Keywords
landscape optimization
sustainable development
rural heritage
How to Cite
Abstract
Contemporary rural landscapes in Poland are being changed intensively and adversely. These changes lead to landscape disharmony, spatial disorder, the blurring of individual and specific features and disruption to the ecological equilibrium. This article aims to present general rules for the optimization of rural landscapes. It discusses the causes and consequences of unfavourable changes within Poland’s rural landscapes which constitute a threat to their sustainable development. The authors attempt to identify the major factors to be considered in taking steps aimed at landscape optimization. Landscape equilibrium may be assessed through the sustainable development dimensions: ethical, ecological, social, economic, technical, political and legal. Landscape optimization consists in maintaining the balance within these dimensions.
References
Adamowicz M., Zwolińska-Ligaj M., 2009. Koncepcja wielofunkcyjności jako element zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich (The concept of multifuncionality as an element of sustainable development of rural areas). Zeszyty Naukowe SGGW 2(51): 11–38.
Andrejczuk W., 2013a. Funkcje krajobrazu kulturowego (Cultural landscape functions). Dissertations of Cultural Landscape Commission 20: 65–81.
Andrejczuk W., 2013b. Koncepcje współdziałania człowieka i natury w krajobrazie (Concepts of interaction between man and nature in landscape). Dissertations of Cultural Landscape Commission 20: 9–16.
Angiel M., Pietrzak M., 2009. Wieś tradycyjna w krajobrazie pogórzy karpackich (Traditional village in landscape of the Carpathian Foothills). Dissertations of Cultural Landscape Commission 12: 13–22.
Antrop M., 2006. Sustainable landscapes: contradiction, fiction or utopia? Landscape and Urban Planning 75: 187–197. DO I: 10.1016/j.landurbplan.2005.02.014.
Backhaus R., Bock M., Weisers S., 2002. The spatial dimension of landscape sustainability. Environment. Development and Sustainability 4(3): 237–251. DO I: 10.1023/A:1021138602157.
Badora K., 2014. Spatial system of landscape protection in Poland. Dissertations of Cultural Landscapes Commission 23: 73–88.
Bański J., 2009. Historia rozwoju gospodarki rolnej na ziemiach polskich (History of agricultural development in Poland). In: Górka Z., Zborowski A. (eds), Człowiek i rolnictwo. IGiPZ Uniwersytet Jagielloński, Kraków: 33–45.
Bastian O., Steinhardt U., 2002. Development and perspectives of landscape ecology. Kluwer Academic, Dordrecht.
Blaschke T., 2010. Sustainable Landscapes – Regionalization of Resources, Potentials and Demands. In: Buhmann E., Pietsch M., Kretzler E. (eds), Peer-reviewed proceedings of Digital Landscape Architecture 2010. Wichmann, Heidelberg: 341–350.
Blomberg P., Fidler K., 2013. Podręcznik planowania krajobrazu z partycypacja społeczną. Lifescape, Implementing European Landscape Convention in the South Baltic Region. Elbląg.
Bogdanowski J., 1998. Konserwacja i ochrona krajobrazu kulturowego (ewolucja metody). Teki krakowskie VI, Regionalny Ośrodek Studiów i O chrony Środowiska, Kraków.
Böhm A., 2008. Między mandatem a partycypacją społeczną (Between the mandatory and public participation). Dissertations of Cultural Landscapes Commission 10: 515–524.
Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Solon J., Kistowski M., 2015. Typologia aktualnych krajobrazów Polski (Typology of Poland’s current landscapes). Przegląd Geograficzny 87(3): 377–408.
Constitution of the Republic of Poland of 2nd April 1997 (Journal of Laws from 1997 No. 78, item 483).
European Landscape Convention (Journal of Laws from 2015, No 14, item 98).
Falkowski J., 2014. Wielofunkcyjność i próba wyróżnienia funkcjonalno-gospodarczych typów krajobrazu wiejskiego Polski (Multifunctionality and Attempt to Define Functional and Economic Types of Rural Landscapes in Poland). Studia Obszarów Wiejskich 35: 9–29.
