Słowa kluczowe
dobro wspólne
antykapitalizm
hegemonia
polska polityka
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest obecny przyrost znaczenia dyskursów antykomunistycznych na przykładzie polskiego antykomunizmu. Cel artykułu jest dwojaki. Po pierwsze, by zweryfikować użyteczności teorii hegemonii dla krytyki antykomunizmu. Twierdzę, że teoria ta pozostaje przydatna jako narzędzie analityczne pozwalające rozpoznać praktyczne zastosowania antykomunizmu w rywalizacji politycznej, ale okazuje się niezdolna do konceptualizacji bardziej systemowych i nieoczywistych przejawów logiki antykomunistycznej w maszynerii współczesnego kapitalizmu. Dlatego proponuję alternatywną propozycję interpretacji zjawiska antykomunizmu – opartą głównie na postoperaistycznym marksizmie dobra wspólnego oraz na lekcjach teoretycznych, jakie wypływają z najnowszych badań nad ludowymi, oddolnymi praktykami społecznymi w Polsce. Po drugie, przedstawia hipotezę, wedle której właściwe zrozumienie partykularnego przykładu polskiego antykomunizmu może okazać się pomocne w rozpoznaniu funkcjonowania uniwersalnego antykomunizmu, rozumianego jako reakcja na walki mające na celu instytucję tego, co wspólne.Bibliografia
Bayer, Lili. 2018. “The New Communists”. https://www.politico.eu/article/new-communists-hungary-poland-viktor-orban-jaroslaw-kaczynski/.
Bobako, Monika. 2017. Islamofobia jako technologia władzy: Studium z antropologii politycznej. Kraków: Universitas.
Buden, Boris. 2012. Strefa przejścia: O końcu postkomunizmu. Trans. Michał Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Ceplair, Larry. 2011. Anti-communism in Twentieth-Century America: A Critical History. Denver–Oxford–Santa Barbara: Praeger.
Cienski, Jan. 2017. “Polish conservative’s PR pushback”, https://www.politico.eu/article/poland-nato-bases-germany-pis-waszczykowski-commission/.
Czerniak, Maciej. 2013. “Ksiądz Oko w Bydgoszczy: Genderyzm jest jak marksizm”. https://pomorska.pl/ksiadz-dariusz-oko-w-bydgoszczy-genderyzm-jest-jak-marksizm/ar/7422761.
De Angelis, Massimo. 2001. “Marx and Primitive Accumulation: The Continuous Character of Capital’s ‘Enclosures’”. The Commoner 2.
Dean, Jodi. 2019. “Anti-communism is all around us”. Praktyka Teoretyczna 1(31).
Derrida, Jacques. 1994. Specters of Marx: The State of the Debt, the Work of Mourning and the New International. Trans. Peggy Kamuf. London–New York: Routledge.
Dockx, Nico and Pascal Gielen (eds.). 2018. Commonism: A New Aesthetics of the Real. Antwerp: valiz.
Drozda, Łukasz. 2015. Lewactwo: Historia dyskursu o polskiej lewicy radykalnej. Warszawa: Książka i Prasa.
Durman, Natalia. 2018. “Burza po słowach Donalda Tuska o ‘bolszewikach’: Tak się tłumaczy”. https://wiadomosci.wp.pl/burza-po-slowach-donalda-tuska-o-bolszewikach-tak-sie-tlumaczy-6316145891067521a.
Fidelis, Małgorzata. 2014. Women, Communism and Industrialization in Postwar Poland. Cambridge: Cambridge University Press.
Gerrits, André. 2009. The Myth of Jewish Communism: A Historical Interpretation. New York: Lang.
Golinczak, Michalina. 2019. “Communism as General Crime: An Attempt At Analysing Anti-Communist Discourse in Contemporary Poland”. Praktyka Teoretyczna 1(31).
Grabowska, Małgorzata. 2018. Zerwana genealogia: Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy. Warszawa: Scholar.
Gross, Jan Tomasz. 2007. Fear: Anti-Semitism in Poland after Auschwitz. New York: Random House.
Grzymski, Jan. 2016. Powrót do Europy – polski dyskurs: Wyznaczanie perspektywy krytycznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Uczelni Łazarskiego.
Hardt, Michael and Antonio Negri. 2009. Commonwealth. Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.
Hardy, Jane. 2009. Poland’s New Capitalism. London: Pluto Press.
Harvey, David. 2010. The Enigma of Capital and the Crises of Capitalism. New York–Oxford: Oxford University Press.
