Ключевые слова
jasność tekstu prawnego
państwo prawa
technika prawodawcza
Как цитировать
Аннотация
Przedmiotem artykułu jest zagadnienie jasności rozważane w perspektywie lingwistycznej i teoretycznoprawnej. Jasność, obok komunikatywności i adekwatności, należy do pożądanych cech tekstu prawnego. Nakaz ich osiągania jest sformułowany w normatywnych regulacjach dotyczących zasad techniki prawodawczej, jak też stanowi składnik konstytucyjnej zasady prawidłowej legislacji. Jasność jest cechą tekstów prawnych wymaganą ze względu na redakcyjną poprawność w tworzeniu tekstu prawnego. Wynika z reguł tworzenia prawa zgodnie z zasadami państwa prawa. Postulat osiągania przez prawodawcę pożądanych cech tekstu prawnego ma charakter zarówno formalny, jak i etyczny. Jasność tekstu prawnego jest bowiem nie tylko właściwością konstrukcyjną, ale gwarantem w osiąganiu wartości, takich jak pewność prawa, bezpieczeństwo prawne obywateli, zaufanie do państwa i prawa. Problemem jest jednak to, że zrealizowanie postulatu jasności nie zawsze jest możliwe. Celem przedstawionej analizy jest zbadanie przyczyn uzasadniających to, że wymóg jasności tekstu prawnego jest problematyczny i trudny do osiągnięcia. Wynika to z faktu, iż jest on uwarunkowany nie tylko przez czynniki stricte prawne, ale językowe, kontekstowe i etyczne.
Библиографические ссылки
Ajdukiewicz, Kazimierz. 1974. Logika pragmatyczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Andruszkiewicz, Marta, i Urszula Kosielińska-Grabowska. 2007. Prawodawca w labiryncie definicji legalnej. Studia Prawno-Ekonomiczne LXXV: 9-36.
Andruszkiewicz, Marta. 2016. Jasność językowa w kontekście prawa do należytej legislacji. W Prawa jednostki w demokratycznym państwie prawa. Zagadnienia wybrane, red. Adam Jamróz i Lech Jamróz, 177-188. Białystok: Temida 2.
Brożek, Bartosz. 2006. Derywacyjna koncepcja wykładni z perspektywy logicznej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1: 81-92.
Fish, Stanley. 2002. Zwykłe okoliczności, język dosłowny, bezpośrednie akty mowy, to, co normalne, potoczne, oczywiste, zrozumiałe samo przez się i inne szczególne przypadki. W Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. Andrzej Szahaj, 29-58. Kraków: Universitas.
Fuller, Lon L. 2004. Moralność prawa. Tłum. Stefan Amsterdamski. Warszawa: Dom wydawniczy ABC.
Gizbert-Studnicki, Tomasz. 1986. Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z nauk politycznych 22.
Hart Herbert L.A. 1998. Pojęcie prawa. Tłum. Jan Woleński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jaskiernia, Jerzy. 1999. Zasady demokratycznego państwa prawnego w sejmowym postępowaniu ustawodawczym, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Kaczmarek, Karolina. 2015. Komunikatywność węgierskich i polskich tekstów prawnych i prawniczych. W Język polskiego prawa: perspektywa europejska, red. Dorota Kondratczyk-Przybylska, Adam Niewiadomski i Ewa Walewska. 58-63. Warszawa: Zakład graficzny Uniwersytetu Warszawskiego.
Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym. http://trybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/proces_prawotworczy.pdf (data dostępu 20 września 2016).
Kurkowska, Halina, i Stanisław Skorupka. 2001. Stylistyka polska. Zarys. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Malinowska, Ewa. 1999. Język w urzędach. W Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. Walery Pisarek, 75-96. Kraków: Ośrodek Badań prasoznawczych. Uniwersytet Jagielloński.
Malinowski, Andrzej. 2006. Polski język prawny. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
Matczak, Marcin. 2007. Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Mattila, Heikki E.S. 2006. Comparative Legal Linguistics. Hampshire: Ashgate.
Matulewska, Aleksandra. 2016. W labiryncie intra- i interlingwalnej komunikacji prawnej i prawniczej. Referat wygłoszony na Kongresie Języka Prawnego i Prawniczego i X Konferencji Lingua Iuris, 21-22 kwietnia w Warszawie.
Pawelec, Radosław. 2007. O poprawności językowej i zrozumiałości tekstów prawnych i prawniczych. W Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą Senatu RP, 65-70. Warszawa: Kancelaria Senatu RP.
Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym. http://trybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/proces_prawotworczy.pdf (data dostępu 20 września 2016).
Sarkowicz, Ryszard.1995. Poziomowa interpretacja tekstu prawnego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Słownik języka polskiego. http://sjp.pwn.pl/szukaj/jasność.html (data dostępu 20 września 2016).
Szymczak, Mieczysław, red. 1978. Słownik języka polskiego t. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Warylewski Jarosław, red. 2003. Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia. Warszawa: Wolters Kluwer Polska SA.
Weston, Martin. 1991. An English Reader’s Guide to the French Legal System, New York/Oxford: Berg.
Wolański, Adam. 2006. Siedem kanonów stylu komunikatywnego, czyli jak pisać, by czytano nas chętnie i powszechnie. W Polszczyzna na co dzień, red. Mirosław Bańko,1-33. Warszawa.
Wronkowska, Sławomira. 1976. Postulat jasności prawa i niektóre metody jego realizacji. Państwo i Prawo 10.