Fogel A., 2014. Uwarunkowania prawnoustrojowe ochrony i kształtowania krajobrazu (Legal and Systemic Conditions for Protecting and Shaping the Landscape). Samorząd Terytorialny 228(12): 44–54.
Fogel A., 2015. Ustawa krajobrazowa. Komentarze praktyczne. Wolters Kluwer, Warszawa.
Głębocki B., 2007. Rolnictwo (Agriculture). In: Rogacki H. (ed.), Geografia społeczno-gospodarcza Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 185–271.
Grabaum R., Meyer B.C., 1998. Multicriteria optimization of landscapes using GIS-based functional assessments. Landscape and Urban Planning 43: 21–34.
Healy R.G, Short J.L., 2010. The Changing Rural Landscape. Environment: Science and Policy for Sustainable Development 23(10): 6–34. DO I: 10.1080/00139157.1981.9928763.
Hoffmann J., Greef J.M., 2003. Mosaic indicators – theoretical approach for the development of indicators for species diversity in agricultural landscapes. Agriculture, Ecosystems and Environment 98(1–3): 387–394. DO I: 10.1016/S0167-8809(03)00098-7.
Haines-Young R., 2000. Sustainable development and sustainable landscape: defining new paradigm for landscape ecology. Fenia 178(1): 7–14.
Jaśkiewicz A., 2009. Małe ojczyzny – poczucie przynależności Polaków. Komunikat z badań, CBOS.
Jessel B., 2006. Indicators and assessment of multifunctionality – operationalising the concept for planning applications in landscapes. In: Meyer B.C. (ed.), Sustainable land use in intensively used agricultural regions 1338. Landscape Europe, Wageningen: 36–47.
Kiełczewska-Zalewska M., 1965. O typach osiedli wiejskich w Polsce i planie ich przebudowy (On types of rural settlement network and its transformation). Przegląd Geograficzny 37(3): 457–480.
Kistowski M., 2008. Koncepcja równowagi krajobrazu – mity i rzeczywistość (The concept of landscape sustainability – myths and reality). The Problems of Landscape Ecology 21: 81–91.
Kostrowicki J., 1976. Obszary wiejskie jako przestrzeń wielofunkcyjna. Zagadnienia badawcze i planistyczne. Przegląd Geograficzny 48(4): 607–608.
Krakowiak-Bal A., 2009. Pozarolnicza działalność gospodarcza polskich gospodarstw rolniczych na tle gospodarstw z krajów Unii Europejskiej (Other gainful activity in agricultural holdings in Poland and EU countries). Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 5: 209–217.
Kronenber J., Bergier T., 2010. Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce. Fundacja Sendzimira, Kraków.
Lefebvre M., Espinosa M., Gomez y Paloma S., 2012. The influence of the Commone Agricultural Policy on agricultural landscapes. JRC Scientific and Policy Report, European Commission, Joint Research Centre, Institute for Prospective Technological Studies, Seville.
Luc M., 2014. Placing the idea of sustainable landscape in ecophilosophy. Problems of Sustainable Development 9(1): 81–88.
Machałek M., 2013. Przemiany polskiej wsi w latach 1918–1989 (Changes in the Polish countryside in the years 1918–1989). Klio 26(3): 55–80.
Markuszewska I., 2013. Changes of agricultural landscape pattern – non-natural driving forces analyzing based on the North-Western region of Poland. Quaestiones Geographicae 32(1): 5–14. DO I: 10.2478/quageo-2013-0001.
Meyer B.C., Lescot J.M., Laplana R., 2009. Comparison of Two Spatial Optimization Techniques: A Framework to Solve Multiobjective Land Use Distribution Problems. Environmental Management 43: 264–281. DO I: 10.1007/s00267-008-9225-0.
Mizgajski A., 2007. Development of rural landscape in Wielkopolska in reference to metabolism of agroecosystems. Quaestiones Geographicae 26A: 39–51.
