Słowa kluczowe
akumulacja
wartość
kapitał finansowy
praca niematerialna
intelekt powszechny
efekty zewnętrzne
ekonomia polityczna
Vercellone
Marazzi
Moulier-Boutang
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł stanowi zarazem historyczne, jak i systematyczne oraz problemowe wprowadzenie do teorii kapitalizmu kognitywnego. Rekonstruuje najważniejsze stanowiska i debaty w danym polu, od pierwszych publikacji na temat prac niematerialnych oraz postfordyzmu przez analizy kryzysu finansowego 2001 roku po najnowsze publikacje teoretyków i teoretyczek kapitalizmu kognitywnego. Systematyzuje rozproszone w debacie nad kapitalizmem kognitywnym analizy, od wzrastającej roli efektów zewnętrznych i renty we współczesnym kapitalizmie, przez przekształcenia intelektu powszechnego po wykształcenie się nowych form wartości i nowych mechanizmów jej akumulacji. To właśnie to ostatnie zagadnienie, nowe mechanizmy akumulacji wartości, stanowi główny problem, na którym skupia się artykuł. Ukazując funkcje kapitału finansowego w ukształtowaniu się kapitalizmu kognitywnego jako pewnego reżimu akumulacji, artykuł nie tylko analizuje kapitalizm kognitywny jako niestabilny reżim akumulacji, ale stara się w systematyczny sposób przedstawić sprzeczności tegoż reżimu akumulacji.Bibliografia
Aglietta, Michel. 1997. Régulation et crises du capitalisme. Paris: Editions Odile Jacob.
Aglietta, Michel, i Antoine Rebérioux. 2004. Dérives du capitalism financier. Paris: Albin Michel.
Amin, Ash (red.). 1994. Post-Fordism: A Reader. Oxford: Blackwell Publishing.
Bednarek, Joanna. 2011. „Życie jako moc deterytorializacji. Pragnienie-produkcja i żywa praca I – Deleuze i Guattari.” Praktyka Teoretyczna 3: 161–172.
Benkler, Yochai. 2008. Bogactwo sieci. Jak społeczna produkcja zmienia rynek i wolność. Tłum. Rafał Próchniak. Warszawa: Wydawnictwa Adamickie i Profesjonalne.
Boyer, Robert. 2002. La croissance, début du siècle: De l’octet au gene. Paris: Albin Michel.
Bowring, Finn. 2004. „From the Mass Worker to the Multitude: A Theoretical Contextualization of Hardt and Negri’s Empire.” Capital & Class 83: 101–132.
Brouillette, Sarah. 2009. „Creative Labor.” Mediations. Journal of the Marxist Literary Group 24(2).
Browning, E.S., Steven Russolilo i Jessica Vascellaro. 2012. „Apple Now Biggest-Ever U.S. Company.” Wall Street Journal. http://www.wsj.com/articles/SB10000872396390443855804577601773524745182
Cillario, Lorenzo. 1990. „Il capitalismo cognitivo: Saper, sfruttamento e accumulazione dopo la rivoluzione informatica.” W Transformazione e persistenza. Saggi sulla storicità, red. Lorenzo Cillario, Roberto Finelli, Augusto Illuminati, Gianfranco La Grassa, Constanzo Preve. Milan: FrancoAngeli.
Cillario, Lorenzo. 1991. „Nel tempo del ‘capitalismo cognitivo’.” Critica marxista 4–5.
Corsani, Antonella, Patrick Dieuaide, Maurizio Lazzarato, Jean-Marie Bonnier, Yann Moulier-Boutang, Bernard Paulré i Carlo Vercellone. 2001. „Le Capitalisme cognitif comme sortie de la crise du capitalisme industriel. Un programme du recherché.” http://www.utc.fr/oi2/Textes_support_interventions/Paulr%E9%20et%20alii%20-%20Le%20capitalisme%20cognitif%20comme%20sortie%20de%20la%20crise%20du%20capitalisme%20industriel-%20CAPITALC.PDF
Diederichsen, Diedrich. 2010. „Wartość (dodatkowa) sztuki.” Tłum. Mikołaj Ratajczak. W Robotnicy opuszczają miejsca pracy, red. Joanna Sokołowska. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi.
Dore, Ronald. 2000. Stock Market Capitalism: Welfare Capitalism. Japan and Germany versus the Anglo-Saxons. New York: Oxford University Press.
Drucker, Peter. 2002. Managing in the Next Society. New York: Truman Talley Books.
Foray, Dominique i Bengt-Åke Lundvall (red.). 1996. Employment and Growth in the Knowledge-Based Economy. Paris: OECD.
Fortunati, Leopoldina. 2007. „Immaterial Labor and Its Machinization.” ephemera 7(1): 139–157.
The Economist. 2014. „The Third Great Wave.” http://www.economist.com/sites/default/files/20141004_world_economy.pdf
Freeman, Christopher i Carlota Perez. 1988. „Structural Crisis of Adjustment, Business Cycle and Investment Behaviour.” W Technical Change and Economic Theory, red. Giovanni Dosi et al. London: Pinter.
