Abstract
This article aims to assess the contemporary validity of Emmanuel Levinas’s ethical philosophy in the context of Jonathan Haidt’s empirical research in moral psychology. A comparative analysis is undertaken, aligning Levinas’s phenomenological ethics with Haidt’s theory of moral intuitionism. Levinas, through the concept of the Other, posits a primordial ethical imperative of responsibility that emerges in the face-to-face encounter with another human being. Haidt, by contrast, conceptualizes morality as a product of evolved emotional and socio-cognitive mechanisms, emphasizing the intuitive foundations of moral judgment. The analysis suggests that while Haidt’s moral foundations theory reveals the culturally and socially constructed variability of moral reasoning, Levinas’s framework - though situated within philosophical discourse - offers a potentially universal ethical paradigm grounded in intersubjective obligation.
References
Allen B., Prawda w filozofii, przeł. M.S., Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1994.
Derrida J., Vattimo G. i inni, Religia, przeł. M. Kowalska, P. Mrówczyński i in., Wydawnictwo KR, Warszawa 1999.
Gellner E., Postmodernizm, rozum i religia, przeł. M. Kowalczuk, PIW, Warszawa 1997.
Jan Paweł II, Fides et ratio, Pallottinum, Poznań 1998.
Grzegorczyk A., Niekartezjańskie współrzędne w dzisiejszej humanistyce, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1993.
Haidt J., Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, przeł. A. Nowak-Młynikowska, Smak Słowa, Sopot 2014.
Lévinas E., Auterment qe’étre ou-delá de l’essence, La Haye, Springer, New York 1973.
Lévinas E., Cztery lektury talmudyczne, przeł. E. Burska, Oficyna Literacka, Kraków 1995.
Lévinas E., Etyka i nieskończony, przeł. B. Opaska-Kokoszka, „Teksty Filozoficzne”, Kraków 1991.
Lévinas E., Le Temps et l’Autre, [w:] Le Choix - Le Monde - L’Existense, ed. J. Wahl, Grenoble - Paris 1947.
Lévinas E., O Bogu, który nawiedza myśli, przeł. M. Kowalska, przedmowa T. Gadacz SP, Znak, Kraków 1994.
Lévinas E., Ślad innego, [w:] Rozum i słowo. Eseje dialogiczne, red. B. Baran, T. Gadacz, J. Tischner, PAT, Kraków 1987.
Lévinas E., Totalność i nieskończoność. Eseje o zewnętrzności, przeł. M. Kowalska, wstępem poprzedziła B. Skarga, przekł. przejrzał J. Migasiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Lévinas E., Trudna wolność. Eseje o judaizmie, przeł. A. Kuryś, przy współpr. J. Migasińskiego, wstępem opatrzył M. Jędraszewski, posł. napisał M. Czajkowski, Atext, Gdynia 1991.
Lorenc I., Logos i mit estetyczności, Uniwersytet Warszawski, Instytut Filozofii, Warszawa 1993.
Sherman, G.D., Haidt, J., Cuteness and disgust: The humanizing and dehumanizing effects of emotions, “Emotion Review” 2011, 3(2), s. 215-222. DOI: https://doi.org/10.1177/1754073911402396
License
Copyright (c) 2025 Eryk Józef Pieszak

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
