silesian village). In: Nasz A. (ed.), Wieś dolnośląska (Lower Silesian village). Polish Folklore Association Wrocław: 75–385.
Bryła P., 2009. Determinants of entrepreneurship development in rural areas with particular emphasis on experience resulting from the interpretation of the SAPARD program. Wieś i Rolnictwo 2: 139–151.
Bydałkowska S., 1970. Kilka uwag o procesie formowania się na Dolnym Śląsku grupy chłopo-robotników (Several remarks on the process of the formation of the peasant-worker group in Lower Silesia). Wydawnictwo Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław: 113–136.
Cała A., 2007. Krajobraz z sacrum w tle – kapliczki przydrożne, jako element krajobrazu wsi opolskich (Landscape with sacrum in the background – roadside shrines, as an element of the Opole villages landscape). Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych – OL PAN: 24–34.
CBOS BS/50/2012, Kresowe korzenie Polaków (Borderland roots of Poles), Warszawa.
Dylik J., 1946. Geografia Ziem Odzyskanych w zarysie (An outline of geography of Regained Territories). Spółdzielnia Wydawnicza Książka w Warszawie Oddział w Bydgoszczy, Toruń.
Dziedo Ch., 1977. UnsereDeutcheWurzeln. Grossburg – einedorfgeschichte, Heimatblatt, April.
Fairclough G., 2010. Complexity and contingency classifying the influence of agriculture on European landscapes. In: Pungetti G., Kruse A. (eds), European culture expressed in agricultural landscapes – perspectives from the Eucaland Project. Palombi Editori, Roma: 115–148.
Gonda-Soroczyńska E., 2009. Czy to jeszcze wieś? Polskie krajobrazy wiejskie dawne i współczesne (Is it still the village? Polish old and modern rural landscapes). Sosnowiec, Prace Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego 12: 178–190.
Janiszewski M., 1959. Regiony geograficzne Polski (Geographical regions of Poland). Wydawnictwo Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Johnston R.J., Gregory D., Pratt G., Watts M., 2000, The dictionary of human geography. Pub. Blackwell: 718.
Jones M., 2003. The concept of cultural landscape: Discourse and narratives. In: Palang H., Fry C. (eds), Landscape interfaces: Cultural heritage in changing landscapes, Kluwer Academic Press, Dovrecht: 21–51.
Jurek P., 2006. Osadnicy polscy w latach 1945–1947 (Polish settlers in 1945–1947). In: Cybulski B. (ed.), Lower Silesia 1945 – Lower Silesia 2005. Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska, Wrocław: 82–90.
Kaczór S., 1996. Kościół w Polsce 2000 (The church in Poland 2000), a typescript, a parish chronicle of Borek Strzeliński.
Kaczyńska M., 2016. Wpływ obiektów kultu religijnego i elementów małej architektury sakralnej na strukturę przestrzenną i tożsamość krajobrazu (Influence of religious cult objects and elements of small sacred architecture on spatial structure and landscape identity). Sosnowiec, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 32: 41–56.
Kajdanek K., 2011. Between the city and the village: Suburbanization based on the example of suburban housing estates in Wrocław. Nomos, Kraków.
Kolubszewski J., 1996. Cmentarze (Cemeteries). Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Kondracki J., 2009. Geografia regionalna Polski (Regional geography of Poland). Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Latocha A., 2009, Zmiany krajobrazu wiejskiego w Sudetach w okresie powojennym (Changes in the rural landscape in the Sudety mountains after the war). Sosnowiec, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 12: 130–139.
Łach J., 2012a. Symbolika kultury materialnej wsi dolnośląskiej na przykładzie Borka Strzelińskiego, jej wartość i zmiany (Symbolism of the material culture of a Lower Silesian village illustrated with an example of Borek Strzeliński). In: Łach J., Zaręba A. (eds), Studia Krajobrazowe, krajobrazy zdefiniowane – znaki i symbole w krajobrazie (Landscape studies, defined landscapes – signs and symbols in a landscape). Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław: 181–196.
Łach J., 2012b. 780-lat obecności kościoła pw. Św. Wawrzyńca i Św. Antoniego w Borku Strzelińskim (The 780-year presence of the St Lawrence and St Anthony Church in Borek Strzeliński). Parafia Rzymskokatolicka w Borku Strzelińskim, Borek Strzeliński.