Fumagalli, Andrea i Stefano Lucarelli. 2007. „A Model of Cognitive Capitalism: A Preliminary Analysis.” European Journal of Economic and Social Systems 20(1): 117–133.
Fumagalli, Andrea i Stefano Lucarelli. 2010. „Cognitive Capitalism as Financial Economy of Production.” W Cognitive Capitalism and Its Reflections in South-Eastern Europe, red. Vladimir Cvijanovic, Andrea Fumagalli i Carlo Vercellone. Frankfurt a/M: Peter Lang.
Fumagalli, Andrea i Stefano Lucarelli. 2014. „Dochód podstawowy a wydajność w kapitalizmie kognitywnym.” Tłum. Krystian Szadkowski. Praktyka Teoretyczna 2(12): 79–104.
Gorz, André. 2010. The Immaterial. Tłum. Chris Turner. London: Seagull Books.
Hardt, Michael i Antonio Negri. 2005. Imperium. Tłum. Adam Kołbaniuk, Sergiusz Ślusarski. Warszawa: W.A.B.
Hardt, Michael i Antonio Negri. 2012. Rzecz-pospolita” Poza własność prywatną i dobro publiczne. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Kraków: korporacja ha!art.
Husson, Michel. 2011. Kapitalizm bez znieczulenia: Studia nad współczesnym kapitalizmem, kryzysem światowym i strategią antykapitalistyczną. Tłum. Zbigniew Marcin Kowalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Jovanovska, Nadica i Natalija Nikolovska. 2010. „The Big Trade Off of »New – Europe«: Convergence or Divergence from USA Model of Capitalism.” W Cognitive Capitalism and Its Reflections in South-Eastern Europe, red. Vladimir Cvijanovic, Andrea Fumagalli i Carlo Vercellone. Frankfurt a/M: Peter Lang.
Kleiner, Dmytri. 2007. „Copyfarleft and Copyjustright.” http://www.metamute.org/editorial/articles/copyfarleft-and-copyjustright
Lazzarato, Maurizio. 2011. „Praca niematerialna.” Tłum. Łukasz Biskupski. W Robotnicy opuszczają miejsca pracy, red. Joanna Sokołowska. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi.
Lazzarato, Maurizio. 2012. The Making of the Indebted Man. Tłum. Joshua David Jordan. Los Angeles: Semiotext(e).
Lazzarato, Maurizio i Antonio Negri. 1991. „Travail immatériel et subjectivité.” Futur Antérieur 6: 86–89.
Lerner, Josh i Jean Triole. 2002. „The Simple Economics of Open Source.” Journal of Industrial Economics 52: 197–234.
Lorey, Isabell. 2014. „Urzadzanie i samoprekaryzacja. O normalizacji wytwórców kultury”. Tłum. Piotr Juskowiak. Praktyka Teoretyczna 4(14).
Lucarelli, Stefano. 2010. „Financialization as Biopower.” W Crisis In the Globar Economy: Financial Markets, Social Struggles, and New Political Scenarios, red. Andrea Fumagalli i Sandro Mezzadra. Tłum. Jason Francis McGimsey. Los Angeles: Semiotext(e).
Lucarelli, Stefano i Carlo Vercellone. 2013. „The Thesis of Cognitive Capitalism: New Research Perspectives. An Introduction.” Knowledge Cultures 1(4): 2–14.
Marazzi, Christian. 2008. Capital and Language: From the New Economy to the War Economy. Tłum. Gregory Conti. Los Angeles: Semiotext(e).
Marazzi, Christian. 2011. The Violence of Financial Capitalism. Tłum. Kristina Lebedeva, Jason Francis McGimsey. Los Angeles: Semiotext(e).
Marazzi, Christian. 2014a. „Die Amortisation der Körper-Maschine.” W Christian Marazzi, Sozialismus des Kapitals. Tłum. Thomas Atzert. Zürich: diaphanes.
Marazzi, Christian. 2014b. „Der Sozialismus des Kapitals.” W Christian Marazzi, Sozialismus des Kapitals. Tłum. Thomas Atzert. Zürich: diaphanes.
Marks, Karol. 1968. Kapitał: Krytyka ekonomii politycznej. Tom pierwszy. Warszawa: Książka i Wiedza.
Marks, Karol. 1986. Zarys krytyki ekonomii politycznej. Tłum. Zygmunt Jan Wyrozembski. Warszawa: Książka i Wiedza.
Moulier-Boutang, Yann. 1996. „La revanche des externalités. Globalisation des économies, externalités, mobili, transformation de l’économie et de l’intervention publique.” Futur Antérieur 39–40: 39–70.
Moulier-Boutang, Yann. 2011. Cognitive Capitalism. Tłum. Ed Emery. Cambridge: Polity Press.
