Słowa kluczowe
swoboda
Traktat o Unii Europejskiej
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
język prawny
Jak cytować
Abstrakt
Tematem artykułu jest lingwistyczna analiza tekstów Traktatu o Unii Europejskiej z 1992 roku oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 2010 roku, aby wykazać, że sensy pojęć prawnych i ekonomicznych są komunikowane w tych aktach ustawodawczych zwrotami potocznymi, które w znacznej mierze odtwarzają sposób praktycznego myślenia człowieka. Autorka twierdzi, że w regułach prawnych zawierających postanowienia o stabilności rynku finansowego metafora swobody (ang. freedom) pozwala rozumieć abstrakcyjną dziedzinę tworzenia i funkcjonowania gospodarki europejskiej w schematach wyobrażeniowych „obejmowania i wnoszenia”, typowych dla rzeczy materialnych. Swoboda przedsiębiorczości jest konceptualizowana jako osoba, która obejmuje (tj. ‘otacza rękami), prawo, zniesienie dyskryminacji, działalność gospodarczą oraz wnosi (tj. ‘umieszcza wraz sobą w czymś’), korzystny wkład w rozwój produkcji i handlu. W metaforę swobody [freedom] wpisują się metafory rynku wspólnoty europejskiej w schematach wyobrażeniowych „przepływu [ruchu]”, „obrotu”, „pojemnika” i „sojuszu”. W polskim przekładzie Traktatów dobra ekonomiczne są jak płyn [liquid] chroniony ze względu na oczekiwany zysk, a przemieszczanie pieniędzy, towarów, usług oraz ludzi wytwarzających te dobra to przepływ [flow] dóbr. Natomiast w angielskim tekście Traktatów inflow (dosł. ‘napływ’) dotyczy tylko ludzi, podczas kiedy przemieszczanie się pieniędzy, towarów i usług określono jako movement [ruch]. Alternatywnym modelem metaforycznym jest w obu językach obrót, ang. circulation. Te metafory są sprzężone z metaforą rynku jako pojemnika (matket as a container), w którym to pojemniku swoboda (ang. freedom) umieszcza przepływ [ruch] [movement/flow]i obrót [circulation] towarów, usług, kapitału i osób. W Traktatach unijnych współpracę ekonomiczną obrazuje się jako sojusz wojenny [military alliance] w relacji do walki o rynek [struggle for the market] w dyskursie gospodarczym. Model metaforyczny przedstawia upersonifikowaną swobodę (ang. freedom), której są podporządkowane metafory ontologiczne i strukturalne komunikujące reguły funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii Europejskiej. Podsumowując, autorka wnioskuje, że w polskim przekładzie Traktatów rozdziela się pojęcia swobody i wolności, bowiem słowo wolność zostało użyte w znaczeniu dosłownym w preambule Traktatów, a więc w obrębie aksjologicznej zasady prawa, natomiast w przepisach tych aktów ustawodawczych słowo swoboda w użyciu metaforycznym charakteryzuje aspekt przedsiębiorczości jako zasadę-normę, której w przepisach prawnych tych aktów ustawodawczych są podporządkowane inne normy. W angielskiej wersji nie ma tak wyraźnej polaryzacji znaczeń.Bibliografia
Bańko, M. (ed.), 2000, Inny słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, vol. 2.
Dobrzyńska, T. 1984, Metafora. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Fauconnier, G., Turner, M. 2001, Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce. In: Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, W. Kubiński, D. Stanulewicz, (eds), Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Gizbert-Studnicki, T., 1988, Zasady i reguły prawne. In: Państwo i Prawo, vol. 3.
Górnicki, Ł., 2011, Droga do zupełnej wolności & Rozmowa o elekcji, wolności, prawie i obyczajach polskich. Ośrodek Myśli Politycznej.
Grzegorczykowa, R., 1993, Teoretyczne i metodologiczne problemy semantyki w perspektywie tzw. kognitywnej teorii języka. In: Studia semantyczne, R. Grzegorczykowa, Z. Zaron (eds), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 9-22.
Jäkel, O. 2003.Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu. Kognitywno-lingwistyczna analiza metaforycznych modeli aktywności umysłowej, gospodarki i nauki, transl. by M. Banaś, B. Drąg, Kraków Universitas, [Mataphern in abstrakten Diskurs-Domänen Eine kognitiv-linguistische Untersuchung anhand der Bereiche Geistestätigkeit, Wirtschäft und Wissenschaften, Frankfurt am Main, 1997].
Kominek, A. 2009, Metafory prawa moralnego w dyskursie religijno-etycznym. Studium lingwistyczno-kognitywne. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Korolko, M. 1990, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Krąpiec, M. A., 1985, Język i świat realny. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Lakoff, G., 1987, Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind. Chicago-London: Chicago University Press.
Lakoff, G., Johnson, M. 1980, Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.
Linde, S. 1807-1814, Słownik języka polskiego. Warszawa: Drukarnia XX. Piiarów, vol. V.
Linde, S. 1807-1814, Słownik języka polskiego. Warszawa: Drukarnia XX. Piiarów, vol. VI.
Pawiński, A., 1895, Sejmiki ziemskie. Początek ich i rozwój aż do ustalenia się udziału posłów ziemskich w ustawodawstwie sejmu walnego, Warszawa.
