Keywords
Late Glacial
Holocene
post-glacial valley evolution
How to Cite
Abstract
Both rivers presented in the article, the Wierzyca River and the Wda River, flow along typical polygenic valleys in young glacial areas. Their valleys include a number of postglacial basins, mainly subglacial channels connected by gap sections. The course of fluvial processes in postglacial basins was determined by the Late Glacial melting and the development of lakes. In Holocene, on the lacustrine and delta deposits, which were filling up the lake basins, wide meander zones with meandering river beds developed. In Late Glacial erosive processes dominated at the gap sections, which ended up with the development of slide meanders. Since the beginning of Holocene, lateral erosion has been dominant due to stabilization of the river bed. This has lead to the widening of the floodplain. Despite this, along the major course of both valleys the width of the floodplains is insufficient for free development of river channels. This is the case of constrained meandering.
References
Andrzejewski L., 1994. Ewolucja systemu fluwialnego doliny dolnej Wisły w późnym vistulianie i holocenie na podstawie wybranych dolin jej dopływów. Rozprawy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Augustowski B. & Sylwestrzak J., 1973. Z morfogenezy centralnej części Pojezierza Kaszubskiego. Przegląd Geograficzny 45(1): 51-64.
Bajkiewicz-Grabowska E., 2002. Obieg materii w systemach rzeczno - jeziornych. Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.
Basalykas A., 1968. Różnorodność morfogenetyczna dolin krajobrazu polodowcowego na przykładzie terenów Litewskiej SSR. Przegląd Geograficzny 40(4).
Błaszkiewicz M., 1998. Dolina Wierzycy, jej geneza oraz rozwój w późnym plejstocenie i wczesnym holocenie. Dokumentacja Geograficzna 10.
Błaszkiewicz M., 2005. Późnoglacjalna i wczesnoholoceńska ewolucja obniżeń jeziornych na Pojezierzu Kociewskim (wschodnia część Pomorza), Prace Geograficzne 201.
Błaszkiewicz M. & Juschus O., 1999. Late-glacial and Early-Holocene Development of the Spree River Valley at the Back of the Brandenburg Phase (Unterspreewald - Germany). Quaternary Studies in Poland, Special Issue: 249-252.
Brykczyński M., 1986. O głównych kierunkach rozwoju sieci rzecznej Niżu Polskiego w czwartorzędzie. Przegląd Geograficzny 53(3): 411-440.
Chudzikiewicz L., Doktor M., Gradziński R., Haczewski G., Leszczyński S., Łaptaś A., Pawełczyk J., Porębski S., Rachocki A. & Turnau E., 1979. Sedymentacja współczesnej delty piaszczystej w jeziorze Płociczno (Pomorze Zachodnie). Studia Geologica Polonica 62.
Drozdowski E., 1967. Objaśnienia do mapy geomorfologicznej 1: 50 000, ark. Chełmno, Dokumentacja Geograficzna 2.
Drozdowski E., 1974. Geneza Basenu Grudziądzkiego w świetle osadów i form glacjalnych, Prace Geograficzne IGiPZ PAN 104.
Drozdowski E., 1982. The evolution of the Vistula river valley between the Chełmno Basin and the Grudziądz Basin. Geographical Studies, Special Issues 1: 131-148.
Drozdowski E. & Berglund B. E., 1976. Development and chronology of lower Vistula valley, North Poland. Boreas 5: 95-107.
Drwal J., 1982. Wykształcenie i organizacja sieci hydrograficznej jako podstawa oceny struktury odpływu na terenach młodoglacjalnych, Zesz. Nauk. UG, Rozprawy i Monografie 33.
Falkowski E., 1971. Historia i prognoza rozwoju koryta wybranych odcinków rzek nizinnych Polski. Biuletyn Geologiczny 12: 5-121.
Falkowski E., 1975. Variability of channel processes of lowland rivers in Poland and changes of the valley floors during the Holocene. Biuletyn Geologiczny 19: 45-78.
Falkowski E., 1984. Sposoby poziomego rozwinięcia koryta rzecznego w morfogenetycznie zróżnicowanych odcinkach dolin rzecznych. Przegląd Geofizyczny 29(4): 497-501.
Florek W., 1989. Postglacjalna ewolucja doliny Słupi. Studia i Materiały Oceanologiczne 56, Geologia Morza 4: 237-249.
Florek W., 1991. Postglacjalny rozwój dolin rzek środkowej części północnego skłonu Pomorza. WSP, Słupsk.
Galon R., 1934. Dolina dolnej Wisły, jej kształt i rozwój na tle budowy dolnego Powiśla, Badania Geograficzne nad Polską północno-zachodnią 12-13.
