Języki planowe a języki stworzone na potrzeby literatury lub filmów fantasy i science fiction: studium niektórych punktów zbieżności

Abstrakt

Języki wymyślone (lub skonstruowane) można zasadniczo podzielić na dwie grupy. Pierwsza obejmuje systemy językowe, które zostały stworzone świadomie według określonych kryteriów w celu ułatwienia komunikacji między ludźmi o różnych językach rodzimych. Volapük (Schleyer 1880), Latino sine flexione (Peano 1903), Ido (1907) i Interlingua (Gode 1951) są przykładami tych tzw. planowych systemów językowych. Najbardziej znaczącym z nich jest esperanto (Zamenhof 1887). Rozwinął się on z projektu do pełnoprawnego języka z aktywną wspólnotą językową, która gwarantuje jego dalszy rozwój. Te systemy językowe są badane przez interlingwistykę (z esperantologią jako jej subdyscypliną). Druga grupa obejmuje systemy językowe, które zostały stworzone głównie po to, aby nadać żywy i pseudoautentyczny charakter dziełom literatury fantasy i science-fiction. Tworzenie języków z powodów artystycznych, kiedyś nazywane przez J.R.R. Tolkiena „Sekretnym złym nawykiem” (“A Secret Vice”), stało się tymczasem bardzo produktywną i popularną dziedziną. Języki elfickie Tolkiena, nadsat A. Burgessa (nastoletni slang w „Mechanicznej pomarańczy“), na‘vi P. Frommera, dothracki D.J. Petersona i klingoński M. Okranda to znane przykłady. Chociaż oba typy systemów językowych bardzo się od siebie różnią pod względem funkcji i właściwości, można znaleźć między nimi wiele punktów stycznych. W niniejszym artykule omówiono te punkty zbieżności, skupiając się na anglojęzycznych pisarzach Jonathanie Swifcie i George’u Orwellu oraz ich zainteresowaniu językami planowymi.