Holubec, Stanislav and Agnieszka Mrozik. 2018. “Introduction: Historical Memory of European Communisms Before and After 1989”. In Historical Memory of Central and East European Communism, eds. Stanislav Holubec and Agnieszka Mrozik. New York–Oxon: Routledge.
Judt, Tony. 2011. A Grand Illusion? An Essay on Europe. New York–London: New York University Press.
Kenney, Padraic. 1997. Rebuilding Poland: Workers and Communists, 1945-1950. Ithaca: Cornell University Press.
Klein, Naomi. 2007. The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism. New York: Metropolitan Books.
Kłoszewski, Jakub. 2017. “Kaczyński: obowiązującą Konstytucję można nazwać postkomunistyczną”. https://wiadomosci.wp.pl/kaczynski-obowiazujaca-konstytucje-mozna-nazwac-postkomunistyczna-6108010390714497a.
Koć, Justyna. 2018. “Dr Marek Migalski: To wobec własnego obozu Kaczyński mógłby dziś krzyczeć ‘komuniści i złodzieje’”. https://wiadomo.co/dr-marek-migalski-to-wobec-wlasnego-obozu-kaczynski-moglby-dzis-krzyczec-komunisci-i-zlodzieje/.
Kowalewski, Mariusz. 2018. “Portal tvp.info ujawnia: Będzie dezubekizacja w szkolnictwie wyższym”. https://www.tvp.info/35692716/portal-tvpinfo-ujawnia-bedzie-dezubekizacja-w-szkolnictwie-wyzszym.
Kowalik, Tadeusz. 2012. From Solidarity to Sellout: The Restoration of Capitalism in Poland. New York: Monthly Review Press.
Kowalska, Dorota. 2013. “Giertych: PiS to formacja wręcz postkomunistyczna. Kaczyński wraca do cytatów z Marksa i Lenina”.
Laclau, Ernesto. 2000a. “Identity and Hegemony: The Role of Universality in the Constitution of Political Logics”. In Judith Butler, Ernesto Laclau and Slavoj Žižek. Contingency, Hegemony, Universality: Contemporary Dialogues on the Left. London–New York: Verso.
Laclau, Ernesto. 2000b. “Structure, History and the Political”. In Judith Butler, Ernesto Laclau and Slavoj Žižek. Contingency, Hegemony, Universality: Contemporary Dialogues on the Left. London–New York: Verso.
Laclau, Ernesto. 2007. Emancipation(s). London–New York: Verso.
Laclau, Ernesto and Chantal Mouffe. 2001. Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics. London–New York: Verso.
Lefort, Claude. 1988. Democracy and Political Theory. Trans. David Macey. Cambridge–Oxford: Polity Press.
Leszczyński, Adam. 2018. “Czy Marks ‘zachęcał do rewolucyjnego holokaustu’? Anatomia pewnej manipulacji”. https://oko.press/czy-marks-zachecal-do-rewolucyjnego-holokaustu-anatomia-pewnej-manipulacji/.
Liebman, Marcel and Ralph Miliband. 1984. “Reflections on Anti-Communism”. Socialist Register 21.
Luxmoore, Matthew. 2018. “Poles Apart: The Bitter Conflict over a Nation’s Communist History”. https://www.theguardian.com/news/2018/jul/13/poles-apart-the-bitter-conflict-over-a-nations-history-poland-monuments-communism-soviet-union.
Majewska, Ewa. 2018. Kontrpubliczności ludowe i feministyczne: Wczesna “Solidarność” i Czarne Protesty. Warszawa: Książka i Prasa.
Majmurek, Jakub and Piotr Szumlewicz. 2010. “Fakty i mity o PRL-u”. In PRL bez uprzedzeń, eds. Jakub Majmurek and Piotr Szumlewicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Majmurek, Jakub, Kuba Mikurda and Jan Sowa. 2011. Un événement dans la glacière: Le Carnaval de Solidarnosc (1980-81) comme jaillissement de l’imagination politique. In L’idee du communisme 2, eds. Alain Badiou and Slavoj Žižek. Paris: Éditions Lignes.
Marzec, Wiktor. 2016. Rebelia i reakcja: Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne. Kraków: Universitas.
Mezzadra, Sandro and Brett Neilson. 2017. “On the Multiple Frontiers of Extraction: Excavating Contemporary Capitalism”. Cultural Studies 31(2–3).
Millard, Frances. 2010. Democratic Elections in Poland, 1991–2007. New York–Oxon: Routledge.
Mouffe, Chantal. 2005. On the Political. Abingdon–New York: Routledge.
Mrozik, Agnieszka. 2014. “Poza nawiasem historii (kobiet), czyli po co nam dziś komunistki”. Wakat On-line 3.