Myga-Piątek U., 2010a. Directions and prospects of transformation in cultural landscapes of Poland – considerations and attempts of evaluation. Acta Geographica Debrecina, Landscape & Environment Series 4(2): 45–58.
Myga-Piątek U., 2010b. Przemiany krajobrazów kulturowych w świetle idei zrównoważonego rozwoju (Transformation of the cultural landscapes in the light of the idea of sustainable development). Problems of Sustainable Development 5(1): 95–108.
Myga-Piątek U., 2012. Krajobraz kulturowy. Aspekty ewolucyjne i typologiczne (Cultural landscapes. Evolutionary and typological aspects). Wyd. Uniwersytet Śląski, Katowice.
Myga-Piątek U., 2014. Ocena wartości i zagrożeń krajobrazów kulturowych Polski. Perpsektywa Europejskiej Konwnecji Krajobrazowej (Assessment of the Value of and Threats to Poland’s Cultural Landscape. Perspective of the European Landscape Convention). Samorząd Terytorialny 288(12): 7–19.
Myga-Piątek U., Nita J., 2015. Polityka krajobrazowa Polski – u progu wdrożeń (Landscape policy of Poland – The initial stage of implementation). Przegląd Geograficzny 85(1): 5–25.
Myga-Piątek U., Chmielewski T.J., Solon J., 2015. Rola cech charakterystycznych, wyróżników i wyznaczników krajobrazu w klasyfikacji i audycie krajobrazów aktualnych (The role of characteristic features, landmarks and determinants in classification and audit of the current landscapes). The Problems of Landscape Ecology 40: 177–185.
Niedźwiecka-Filipiak I., Kuriata Z., 2010. Architektura krajobrazu w programie odnowy wsi opolskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław.
Nováček P., 2013. After Rio+20; Preparing for sustainable retreat? Quaestiones Geographicae 32(1): 55–60. DOI: 10.2478/quageo-2013-0007.
Nurzyńska I., 2014. Przemiany struktury gospodarki wiejskiej. In: Nurzyńska I., Poczta W. (eds), Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi. Wyd. Naukowe Scholar: 125–152.
Olech A., Sobiesiak-Penszko P., 2013. Partycypacja publiczna w Polsce. Diagnoza i rekomendacje. Analizy i Opinie 3: 1–24.
Pawłowska K., 2001. Idea swojskości krajobrazu kulturowego. In: Myga-Piątek U. (ed.), Krajobraz kulturowy – idee, problemy, wyzwania. WNoZ, Sosnowiec: 95–100.
Pawłowski A., 2006. Wielowymiarowość rozwoju zrównoważonego (The multidimensional nature of sustainable development). Problems of Sustainable Development 1(1): 23–32.
Pawłowski A., 2007. Bariery we wdrażaniu rozwoju zrównoważonego – spojrzenie ekofilozofa (Barriers in introducing sustainable development – ecophilosophical point of view). Problems of Sustainable Development 2(1): 59–65.
Pawłowski A., 2008. Rozwój zrównoważony – idea, filozofia, praktyka. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN 51, Lublin.
Pawłowski A., 2009. Rewolucja rozwoju zrównoważonego (The Sustainable Development Revolution). Problems of Sustainable Development 4(1): 65–76.
Plit J., 2009. Ocena przemian sposobu użytkowania ziemi na Ziemi Sławieńskiej w świetle koncepcji rozwoju zrównoważonego (Assessment of change in use lands on sławieński region in the light of the concept of sustainable development). In: Jacewicz I. (ed.), Współczesne problemy przemian struktury przestrzeni geograficznej. Słupsk: 154–168.
Plit J., 2015. Przestrzenne zróżnicowanie i cechy charakterystyczne krajobrazów Polski w ujęciu historyczno-kulturowym (Historic-cultural approach to spatial differentiation and characteristic features of Polish landscapes). The Problems of Landscape Ecology 40: 113–134.
Plit J., Myga-Piątek U., 2014. The degree of landscape openness as a manifestation of cultural metamorphoses. Quaestiones Geographicae 33(3): 145–154.
