Breyten Breytenbach in een zijspiegel: Het vizier van H.C. ten Berge Transnationale laterale beweging en particuliere “hetero-images” van een literaire actor/ Breyten Breytenbach Through H.C. ten Berge’s Looking-Glass: Transnational Lateral Movement and Particular “Hetero-Images” of a Writer
PDF

Keywords

literary transculturalism
Dutch poetry
Afrikaans poetry
literary engagement
imagology
minor transnationalism

How to Cite

T’Sjoen, Y. (2015). Breyten Breytenbach in een zijspiegel: Het vizier van H.C. ten Berge Transnationale laterale beweging en particuliere “hetero-images” van een literaire actor/ Breyten Breytenbach Through H.C. ten Berge’s Looking-Glass: Transnational Lateral Movement and Particular “Hetero-Images” of a Writer. Werkwinkel, 10(1), 33–50. https://doi.org/10.1515/werk-2015-0003

Abstract

At the end of the 1960s and in the beginning of the 1970s the South African poet Breyten Breytenbach had poetry and drawings published in the leading literary magazine Raster. The editor in charge at the time, H.C. ten Berge, gave the experimental writer and socially engaged Sestiger (the literary modernizing movement in South Africa in the sixties) pride of place in the line-ups of the Dutch modernist periodical. In the seventies, Ten Berge contributed to Vingermaan (1980), a collection of poems by Dutch writers (Lucebert, Kopland, Kouwenaar, Schierbeek) in support of the anti-apartheid activist. From 1975 Breytenbach was imprisoned in South Africa for political reasons. He served seven years of a nine year sentence. At that time, in the eighties, the Netherlands organized a cultural and economical boycott against the racist regime in Pretoria. Later on, Ten Berge presented his own poems dedicated to Breytenbach in his book of poetry Nieuwe gedichten (1981) and in the collection Materia prima: Gedichten 1963-1993 (1993). Before and during the imprisonment of Breytenbach Ten Berge played an important role in the introduction of the writer in the Low Countries. From a cultural-sociological point of view Breytenbach’s presence in the Dutch language area can be described, in the terminology of Francoise Lionnet and Shu-mei Shih and later on used by Louise Viljoen, as a transnational lateral movement in his writing career. This paper deals with the cultural transmission of an important political and experimental author in the literary system of Afrikaans and English in South Africa into the Dutch system. From a bibliographical viewpoint this paper affords special attention to the publication of Breytenbach’s volume of poetry in Skryt: Om ’n sinkende skip blou te verf ([1972] 1976), Vingermaan (1980) and Nieuwe gedichten ([1981] 1987). Ten Berge played an important role in the introduction of Breytenbach to the Low Countries in the way he presented the author’s political and aesthetic ideas to a Dutch-speaking audience.

https://doi.org/10.1515/werk-2015-0003
PDF

References

Andringa, E., S. Levie, en M. Sanders. 2006. “Het buitenland bekeken: Vijf internationale auteurs door Nederlandse ogen (1900-2000).” Eds E. Andringa, S. Levie, en M. Sanders. Nederlandse Letterkunde 11(3): 197-210.

Beller, M. 2007. “Stereotype.” Imagology: The Cultural Construction and Literary Representation of National Characters. A Critical Survey. Eds M. Beller, en J. Leerssen. Amsterdam/ New York: Rodopi. 429-434.

Beller, M., en J. Leerssen. 2007. “Forword.” Imagology: The Cultural Construction and Literary Representation of National Characters. A Critical Survey. Eds M. Beller, en J. Leerssen. Amsterdam/New York: Rodopi. xiii-xvi.

Bendien E., en Noordhoek Hegt, R. 1980. “Verantwoording.” Vingermaan: Tekeningen uit Pretoria met bijdragen van H.C. ten Berge, Rutger Kopland, Gerrit Kouwenaar, Lucebert en Bert Schierbeek. B. Breytenbach. Amsterdam: Meulenhoff en Galerie Espace. Z.p.

Berge, H.C. ten. 1976 [1972]. “Een nabericht over het werk van Breyten Breytenbach.” Skryt: Om ’n sinkende skip blou te verf. Verse en tekeninge. B. Breytenbach. Amsterdam: Meulenhoff/Poetry International. 61-72.

Berge, H.C. 1978. De beren van Churchill. Amsterdam: De Bezige Bij.

Berge, H.C. 1980. “Dichter zonder taal, schilder zonder ogen.” Levenstekens & Doodssinjalen. H.C. ten Berge. Amsterdam: De Bezige Bij. 285-310.

Berge, H.C. 1983. Texaanse elegieën. Amsterdam: De Bezige Bij.

Berge, H.C. 1987 [1981]. Nieuwe gedichten. Amsterdam: De Bezige Bij.

Berge, H.C. 1993. Materia prima: Gedichten 1963-1993. Amsterdam: Meulenhoff.

Berge, H.C. 1996. “De eerste jaren van het tijdschrift Raster: Drie korte vragen en iets langere antwoorden.” Vrouwen, jaloezie en andere ongemakken: Dagboekbladen, veldnotities 2. H.C. ten Berge. Amsterdam: Meulenhoff. 132-143.

