Keywords
local spatial development plans
manorial and grange complexes
rural landscape
spatial management
Tarnowo Podgórne
Wielkopolska
How to Cite
Abstract
Manorial and grange complexes are characteristic elements of the rural cultural landscape; they constitute significant evidence of the farming tradition of a region. Unfortunately, nowadays these complexes have often become dilapidated, their legibility has been obliterated and there have been radical changes in the spatial context. The aim of this study was to determine whether manorial and grange complexes were given proper attention in the development and strategic plans worked out by communes. The commune of Tarnowo Podgórne, stretching along the western boundary of Poznań city, was selected as a case study and research area. An attempt is also made to recognise what protective provisions the local law makes for those complexes. The authors think that the quality of plans concerning the facilities under study is unsatisfactory. The Land Use Plan includes recommendations to protect nonexistent facilities and lists a complex located beyond the commune boundaries. Although the Plan emphasises the significance of manorial and grange complexes, there are no local spatial development plans for most of them. Some plans referring to the spatial structures under analysis are imprecise and incomplete, which results in ineffective protection.
References
Böhm A., 2006. Planowanie przestrzenne dla architektów krajobrazu. O czynniku kompozycji (Spatial planning for landscape architects. On the composition factor). Politechnika Krakowska, Kraków.
Chmielewski T., Myga-Piątek U., Solon J., 2015. Typologia aktualnych krajobrazów Polski (Typology of Poland’s present-day landscapes). Przegląd Geograficzny 87 (3): 377–408.
Chojnacka M., Wilkaniec A., 2009. Przekształcenia układów przestrzennych wsi na terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego (Changes in rural spatial patterns in the Lednica Landscape Park). In: Kuriata Z. (ed.), Polskie krajobrazy wiejskie dawne i współczesne. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG: 119–129.
Cymerman R., Falkowski J., Hopfer A., 1992. Krajobrazy wiejskie (klasyfikacje i kształtowanie) (Rural landscapes: classifications and formation). Skrypt Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Wydawnictwo ART, Olsztyn.
Daugstad K., Rønningen K., Skar B., 2006. Agriculture as an upholder of cultural heritage? Conceptualisations and value judgements: A Norwegian perspective in international context. Journal of Rural Studies 22: 67–81.
Dubel K., 2003. Oceny oddziaływania na środowisko w procesie ochrony krajobrazów podmiejskich. (Assessments of environmental impact in the process of suburban landscape protection). Architektura Krajobrazu: studia i prezentacje 2003/1–2: 10–15.
Feltynowski M., 2013. Planowanie miejscowe a użytkowanie terenów w wybranych gminach wiejskich województwa łódzkiego (Local planning and land use in selected rural communes of Łódź voivodeship). Studia Obszarów Wiejskich 34: 221–231.
Głębocki B., 1998. Przemiany struktury agrarnej polskiego rolnictwa w latach 1990–1996 (Changes in the agrarian structure of Polish agriculture in the years 1990–1996). In: Głębocki B. (ed.), Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 9–74.
Gubańska R., 2008. Współczesny obraz dolnośląskiego folwarku (Contemporary image of Lower Silesian grange complexes). Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 10: 178–185.
Jakimowicz T., 1994. Ku pożytkowi i piękności – o zabudowie folwarków w Wielkopolsce (For use and beauty: on buildings in grange complexes in Wielkopolska). Architektura niedostrzegana. Budownictwo folwarczne Wielkopolski. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, Wydawnictwo Abos, Poznań: 17–27.
Jaszczuk-Skolimowska B., 2008. Jakość struktur przestrzennych terenów wiejskich i małych miast w systemie planowania gminnego i lokalnego (Quality of spatial structures in rural areas and small towns in the system of communal and local planning). Doctoral dissertation prepared at the Gdańsk University of Technology, Faculty of Architecture.
Jedut R., 1998. Obiekty zabytkowe przejęte do zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (Historical monuments taken over by the Agricultural Property Agency of the State Treasury). In: Głębocki B. (ed.), Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 353–411.
Kijowska J., Kijowski A., Rączkowski W., 2011. Krajobraz i polityka – wybrane aspekty wpływu decyzji politycznych na zmiany krajobrazu w Polsce (Landscape and politics: selected aspects of the effect of political decisions on landscape changes in Poland). Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego 15: 103–115.
Kondracki J., 2000. Geografia regionalna Polski (Regional geography of Polanf). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw.
Kostrowicki A.S., 1975. Kształtowanie krajobrazu rolniczego Polski (Formation of Poland’s rural landscape). In: Buchwald K., Engelhardt W. (eds), Kształtowanie krajobrazu a ochrona przyrody. PWN, Warsaw: 580–623.
Kowalski P., 2013. Kształtowanie wartości kulturowych i przyrodniczych szlacheckich majątków ziemskich w dawnej Polsce (Formation of cultural and natural values of landed estates in former Poland). Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, Oddział PAN w Krakowie, 41: 141–179.