Mazur Z., 2003. Das deutsche Kulturerbe in den polnischen Westund Nordgebieten vol. 34. Otto Harrassowitz Verlag, Wiesbaden.
Mencwel J., Milczewska K., Wiśniewski J., 2014. Koła Gospodyń wiejskich nie tylko od kuchni. Raport z badania (Rural housewives’ circles – what really goes not only on backstage. Investigation report). Fundacja Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”, Warszawa.
Myga-Piątek U., 2012. Krajobrazy kulturowe – aspekty ewolucyjne i typologiczne (Cultural landscapes – evolutionary and typological aspects). Uniwersytet Śląski, Katowice.
Our A., 1970. Przemiany kulturowo-społeczne we wsi dolnośląskiej po drugiej wojnie światowej (Socio-cultural changes in a Lower Silesian village after World War II). In: Nasz A. (ed.), Wieś dolnośląska (A Lower Silesian village). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław: 9–52.
Ostrowska A., 2005. Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa (Death in the experience of individuals and society), Wyd. IFiS PAN, Warszawa.
Pevetz W., 1994. Nowe drogi wielozawodowości wiejskiej (New paths of rural multi-occupation). In: Kaleta A. (ed.), Socjologia wsi w Austrii (Sociology of a village in Austria), UMC, Katedra Socjologii, Toruń.
Plit J., 2016, Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany (Cultural landscapes of Poland and their changes). Prace Geograficzne 253, Warszawa.
Pudło K., 1970. Osadnictwo łemkowskie na Dolnym Śląsku w latach 1947–1969 (The Lemko settlement in Lower Silesia in 1947–1969). In: Nasz A. (ed), Wieś dolnośląska (A Lower Silesian village). Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław: 79–111.
Rottle N.D., 2008. A continuum and process framework for rural historic landscape preservation. In: Longstreth R. (ed.), Cultural landscapes, balancing nature and heritage in preservation practice, USA.
Sambor B., 1996. Grossburg (Wielki Borek), a typescript, a parish chronicle of Borek Strzeliński.
Stomma L., 1981. Antropologia kultury w Polsce – dziedzictwo, pojęcia, inspiracje, materiały do słownika (Anthropology of culture in Poland – heritage, terms, inspirations, dictionary materials). Polska Sztuka Ludowa: XXXV/1.
Szczepańska B., 2017. Cmentarze wczoraj i dziś. Zmiany w funkcjonowaniu cmentarzy w opiniach trzech pokoleń mieszkańców wsi polskiej (na przykładzie Smardzowa) (Cemeteries yesterday and today. Changes in the functioning of cemeteries in the opinion of three generations of inhabitants of a Polish village on the example of Smardzów), Forum Socjologiczne 8: 253–269.
Szczepańska B., 2018. Rural funerals – Yesterday and nowadays (basing on the example of the village of Smardzów). Wrocław, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 534: 116–126.
Theuser G., (bd). Eine Dorfgeschichte. Heimatblatt fur die Kreise Strehlen un Ohlau.
Waschek J., 1951. Der Wegeiner Gemeinde. Oldenburger Sonntagsblatt.
Wesołowska H., 1996. Relikty kultury tradycyjnej (Relics of traditional culture). In: Kłodnicki Z. (ed.), Dziedzictwo kulturowe Dolnego Śląska (Cultural heritage of Lower Silesia). Polskie Towarzystwo Ludowe, Wrocław: 175–228.
Wilkin J., 2008. Ewolucja paradygmatów rozwoju obszarów wiejskich (Evolution of paradigms of development of rural areas). Wieś i Rolnictwo 3: 18–28.
Wojciechowska J., 2018. Agroturystyka – signum turystyki i obszarów wiejskich (Agritourism – a signum of tourism and rural areas). Polskie Wydawnictwo Ekonimiczne, Warszawa.
Zegar J.S., 2008. Refleksje nad ewolucją wsi (Reflections on the evolution of a village). Wieś i Rolnictwo 3: 37–43.
Zybura M., 2006. Polacy wobec niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Dolnym Śląsku (Poles in the face of German cultural heritage in Lower Silesia). In: Cybulski B. (ed.), Dolny Śląsk 1945 – Dolny Śląsk 2005 (Lower Silesia 1945 – Lower Silesia 2005). Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Dolnego Śląska, Wrocław: 201–210.