Galon R., 1953. Morfologia doliny i sandru Brdy. Studia Societatis Scientiarum Torunensis, ser. C 1(6).
Galon R., 1961. Morphology of the Noteć-Warta (or Toruń-Eberswalde) ice marginal streamway, Geographical Studies 29.
Galon R., 1967. Czwartorzęd Polski Północnej. In: Czwartorzęd Polski, PWN, Warszawa: 106-166.
Galon R., 1968. New facts and problems pertaining to the origin of the Noteć-Warta Pradolina and the valleys linked with it. Przegląd Geograficzny 40(2): 307-315.
Galon R., 1972. Geomorfologia Polski, Tom II. PWN, Warszawa.
Gębica P., 2004. Przebieg akumulacji rzecznej w górnym vistulianie w Kotlinie Sandomierskiej. Prace Geograficzne 193.
Helbig H. & De Klerk P., 2002. Befunde zur spätglazialen fluvial-limnischen Morphodynamik in kleinen Talungen Vorpommerns. Eiszeitalter und Gegenwart 51: 51-66.
Jaworski T., 2003. Morfogeneza rynny i doliny Welu. MS, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
Kaiser K., 2001. Die spätpleistozäne bis frühholozäne Beckenentwicklung in Mecklenburg - Vorpommern. Greifswalder Geographische Arbeiten 24.
Kalicki T. & San‵ko A., 1997. Ewolucja doliny Łuczosy w późnym glacjale i holocenie, Dokumentacja Geograficzna 6: 53-82.
Kordowski J., 2004. Osady i rzeźba doliny Wisły w okolicach Chełmna i Świecia. In: W. Chudziak (ed.), Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia przyrodniczo-archeologiczne, Wydawnictwo UMK: 43-68.
Koutaniemi L. & Rachocki A., 1981. Palaeohydrology and landscape development in the middle course of the Radunia basin, North Poland. Fennia 159(2): 335-342.
Koutaniemi L. & Rachocki A. H., 1987: Origin of pradolinas. Zeitschrift für Gletscherkunde und Glazialgeologie 23: 65-76.
Kozarski S., 1962. Recesja ostatniego lądolodu z północnej części Wysoczyzny Gnieźnieńskiej a kształtowanie się Pradoliny Noteci-Warty. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN 2(3).
Kozarski S., 1965. Zagadnienie drogi odpływu wód pradolinnych z zachodniej części pradoliny Noteci-Warty. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN 5(1).
Kozarski S. & Rotnicki K., 1978. Problemy późnowürmskiego i holoceńskiego rozwoju den dolinnych na Niżu Polskim. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN 19.
Kozarski S. & Szupryczyński J., 1958. Terasy pradoliny Noteci między Nakłem a Milczem. Przegląd Geograficzny 30(4): 671-681.
Kugler T., 2000. Kilka uwag o stanie badań rzeźby doliny Wdy. Rocznik Fizycznogeograficzny UG, V: 107-114.
Lorenz S. & Schult M., 2004. Das Durchbruchstal der Mildenitz bei Dobbertin (Mecklenburg) - Untersuchungen zur spätglazialen und holozänen Talentwicklung an Terrassen und Schwemmfächern. Meyniana, 56: 47-68.
Miall A. D., 1983, Glaciofluvial transport and deposition. In: Glacial geology, An introduction for engineers and earth scientists: 168-183.
Mol J., Vandenberghe J. & Kasse C., 2000. River response to variations of periglacial climate in mid-latitude Europe. Geomorphology 33: 131-148.
Murawski T., 1963. Zagadnienie zmian biegu górnej Brdy. Zeszyty Naukowe UMK, Geografia 2: 25-44.
Niewiarowski W., 1968. Morfologia i rozwój pradoliny i doliny Drwęcy. Studia Societatis Scientiarum Torunensis 6(6), sec. C.
Niewiarowski W., 1987. Evolution of the lower Vistula valley in the Unisław Basin and the river gap to the north of Bydgoszcz-Fordon. In: L. Starkel (ed.), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years. Geographical Studies IGiPZ PAN, Special Issue 4: 233-252.
Niewiarowski W., 1988. Levels in subglacial channels and their significance in determining the channel origin and evolution. Geographia Polonica 55: 113-127.
Okołowicz W., 1956. Morfogeneza wschodniej części Pojezierza Pomorskiego. Biuletyn Instytutu Geologicznego 100, Z Badań Czwartorzędu w Polsce 7: 355-394.