Pietrzyk-Reeves, D., 2011, Podstawy wspólnotowego ładu Rzeczypospolitej w XVI wieku a wpływy humanizmu i republikanizmu, in: Polska czyli..., A. Rzegocki (ed.), Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Redelbach, A., Wronkowska, S. Ziembiński, Z. 1993, Zarys teorii państwa i prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szymczak, M. (ed.), 1981. Słownik języka polskiego. Warszawa.
Wronkowska, S., Zieliński, M., Ziembiński, Z., 1974, Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa.
Licencja
When submitting a paper the author agrees to the following publishing agreement and processing personal data.
PUBLICATION AGREEMENT, COPYRIGHT LICENSE, PERSONAL DATA PROCESSING CONSENT
This is a publication agreement and copyright license (“Agreement”) regarding a written manuscript currently submitted via Pressto Platform
(“Article”) to be published in Comparative Legilinguistics International Journal for Legal Communication (“Journal”).
The parties to this Agreement are:
the Author or Authors of the submitted article (individually, or if more than one author, collectively, “Author”) and Comparative Legilinguistics International Journal for Legal Communication (“Publisher”), address al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań, represented by its editor in chief Aleksandra Matulewska.
§1. LICENSE OF COPYRIGHT
a) The Author and the Publisher agree that the Author grants a Creative Commons Attribution 4.0 International License, which is incorporated herein by reference and is further specified at Creative Commons — Attribution 4.0 International — CC BY 4.0 copyright license in the Article to the general public.
b) The Author grants to the Publisher a royalty-free, worldwide nonexclusive license to publish, reproduce, display, distribute, translate and use the Article in any form, either separately or as part of a collective work, including but not limited to a nonexclusive license to publish the Article in an issue of the Journal, copy and distribute individual reprints of the Article, authorize reproduction of the entire Article in another publication, and authorize reproduction and distribution of the Article or an abstract thereof by means of computerized retrieval systems (such as Westlaw, Lexis and SSRN). The Author retains ownership of all rights under copyright in the Article, and all rights not expressly granted in this Agreement.
c) The Author grants to the Publisher the power to assign, sublicense or otherwise transfer any and all licenses expressly granted to the Publisher under this Agreement.
d) Republication. The Author agrees to require that the Publisher be given credit as the original publisher in any republication of the Article authorized by the Author. If the Publisher authorizes any other party to republish the Article under the terms of paragraphs 1c and 1 of this Agreement, the Publisher shall require such party to ensure that the Author is credited as the Author.
§2. EDITING OF THE ARTICLE
a) The Author agrees that the Publisher may edit the Article as suitable for publication in the Journal. To the extent that the Publisher’s edits amount to copyrightable works of authorship, the Publisher hereby assigns all right, title, and interest in such edits to the Author.
§3. WARRANTIES
a) The Author represents and warrants that to the best of the Author’s knowledge the Article does not defame any person, does not invade the privacy of any person, and does not in any other manner infringe upon the rights of any person. The Author agrees to indemnify and hold harmless the Publisher against all such claims.
b) The Author represents and warrants that the Author has full power and authority to enter into this Agreement and to grant the licenses granted in this Agreement.
c) The Author represents and warrants that the Article furnished to the Publisher has not been published previously. For purposes of this paragraph, making a copy of the Article accessible over the Internet, including, but not limited to, posting the Article to a database accessible over the Internet, does not constitute prior publication so long as the as such copy indicates that the Article is not in final form, such as by designating such copy to be a “draft,” a “working paper,” or “work-in-progress”. The Author agrees to hold harmless the Publisher, its licensees and distributees, from any claim, action, or proceeding alleging facts that constitute a breach of any warranty enumerated in this paragraph.
§4. TERM
a) The agreement was concluded for an unspecified time.
§5. PAYMENT
a) The Author agrees and acknowledges that the Author will receive no payment from the Publisher for use of the Article or the licenses granted in this Agreement.
b) The Publisher agrees and acknowledges that the Publisher will not receive any payment from the Author for publication by the Publisher.
§6. ENTIRE AGREEMENT
a) This Agreement supersedes any and all other agreements, either oral or in writing, between the Author and the Publisher with respect to the subject of this Agreement. This Agreement contains all of the warranties and agreements between the parties with respect to the Article, and each party acknowledges that no representations, inducements, promises, or agreements have been made by or on behalf of any party except those warranties and agreements embodied in this Agreement.
b) In all cases not regulated by this Agreement, legal provisions of Polish Copyright Act and Polish Civil Code shall apply.
c) Any disputes arising from the enforcement of obligations connected with this Agreement shall be resolved by a court competent for the headquarters of the Publisher.
d) Any amendments or additions to the Agreement must be made in writing and signed by authorised representative of both parties, otherwise being ineffective.
e) This Agreement is signed electronically and the submission of the article via the PRESSto platform is considered as the conclusion of the Agreement by the Author and the Publisher.
f) Clause for consent to the processing of personal data - general
g) The Author shall give his or her consent to the processing of their personal data in accordance with the Act of 10 May 2018 on the protection of personal data and Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of persons physical in connection with the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC (General Data Protection Regulation) for the purpose and in connection with making publications available on the PRESSto scientific journals platform and DeGruyter platform, guaranteeing the security of services rendered, and improving them.
I HAVE READ AND AGREE FULLY WITH THE TERMS OF THIS AGREEMENT.
The Author The Publisher