Krygowski B., 1961. Geografia fizyczna Niziny Wielkopolskiej (Physical geography of the Wielkopolska Lowland). Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań.
Myga-Piątek U., 2007. Kryteria i metody oceny krajobrazu kulturowego w procesie planowania przestrzennego na tle obowiązujących procedur prawnych (Criteria and methods of cultural landscape assessment in spatial planning in the light of legal procedures in force). Problemy Ekologii Krajobrazu 19: 101–110.
Napierała P., 2009. Ochrona krajobrazu kulturowego Sudetów Zachodnich na przykładzie gmin Mysłakowice i Bogatynia (Protection of the cultural landscape of the West Sudeten: the case of Mysłakowice and Bogatynia communes). Wiadomości Konserwatorskie 26: 13–25.
Niedźwiedzka-Filipiak I., 2009. Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej (Landscape and architectural markers of rural areas in south-western Poland). Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław.
Plan Rozwoju Lokalnego 2016–2020 (2016–2020 Local Development Plan), 2015. Tarnowo Podgórne.
Raszeja E., 2002. Procedury i instrumenty kształtowania krajobrazu na obszarach wiejskich Wielkopolski w aspekcie integracji z Unią Europejską (Procedures and instruments of landscape development in Wielkopolska rural areas in the light of the integration with the European Union). Studioteka Zarysy, Poznań.
Raszeja E., 2010. Struktura krajobrazu rolniczego w Parku Krajobrazowym im. gen. Dezyderego Chłapowskiego (Structure of the agricultural landscape in the Dezydery Chłapowski Landscape Park). Acta Scientiarum Polonorum 9(1): 97–110.
Raszeja E., Wilkaniec A., de Mezer E., 2010. Krajobraz i dziedzictwo kulturowe wsi w aglomeracji poznańskiej (Landscape and cultural heritage of the countryside in the Poznań agglomeration). Biblioteka Aglomeracji Poznańskiej No. 3, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Resolution No. III/26 /2002 of the Commune Council of Tarnowo Podgórne of 17 December 2002.
Resolution No. XXII/132/2003 of the Commune Council of Tarnowo Podgórne of 4 November 2003.
Resolution No. XXII/131/2003 of the Commune Council of Tarnowo Podgórne of 4 November 2003.
Resolution No. LXXXI/832/2010 of the Commune Council of Tarnowo Podgórne of 9 November 2010.
Rylke J., Gąsowska M., 2009. Wartości krajobrazu wiejskiego i przemysłowego dla rozwoju rekreacji na przykładzie wsi warmińskich i Kanału Elbląskiego (Assets of rural and industrial landscapes for the development of recreation: an example of Warmia villages and the Elbląg Canal). Nauka, Przyroda, Technologie 3(1), 33.
Rzeszotarska-Pałka M., 2006. Tożsamość krajobrazu kulturowego wsi folwarcznych i majątków ziemskich na terenie Pomorza Zachodniego (Identity of the cultural landscape of villages of grange complexes and landed estates in West Pomerania). Przestrzeń i Forma (3): 105–116.
Rzeszotarska-Pałka M., 2016. Threats of palaces and manors–garden ensembles on the area of West Pomerania connected with structural transformations of rural areas in 20th and 21st century. Czasopismo Techniczne 5-A/2015: 225–237.
Swensen G., Jerpasen G.B., 2008. Cultural heritage in suburban landscape planning. A case study in Southern Norway. Landscape and Urban Planning 87: 289–300.
Szczepańska M., Wilkaniec A., 2016. Przekształcenia historycznych układów przestrzennych wsi wybranych gmin województwa wielkopolskiego (Changes in historical spatial patterns of villages in selected communes of Wielkopolska). In: Heffner K., Klemens B. (eds), Obszary wiejskie – wiejska przestrzeń i ludność, aktywność społeczna i przedsiębiorczość. Studia KPZK PAN CLXVII: 123–141.
Szyda B., 2013. Urbanizacja wsi w strefie wpływów miasta a polityka przestrzenna władz gminnych. Studium miast Częstochowy, Kielc i Radomia (Urbanisation of rural areas in an urban impact zone and the spatial policy of commune authorities. A study of Częstochowa, Kielce and Radom). Studia Obszarów Wiejskich 34: 149–160.
Tarnowo Podgórne, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego (Land Use Plan), Resolution No.XII/134/2011 of the Commune Council of Tarnowo Podgórne of 21 June 2011, Part A: Analysis of spatial development conditions; Part B: Trends in spatial development.
Tweed Ch., Sutherland M., 2007. Built cultural heritage and sustainable urban development. Landscape and Urban Planning 83: 62–69.
Żarska B., 2003. Wybrane modele relacji funkcjonalnych w strefie styku miasta z zewnętrznymi terenami otwartymi (Selected models of functional relations in the contact zone of a city and open terrain). Architektura Krajobrazu. Studia i Prezentacje 2003/1–2: 16–19.