Wronkowska, Sławomira. 2007. O cechach języka tekstów prawnych. W Język polskiej legislacji, czyli zrozumiałość przekazu a stosowanie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Kultury i Środków Przekazu oraz Komisję Ustawodawczą Senatu RP, 15-25. Warszawa: Kancelaria Senatu RP.
Wronkowska, Sławomira, i Maciej Zieliński. 2004. Komentarz do zasad techniki prawodawczej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Zieliński, Maciej. 2002. Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.
Лицензия
When submitting a paper the author agrees to the following publishing agreement and processing personal data.
PUBLICATION AGREEMENT, COPYRIGHT LICENSE, PERSONAL DATA PROCESSING CONSENT
This is a publication agreement and copyright license (“Agreement”) regarding a written manuscript currently submitted via Pressto platform
(“Article”) to be published in Comparative Legilinguistics International Journal for Legal Communication (“Journal”).
The parties to this Agreement are:
the Author or Authors of the submitted article (individually, or if more than one author, collectively, “Author”) and Comparative Legilinguistics International Journal for Legal Communication (“Publisher”), address al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań, represented by its editor in chief Aleksandra Matulewska.
§1. LICENSE OF COPYRIGHT
a) The Author and the Publisher agree that the Author grants a Creative Commons Attribution 4.0 International License, which is incorporated herein by reference and is further specified at Creative Commons — Attribution 4.0 International — CC BY 4.0 copyright license in the Article to the general public.
b) The Author grants to the Publisher a royalty-free, worldwide nonexclusive license to publish, reproduce, display, distribute, translate and use the Article in any form, either separately or as part of a collective work, including but not limited to a nonexclusive license to publish the Article in an issue of the Journal, copy and distribute individual reprints of the Article, authorize reproduction of the entire Article in another publication, and authorize reproduction and distribution of the Article or an abstract thereof by means of computerized retrieval systems (such as Westlaw, Lexis and SSRN). The Author retains ownership of all rights under copyright in the Article, and all rights not expressly granted in this Agreement.
c) The Author grants to the Publisher the power to assign, sublicense or otherwise transfer any and all licenses expressly granted to the Publisher under this Agreement.
d) Republication. The Author agrees to require that the Publisher be given credit as the original publisher in any republication of the Article authorized by the Author. If the Publisher authorizes any other party to republish the Article under the terms of paragraphs 1c and 1 of this Agreement, the Publisher shall require such party to ensure that the Author is credited as the Author.
§2. EDITING OF THE ARTICLE
a) The Author agrees that the Publisher may edit the Article as suitable for publication in the Journal. To the extent that the Publisher’s edits amount to copyrightable works of authorship, the Publisher hereby assigns all right, title, and interest in such edits to the Author.
§3. WARRANTIES
a) The Author represents and warrants that to the best of the Author’s knowledge the Article does not defame any person, does not invade the privacy of any person, and does not in any other manner infringe upon the rights of any person. The Author agrees to indemnify and hold harmless the Publisher against all such claims.
b) The Author represents and warrants that the Author has full power and authority to enter into this Agreement and to grant the licenses granted in this Agreement.
c) The Author represents and warrants that the Article furnished to the Publisher has not been published previously. For purposes of this paragraph, making a copy of the Article accessible over the Internet, including, but not limited to, posting the Article to a database accessible over the Internet, does not constitute prior publication so long as the as such copy indicates that the Article is not in final form, such as by designating such copy to be a “draft,” a “working paper,” or “work-in-progress”. The Author agrees to hold harmless the Publisher, its licensees and distributees, from any claim, action, or proceeding alleging facts that constitute a breach of any warranty enumerated in this paragraph.
§4. TERM
a) The agreement was concluded for an unspecified time.
§5. PAYMENT
a) The Author agrees and acknowledges that the Author will receive no payment from the Publisher for use of the Article or the licenses granted in this Agreement.
b) The Publisher agrees and acknowledges that the Publisher will not receive any payment from the Author for publication by the Publisher.
§6. ENTIRE AGREEMENT
a) This Agreement supersedes any and all other agreements, either oral or in writing, between the Author and the Publisher with respect to the subject of this Agreement. This Agreement contains all of the warranties and agreements between the parties with respect to the Article, and each party acknowledges that no representations, inducements, promises, or agreements have been made by or on behalf of any party except those warranties and agreements embodied in this Agreement.
b) In all cases not regulated by this Agreement, legal provisions of Polish Copyright Act and Polish Civil Code shall apply.
c) Any disputes arising from the enforcement of obligations connected with this Agreement shall be resolved by a court competent for the headquarters of the Publisher.
d) Any amendments or additions to the Agreement must be made in writing and signed by authorised representative of both parties, otherwise being ineffective.
e) This Agreement is signed electronically and the submission of the article via the PRESSto platform is considered as the conclusion of the Agreement by the Author and the Publisher.
f) Clause for consent to the processing of personal data - general
g) The Author shall give his or her consent to the processing of their personal data in accordance with the Act of 10 May 2018 on the protection of personal data and Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of persons physical in connection with the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC (General Data Protection Regulation) for the purpose and in connection with making publications available on the PRESSto scientific journals platform and DeGruyter platform, guaranteeing the security of services rendered, and improving them.
I HAVE READ AND AGREE FULLY WITH THE TERMS OF THIS AGREEMENT.
The Author The Publisher