Bergh, E. van den. 2003. “Breytenbach in Nederland.” Cultuur en migratie in Nederland: Kunsten in beweging 1900-1980. Eds M. Meijer, en R. Buikema. Den Haag: Sdu uitgevers. 345-360.

Breytenbach, B. 1980. Vingermaan: Tekeningen uit Pretoria met bijdragen van H.C. ten Berge, Rutger Kopland, Gerrit Kouwenaar, Lucebert en Bert Schierbeek. Amsterdam: Meulenhoff en Galerie Espace.

Buuren, M. van. 1987. “Nawoord.” Nieuwe gedichten. H.C. ten Berge. Amsterdam: De Bezige Bij. 61-66.

Casanova, P. 1999. La République mondiale des lettres. Paris: Editions du Seuil.

Coller, H.P. van, en B. Odendaal. 2007. “Antjie Krog’s Role as Translator: A Case Study of Strategic Positioning in the Current South African Literary Poly-system.” Current Writing 19(2): 94-121.

Damrosch, D. 2003. What is World Literature? Princeton: Princeton University Press.

Francken, E., en L. Renders. 2005. Skrywers in die strydperk: Krachtlijnen in de Zuid-Afrikaanse letterkunde. Amsterdam: Bert Bakker.

Galloway, F. 1990. Breyten Breytenbach as openbare fi guur. Pretoria: HAUM-Literer.

Goedegebuure, J. 1993. ‘“De weerklank wordt door de situatie bepaald.’ Breyten Breytenbach in de spiegel van de Nederlandse kritiek.” Literatuur 10(4): 217-222.

Jansen, E. 1998. Afstand & verbintenis: Elisabeth Eybers in Amsterdam. Amsterdam: Amsterdam University Press.

Jonckheere, W. 1999. Van Mafeking tot Robbeneiland: Zuid-Afrika in de Nederlandse literatuur 1896-1996. Nijmegen: Vantilt.

Komrij, G. 1999. De Afrikaanse poëzie in 1000 en enige gedichten. Amsterdam: Bert Bakker.

Leerssen, J. 2007. “Image.” Imagology: The Cultural Construction and Literary Representation of National Characters. A Critical Survey. Eds M. Beller, en J. Leerssen. Amsterdam/New York: Rodopi. 342-344.

Lionnet, F., en Shih, S. 2005. “Introduction. Thinking through the Minor, Transnationally.” Minor transnationalism. Eds F. Lionnet, en S. Shih. Durham/London: Duke University Press.

Musschoot, A.M. 2009. “The Imagination Seizes Power, 1970-1980.” A Literary History of the Low Countries. Ed T. Hermans. Rochester/New York: Camden House. 623-644.

Recourt, A. 2008. “Niet te veel aksent op het ‘Zud-Afrikaanse’ als-je-blieft: De materiele en symbolische productie van het oeuvre van Breyten Breytenbach in Nederland.” Diss. Universiteit van Amsterdam.

T’Sjoen, Y. 2014a. “‘Lang aktueel blijven.’ Breyten Breytenbach in de poezie van Rutger Kopland.” Y. T’Sjoen. ‘Zoals een grens op de kaart.’ Nederlandse literatuur in vergelijkend perspectief: Gevalstudies. Gent: Academia Press. 63-72.

T’Sjoen, Y. 2014b. “Beloken blikvelden in de Lage Landen. Eenentwintigste-eeuwse receptie van Nederlandse vertalingen van Afrikaanse poezie: Ingrid Jonker, Antjie Krog en Ronelda S. Kamfer.” Y. T’Sjoen. ‘Zoals een grens op de kaart.’ Nederlandse literatuur in vergelijkend perspectief: Gevalstudies. Gent: Academia Press. 99-125.

T’Sjoen, Y. 2014c. “Sheila Cussons en Wilma Stockenstrom in de Nederlandse literatuur. Aanzetten voor een receptiestudie. Literair-institutionele positionering en kritische ontvangst van twee Zuid-Afrikaanse dichters in Nederland.” Y. T’Sjoen. ‘Zoals een grens op de kaart.’ Nederlandse literatuur in vergelijkend perspectief: Gevalstudies. Gent: Academia Press. 127-149.

T’Sjoen, Y. 2015a. “Charl-Pierre Naude en Gert Vlok Nel in Nederland en Vlaanderen. Laterale en verticale transnationale bewegingen van Afrikaanstalige schrijvers naar Nederlands en Engels.” Tydskrif vir Geesteswetenskappe. [in print]

T’Sjoen, Y. 2015b. “‘ek het die son geruik.’ Gerrit Komrij’s beeldvorming van de vroege poezie van Breyten Breytenbach.” Stilet. [submitted]

Viljoen, L. 2014. “Die rol van Nederland in die transnasionale beweging van enkele Afrikaanse skrywers.” Internationale neerlandistiek 52(1): 3-26.