Orléan, André. 2012. „Knowledge in Finance: Objective Value versus Convention.” http://www.parisschoolofeconomics.com/orlean-andre/depot/publi/knowledge0606.pdf
Pasqualle, Frank. 2014. The Black Box Society: The Secret Algorithms That Control Money and Information. Cambridge, London: Harvard University Press.
Pasquinelli, Matteo. 2009. „Google’s PageRank Algorithm: A Diagram of the Cognitive Capitalism and the Rentier of the Common Intellect.” W Deep Serach: The Politics of Search Beyond Google, red. Konrad Becker i Felix Stalder. London: Transaction Publisher.
Pasquinelli, Matteo. 2011. „Maszynowa wartość dodatkowa a praca informacji: uwagi o ekonomii politycznej maszyny Turinga.” Tłum. Krystian Szadkowski. W Wieczna radość: Ekonomia polityczna społecznej kreatywności, red. Michał Kozłowski, Agnieszka Kurant, Jan Sowa, Krystian Szadkowski i Kuba Szreder. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
Pastor, Lubos i Pietro Veronesi. 2006. „Was There a Nasdaq Bubble In The Late 1990s?” Journal of Financial Economics 81: 61–100.
Ratajczak, Mikołaj. 2014. „Sztuka i praca. Od ekonomii politycznej produkcji artystycznej do krytycznej filozofii współczesnych form pracy.” W Skuteczność sztuki, red. Tomasz Załuski. Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi.
Rossi-Landi, Ferruccio. 1968. Il linguaggio come lavoro e come mercato: Una teoria della produzione e dell’alienazione linguistiche, Milano: Bompiani.
Rullani, Enzo. 2014a. Economia della conoscenza: Creatività e valore nel capitalismo delle reti. Roma: Carocci.
Rullani, Enzo. 2014b. La fabbrica dell’immateriale. Produrre valore con la conoscenza. Roma: Carocci.
Standing, Guy. 2014. Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa. Tłum. Krzysztof Czarnecki, Paweł Kaczmarski, Mateusz Karolak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szadkowski, Krystian. 2013. „Postoperaistyczne lektury Marksowskiego Fragmentu o maszynach w świetle krytyki.” Praktyka Teoretyczna 3(9): 63–110.
Szlinder, Maciej. 2014. „Od sprawiedliwości do warunku transformacji: Dochód podstawowy w kapitalizmie kognitywnym.” Praktyka Teoretyczna 2(12): s. 105–142.
Terranova, Tiziana. 2000. „Free Labor: Producing Culture in the Digital Economy.” Social Text 63: 33–58.
Terranova, Tiziana. 2010. „New Economy, Financialization and Social Production in the Web 2.0.” W Crisis In the Globar Economy: Financial Markets, Social Struggles, and New Political Scenarios, red. Andrea Fumagalli i Sandro Mezzadra. Tłum. Jason Francis McGimsey. Los Angeles: Semiotext(e).
Therborn, Göran. 2015. Nierówność, która zabija: Jak globalny wzrost nierówności niszczy życie milionów i jak z tym walczyć. Tłum. Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Urry, John. 2014. Offshoring. London: Polity Press.
Vercellone, Carlo (red.). 2003. Sommer-nous sortis du capitalisme industrielle? Paris: La Dispute.
Vercellone, Carlo. 2005. „A Hypothesis of Cognitive Capitalism.” https://hal-paris1.archives-ouvertes.fr/file/index/docid/273641/filename/The_hypothesis_of_Cognitive_Capitalismhall.pdf
Vercellone, Carlo. 2007. „From Formal Subsumtion to General Intellect: Elements for a Marxist Reading of the Thesis of Cognitive Capitalism.” Historical Materialism 15: 13–36.
Vercellone, Carlo. 2008. „Wages, Rent and Profit: The New Articulation of Wages, Rent and Profit in Cognitive Capitalism.” http://www.generation-online.org/c/fc_rent2.htm
Vercellone, Carlo. 2014. „Crisi e instituzioni del welfare: Nuove note sul capitalismo cognitivo.” W Gli algoritmi del kapitale: Accelerazionismo, macchine della conoscenza e autonomia del comune, red. Matteo Pasquinelli. Verona: ombre corte.
Vieira, Miguel Said i Primavera De Filippi. 2014. „Between Copyleft and Copyfarleft: Advance Reciprocity for the Commons.” Journal of Peer Production 4. http://www.metamute.org/editorial/articles/copyfarleft-and-copyjustright
Vinci, Paolo. 2014. „Abstrakcja określona.” W Marks. Nowe perspektywy, red. Libera Università Metropolitana. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Virno, Paolo. 1992. „Quelques notes à propos du general intellect.” Futur Antérieur 10: 45–53.
Virno, Paolo. 2003. Quando il verbo si fa carve. Torino: Bollati Boringhieri.
Virno, Paolo. 2014. „Kooperacja.” W Marks. Nowe perspektywy, red. Libera Università Metropolitana. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zanini, Adelino i Ubaldo Fanini (red.). 2001. Lessico postfordista: Dizionario di idee della mutazione. Milano: Feltrinelli.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.