Negri, Antonio. 2008. Goodbye Mr Socialism. New York: Seven Stories Press.
Niemitz, Dorota. 2016. “Poland Adopts New Anti-Communist Law”. https://www.wsws.org/en/articles/2016/05/14/pola-m14.html.
Olech, Michał. 2018. “Arłukowicz: Tusk nie przekroczył absolutnie żadnej granicy w wypowiedzi o bolszewikach”. http://300polityka.pl/live/2018/11/11/arlukowicz-tusk-nie-przekroczyl-absolutnie-zadnej-granicy-w-wypowiedzi-o-bolszewikach/.
Ost, David. 2005. Defeat of Solidarity: Anger and Politics in Postcommunist Europe. Ithaca and London: Cornell University Press.
Pielużek, Marcin. 2016. “Identity and Values of the Polish and British Extreme Right”. In There’s More to Fear than Fear Itself: Fears and Anxieties in the 21st Century, eds. Selina Doran, Michael Bethan and Izabela Dixon. Oxford: Inter-Disciplinary Press.
Prozorov, Sergei. 2011. “The other as past and present: Beyond the logic of ‘temporal othering’ in IR theory”. Review of International Studies 37(3).
Rae, Gavin. 2008. Poland’s Return to Capitalism: From the Socialist Bloc to the European Union. London and New York: Tauris Academic Studies.
Shields, Stuart. 2012. “Opposing Neoliberalism? Poland’s renewed populism and post-communist transition”. Third World Quarterly 33(2).
Siermiński, Michał. 2016. Dekada przełomu. Polska lewica opozycyjna 1968-1980: Od demokracji robotniczej do narodowego paternalizmu. Warszawa: Książka i Prasa.
Sowa, Jan. 2015. Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości. Warszawa: W.A.B.
Sowa, Jan. 2018. “Do Algorithms Dream of Social Strike? Review of Antonio Negri and Michael Hardt’s Assembly”. Praktyka Teoretyczna 1(27).
Staniszkis, Jadwiga. 1991. The Dynamics of Breakthrough in Eastern Europe: The Polish Experience. Transl. Chester A. Kisiel. Berkeley–Los Angeles–Oxford: University of California Press.
Szczęśniak. Agata. 2017. “Petru wyklucza Razem, bo to komuniści: Zandberg grozi Petru sądem: ‘Jesteśmy z tradycji socjalistycznej’”. https://oko.press/petru-wyklucza-komunistow-zandberg-grozi-petru-sadem/.
Szopa, Katarzyna. 2019. “Roses or Bread? Anti-Communist Narration in Feminist Readings of Anna Świrszczyńska’s Poetry”. Praktyka Teoretyczna 1(31).
Tazbir, Janusz. 2014. Polska przedmurzem Europy. Warszawa: Wydawnictwo Książkowe Twój Styl.
Thomas, Peter D. 2009. The Gramscian Moment: Philosophy, Hegemony and Marxism. London–Boston: Brill.
Tischner, Józef. 1992. Etyka Solidarności i Homo Sovieticus. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Traverso, Enzo. 2016. Left-Wing Melancholia: Marxism, History and Memory. New York: Columbia University Press.
Walicki, Andrzej. 2005. “Nieporozumienia wokół antykomunizmu”. http://www.omp.org.pl/stareomp/index835e.html?module=subjects&func=viewpage&pageid=258.
Wielgosz, Przemysław. 2017. “Konsens antykomunistyczny”. http://lewica.pl/?id=31739&tytul=Przemys%B3aw-Wielgosz:-Konsens-antykomunistyczny.
Wielgosz, Przemysław. 2019. “From Anti-Communist Consensus to Anti-anti-communism”. Praktyka Teoretyczna 1(31).
Woods, Jeff R. 2004. Black Struggle, Red Scare: Segregation and Anti-Communism in the South, 1948–1968. Baton Rouge: Louisiana State University Press.
Van Dongen, Luc, Stéphanie Roulin and Giles-Scott-Smith. 2014. Transnational Anti-Communism and the Cold War: Agents, Activities and Network. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Zysiak, Agata. 2016. Punkty za pochodzenie: Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście. Warszawa: Nomos.
Žižek, Slavoj. 2000. “Class Struggle or Postmodernism? Yes, please!”. In Judith Butler, Ernesto Laclau and Slavoj Žižek. Contingency, Hegemony, Universality: Contemporary Dialogues on the Left. London and New York: Verso.
Žižek, Slavoj. 2009. “Post-Wall”. London Review of Books 31(22).
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.