Poczta W., Sadowski A., Średzińska J., 2008. Rola gospodarstw wielkotowarowych w rolnictwie Unii Europejskiej (The role of the large-scale production farm in the European Union agriculture). Roczniki Nauk Rolniczych G 95(1): 42–56.
Redclift M.R., 2009. Rozwój zrównoważony (1987–2005) – oksymoron czasu dorastania (Sustainable Development (1987–2005) – an Oxymoron Comes of Age). Problems of Sustainable Development 4(1): 33–50.
Richling A., Andrejczuk V., Ruderko L., Czechnij W., 2015. Słownik polsko-ukraiński oraz ukraińsko-polski podstawowych terminów i pojęć z zakresu nauki o krajobrazie. Wydawnictwo PSW JP II, Biała Podlaska.
Selman P., 2008. What do we mean by sustainable landscape? Sustainability: Science, Practice, & Policy 4(2): 23–28.
Seppelt R., Voinov A., 2002. Optimization methodology for land use patterns using spatially explicit landscape models. Ecological Modelling 151: 125–142
Skowroński A., 2006. Zrównoważony rozwój perspektywą dalszego postępu cywilizacyjnego (Sustainable development as the perspective of further civilisation development). Problems of Sustainable Development 1(2): 47–57.
Sobala M., 2014. Contemporary Views on Social Participation in the Context of Sustainable Development of Rural Landscapes. Dissertations of Cultural Landscapes Commission 23: 135–147.
Sobala M., 2015. Optymalizacja użytkowania ziemi w obrębie wybranych krajobrazów kulturowych Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Rozprawa doktorska, Archiwum Wydziału Nauk o Z iemi UŚ, Sosnowiec (maszynopis).
Szewczyk J., 2008. Przemiany krajobrazu na Białostocczyźnie (Landscape changes in Białystok region). Dissertations of Cultural Landscapes Commission 10: 256–266.
Sztumski W., 2008. Refleksja na temat rozwoju zrównoważonego. Czy rozwój zrównoważony jest fikcją, utopią, iluzją czy oszustwem? (Reflection about sustainable development. Is sustainable development fiction, utopia, illusion of swinndel?). Problems of Sustainable Development 3(2): 133–139.
Szymańska D., 2009. Geografia osadnictwa. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Więckowski M., 2007. Stan zaawansowania planowania przestrzennego w gminach (Progress of spatial planning in gminas). Prace Geograficzne 211.
Trzepacz P., 2012. Zrównoważony rozwój – wyzwania globalne. IGiGP UJ, Kraków.
The Act on 24th of April 2015 on changes in some acts in connection with the reinforcement of landscape protection tools (Journal of Laws from 2015, item 774).
Vos W., Meekes H., 1999. Trends in European cultural landscape development: perspectives for a sustainable future. Landscape and Urban Planning 46: 3–14.
Wilkin J., 2010. Wielufunkcyjność rolnictwa. Kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne. IRWiR PAN, Warszawa.
Wańkowicz W., 2015. Prawne podstawy zarządzania krajobrazem. Instytut Architektury Krajobrazu, Politechnika Krakowska, Kraków.
Wilczyński R., 2003. Odnowa wsi perspektywą rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Fundacja Fundusz Współpracy. Program Agro-Info, Poznań.
Wiggering H., Dalchow C., Glemnitz M., Helming K., Mueller K., Schultz A., Stachow U., Zander P., 2006. Indicators for multi-functional land use – linking socio-economic requirements with landscape potentials. Ecological Indicators, 6(1): 238–249.
Wojtoń M., 2011. Zrównoważony rozwój – mit stworzony przez polityków czy narzędzie ratujące pokolenia przed ekologiczną katastrofą? In: Jamczura T., Kretek H. (eds), Zrównoważony rozwój – debiut naukowy 2010. Wydawnictwo PWSZ, Racibórz: 58–67.
License
© Faculty of Geographical and Geological Sciences, Adam Mickiewicz UniversityThis work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 License.