Struktury, historia i praxis. O sporze Sartre’a z Levi-Straussem z dzisiejszej perspektywy
PDF

Słowa kluczowe

antropologia
dialektyka
fenomenologia
historia
podmiot
praxis
struktura
strukturalizm
wolność

Jak cytować

Kowalska, M. (2016). Struktury, historia i praxis. O sporze Sartre’a z Levi-Straussem z dzisiejszej perspektywy. Praktyka Teoretyczna, 22(4), 105–131. https://doi.org/10.14746/prt.2016.4.6

Abstrakt

W artykule zostaje przypomniany historyczny spór między Sartrem i Lévi-Straussem dotyczący rozumienia dialektyki (relacji między rozumem dialektycznym i rozumem analitycznym), który był zarazem sporem o pojęcia historii i struktury, status świadomej podmiotowości i rolę swobodnego działania, „sporem o człowieka” i sposób uprawiania antropologii, w tym o stosunek filozofii do nauki/nauk empirycznych. Zamiast prostego przeciwstawienia stanowisk Sartre’a i Lévi-Straussa autorka stara się wydobyć dość złożoną, dialektyczną grę między nimi, podkreślając jednak ich ostateczną opozycyjność, którą wiąże z nieusuwalnym napięciem między biegunami całej nowoczesnej filozofii i kultury, przede wszystkim biegunami subiektywizmu i obiektywizmu. To napięcie ujawnia się w różnych sposobach pojmowania i badania człowieka w ogóle (jako przede wszystkim podmiotu i projektu lub, przeciwnie, przedmiotu i uwarunkowanego elementu znacznie szerszego uniwersum), ale także w relacji między kulturą i naturą oraz – wreszcie – relacji między różnymi kulturami. Celem artykułu jest nie tylko rekonstrukcja historycznego sporu, ale również jego aktualizacja, tj. odniesienie go do całkowicie współczesnych dyskusji o charakterze teoretycznym i praktycznym, moralno-politycznym, dotyczących takich zagadnień jak status umysłu i świadomości, a także kwestii ekologicznych i pytań o możliwe i pożądane relacje między światem zachodu oraz innymi kulturami. W świetle artykułu napięcie między stanowiskami à la Sartre i à la Lévi-Strauss jawi się we współczesnych dyskusjach jako obecne i żywe.
https://doi.org/10.14746/prt.2016.4.6
PDF

Bibliografia

Althusser, Louis. 1972. „O stosunku Marksa do Hegla”. Tłum. Marek J. Siemek. Człowiek i światopogląd 6/83.

Althusser, Louis. 2009. W imię Marksa. Tłum. Michał Herer. Warszawa: Krytyka Polityczna.

Aron, Raymond. 2000. Opium intelektualistów. Tłum. Czesław Miłosz. Warszawa: Muza.

Descombes, Vincent. 1997. To samo i inne. Czterdzieści pięć lat filozofii francuskiej (1933–1978). Tłum. Bogdan Banasiak i Krzysztof Matuszewki. Warszawa: Spacja.

Fanon, Frantz. 1985. Wyklęty lud ziemi. Tłum. Hanna Tygielska. Warszawa: PIW.

Kowalska, Małgorzata. 1997. W poszukiwaniu straconej syntezy. Jean-Paul Sartre i paradygmaty filozoficznego myślenia. Warszawa: Spacja.

Lévi-Strauss, Claude. 2000. Antropologia strukturalna. Tłum. Krzysztof Pomian. Warszawa: Aletheia.

Lévi-Strauss, Claude. 2001a. Myśl nieoswojona. Tłum. Andrzej Zajączkowski. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Lévi-Strauss, Claude. 2001b. Antropologia strukturalna II. Tłum. Maciej Falski. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Pingaud, Bernard i Jean-Paul Sartre. 1966. «Sartre aujourd’hui.» L’Arc 30.

Sartre, Jean-Paul. 1960. Critique de la raison dialectique. T. 1. Paris: Gallimard.

Sartre, Jean-Paul. 1972. Plaidoyer pour les intellectuels. Paris: Gallimard.