Słowa kluczowe
Adam Ważyk
forma poetycka
nowy formalizm
polityczność poezji
materialność poezji
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia koncepcję formy poetyckiej zaczerpniętą z twórczości Andrzeja Sosnowskiego, mając na celu rozwinąć rozumienie formy jako czegoś materialnego i dynamicznego, nie zaś statycznego i czysto tekstualnego. Sosnowski często powołuje się na materialność poezji jako użyteczną metaforę pozwalającą uchwycić jej specyficzną semi-autonomiczną kondycję - pochodną tej myśli są chętnie stosowane przez niego porównania poezji do choreografii, gestu, akcji. Ustawiając uwagi Sosnowskiego w świetle współczesnych debat nad formą i materią w literaturze - od materializmu historycznego wraz z jego zwyczajowo skomplikowaną relacją do formalizmu, przez tradycyjne podejścia filologiczne, po tak zwane „nowe materializmy” - autorka artykułu stara się wskazać możliwości przekroczenia napięć i podziałów organizujących to pole. Szczególnie pomocny kontekst znajduje w pojęciu „afordancji” tak, jak rozumie je Caroline Levine, a także w techno-poetologicznym podejściu Nathana Browna czy w poszczególnych narzędziach i koncepcjach oferowanych przez ruch nowoformalistyczny. Przywołuje również twórczość Adama Ważyka - poety, który pozostaje jedną z głównych inspiracji Sosnowskiego - by przedstawić formę poetycką jako metodę chronienia/przechowywania pewnych form życia. Ważyka koncepcja formy jako środka odpierania entropii zapewnia szczególny wgląd w bardziej praktyczne aspekty polityki form.
Bibliografia
Arrata Stephen. 2011. “Rhyme, Rhythm, and the Materiality of Poetry: Response.” Victorian Studies vol. 53, nr 3.
Attridge Derek. 1981. “Language of Poetry: Materiality and Meaning.” Essays in Criticism, Volume XXXI, Issue 3, pp. 228–245.
Beetz Johannes. 2016. Materiality and Subject in Marxism, (Post-)Structuralism, and Material Semiotics. New York: Palgrave Macmillan.
Bogel Fredric V. 2013. New Formalist Criticism. New York: Palgrave Macmillan.
Brown Nathan. 2017. The Limits of Fabrication: Materials Science, Materialist Poetics. New York: Fordham University Press.
Cavanaugh Jillian R. and Shalini Shankar (ed.). 2017. Language and Materiality: Ethnographic and Theoretical Explorations. Cambridge: Cambrudge University Press.
Coole Diana and Samantha Frost. 2010. New Materialisms: Ontology, Agency and Politics. Duhram and London: Duke University Press.
Dolphijn Rick and Iris van der Tuin (ed.). 2012. New Materialism: Interviews and Cartographies. Ann Arbor: Open Humanities Press.
Domańska Ewa. 2010. “Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?.” Teksty Drugie, nr 1–2, pp. 45–55.
Donoghue Denis. 2003. Speaking of Beauty. New Haven and London: Yale University Press.
Eagleton Terry. 2016. Materialism. London and New Haven: Yale University Press.
Eyers Tom. 2017. “The Matter of Poetry: A Review of Nathan Brown’s ‘The Limits of Fabrication: Materials Science, Materialist Poetics’”. https://www.boundary2.org/2017/11/tom-eyers-the-matter-ofpoetry-a-review-of-nathan-browns-the-limits-of-fabricationmaterials-science-materialist-poetics/GutorowJacek. 2003a. Niepodległość głosu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Gutorow Jacek. 2003b. “Implozja.” In: Lekcja żywego języka, edited by Grzegorz Jankowicz, Kraków: Zielona Sowa.
Jankowicz Grzegorz. 2002. “Koniec poezji? (Andrzej Sosnowski i literatura wyczerpania),” Fa-art nr 2–3, pp. 62–66.
Kaczmarski Paweł. 2017. “Adam Ważyk, the New Sentence and the question of entropy.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 40(2), 91–105.
Kałuża Anna, http://przewodnikpoetycki.amu.edu.pl/encyklopedia/andrzej-sosnowski/
Koronkiewicz Marta. 2017. “Politics of the Poetic Form: Adam Ważyk and the Americans.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 40(2), 91–105.
Koronkiewicz Marta. 2019. I jest moc odległego życia w tej elegii. Uwagi o wierszach Andrzeja Sosnowskiego. Wrocław: Fundacja na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza.
Leighton Angela. 2007. On Form: Poetry, Aestheticism, and the Legacy of a Word. Oxford: Oxford University Press.
Levine Caroline. 2015. Forms: Whole, Rhythm, Hierarchy, Network. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Maliszewski Karol. 1995. “Precyzja chaosu. Notatki na marginesie wierszy Andrzeja Sosnowskiego.” Nowy Nurt nr 21, p. 1, 5-7.
Nycz Ryszard. 2012. Poetyka doświadczenia: Teoria – nowoczesność – literatura. Warszwa: Instytut Badań Literackich.
Nycz Ryszard. 2017. Kultura jako czasownik. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
Orska Joanna. 2006. Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989–2006. Kraków: Universitas.
Orska Joanna. 2013. „Dziwna historia Adama Ważyka”. In: Republika poetów. Poetyckość i polityczność w krytycznej praktyce. Kraków: EMG.
Rewers Ewa. 2012. “Praktyka jako badanie: nowe metodologie w humanistyce.” In: Teoria - Literatura - Życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, edited by Ryszard Nycz, Anna Legeżyńska. Warszawa: Instytut Badań Literackich.
Rooney Ellen. 2006. “Form and Contentment.” In: Reading for Form, edited by Susan J. Wolfson and Marshall Brown. Seattle: University of Washington Press.
Shore Marci. 1997. „Some words for grown-up marxists: „A Poem for Adults” and the revolt from within.” The Polish Review Vol. 42, No. 2, pp. 131-154.
Skurtys Jakub. 2015. “Figury dyssensu w praktyce późnej awangardy: jukstapozycja i entropia Adama Ważyka.” In: Awangarda i krytyka. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej, edited by Jakub Kornhauser, Małgorzata Szumna, Michalina Kmiecik. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sosnowski Andrzej. 2010. Trop w trop. Wrocław: Biuro Literackie.
Sosnowski Andrzej. 2013. Stare śpiewki. Wrocław: Biuro Literackie.
Theile Verena and Linda Tredennick. 2013. New Formalisms and Literary Theory. New York: Palgrave Macmillan.
Turczyńska Danuta. 2010. “Andrzej Sosnowski – poeta społecznie niedostępny.” Polisemia nr 4. http://www.polisemia.com.pl/numery-czasopisma/numer-4-2010-4/andrzej-sosnowski-poeta-spolecznie-niedostepny
Ważyk Adam. 1964. Esej o wierszu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Williams Raymond. 1977. Marxism and Literature. Oxford and New York: Oxford University Press.
Wolfson Susan J. 1997. Formal Charges: The Shaping of Poetry in British Romanticism. Stanford: Stanford University Press, 1997.
Wolfson Susan J. 2012. “Form.” Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics, edited by Roland Greene at all. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Wójtowicz Aleksander. 2016. Nowa Sztuka: Początki (i końce). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.