Piasecki D., 1982. Ewolucja dolin rzek Przymorza. Przegląd Geograficzny 54(1-2): 49-68.
Popow J. W., 1968. Tipy riecznych pojm i ich swjazy z opriedielajuszczimi faktorami. In: Morfologiczeskije i gidrowliczeskije isledowanija riek i wodojemow, Trudy wyp. 155.
Rachocki A. H., 1992. Przetrwałość pradolin Pobrzeża Kaszubskiego. Zeszyty Naukowe UG, Geografia 18: 97-118.
Rachocki A. H. & Koutaniemi L., 1993. The origin of pradolinas: A reassessment. Zeitschrift für Gletscherkunde und Glazialgeologie 27-28: 37-50.
Rotnicki K., 1991. Retrodiction of paleodischarges of meandring and sinous alluvial rivers and its paleoclimatic implications. In: K. J. Gregory (ed), Temperate Paleohydrology, Wiley, Chichester: 431-470.
Rother H., 2003. Die jungquartäre Landschaftsgenese des Nebeltales im Bereich der Pommerschen Hauptendmoräne bei Kuchelmiss (Mecklenburg). Greifswalder Geographische Arbeiten 29: 105-141.
Skompski S., 1969. Stratygrafia osadów czwartorzędowych wschodniej części Kotliny Płockiej. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 220: 175-258.
Starkel L., 1988. Historia dolin rzecznych w holocenie. In: Przemiany środowiska geograficznego Polski, Wszechnica PAN, Ossolineum: 87-107.
Starkel L., 1991. Long-distance correlation of fluvial events in the temperate zone. In: K. J. Gregory (ed.), Temperate Paleohydrology Wiley, Chichester: 473-491.
Starkel L., 2001. Historia doliny Wisły od ostatniego zlodowacenia do dziś. Monografie IGiPZ PAN 2, Warszawa.
Sylwestrzak J., 1973a. Rozwój sieci dolinnej na tle recesji lądolodu w północno-wschodniej części Pomorza. Prace habilitacyjne UG 14.
Sylwestrzak J., 1973b. Z zagadnień czwartorzędu Kościerzyny. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 43(4): 535-543.
Sylwestrzak J., 1978a. Rozwój sieci dolinnej na Pomorzu pod koniec plejstocenu. Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
Sylwestrzak J., 1978b. Zagadnienie morfologii i typizacji dolin północnego skłonu Pomorza. Biuletyn Instytutu Geologicznego 306(21): 199-226.
Szumański A., 1983. Paleochannels of large meanders in the river valleys of the Polish Lowland. Quaternary Studies in Poland 4: 207-216.
Szupryczyński J., 1987. Reliefentwicklung des Wda-Sanders. Math.-nat. wiss. Reihe, Greifswald 36(2-3): 15-19.
Szupryczyński J., 1988. Morphology and ice melting in a pomeranian outwash plain, Wda valley. Geographia Polonica 55: 173-179.
Vandenberghe J., 1993. Changing fluvial processes under changing periglacial conditions, Zeitschrift für Geomprphologie 88: 17-28.
Vandenberghe J., 1995. The role of rivers in palaeoclimatic reconstruction. In: B. Frenzel, J. Vandenberghe, C. Kasse, S. Bohncke, B. Gläser (eds.), Europen River Activity and Climatic Change during the Lateglacial and early Holocene, Paläoklimaforschung 14: 11-19.
Vandenberghe J., 2003. Climate forcing of fluvial system development: an evolution of ideas. Quaternary Science Reviews 22: 2053-2060.
Williams P. F. & Rust B. R., 1969. The sedimentology of a braided river. Journal of Sedimentary Petrology 39: 649-679.
Wiśniewski E., 1976. Rozwój geomorfologiczny doliny Wisły pomiędzy Kotliną Płocką a Kotliną Toruńską. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 119.
Wiśniewski E., 1982. The geomorphological evolution of the Vistula river valley between Włocławek and Ciechocinek during the last 15 000 years. In: L. Starkel (ed.), Evolution of the Vistula river valley, part I, Geographical Studies, Issue 1: 93-108.
Wiśniewski E., 1985. Wiek terasy zalewowej Wisły pomiędzy Wyszogrodem a Płockiem w świetle datowań metodą radiowęglową. Przegląd Geograficzny 57(4): 553-559.
Wiśniewski E., 1990. The lower Vistula Valley. In: Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years, Geographical Studies Special Issue 5: 146-153.
Wiśniewski E. & Karczewski A., 1978. O rzeźbie sandrów utworzonych na lodzie. Przegląd Geograficzny 50(2): 269-292.
License
This content is open access.