Słowa kluczowe
herezje
libertynizm
historia ludowa
Jak cytować
Abstrakt
Bohaterem eseju Carlo Ginzburga jest siedemnastowieczny błazen i gorzelnik Costantino Saccardino, parający się również sztuką medyczną. Oskarżony wspólnie z towarzyszami o potajemne skalanie odchodami miejskich świętych obrazów, Saccardino głosił, że religia – przede wszystkim zaś pojęcie piekła – stanowi czystą fikcję, a pierwsi ludzie nie zostali stworzeni przez Boga, lecz zrodzili się z błota. Ginzburg zwraca uwagę na pokrewieństwo łączące heretyckie poglądy Saccardina – naznaczone świadomością kryzysu oraz oczekiwaniem politycznej, religijnej i kulturowej rewolucji – z rozpoznaniami Galileusza, Bacona, Campanelli, Różokrzyżowców, nawet Kartezjusza. Zarazem jednak wrażliwość Saccardina jest wrażliwością zawodowego komedianta – nie wielkiego intelektualisty – i to właśnie czyni ten przypadek niezwykłym. Sprawa Saccardina, obeznanego, jak wykazuje Ginzburg, z literaturą libertyńską, zarazem zaś bezwzględnie odrzucającego elitaryzm libertynów, pokazuje, że w tym okresie związki między kulturą wysoką i kulturą klas podporządkowanych mogły obejmować okrężną wymianę, zapośredniczoną przez różne, niekiedy przeciwstawne kody.Bibliografia
Bachtin, Michaił. 1975. Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu. Tłum. Anna i Andrzej Goreniowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bercé, Yves-Marie. 1976. Fête et révolte. Des mentalités populaires du XVIème au XVIIIème siècles. Paris: Hachette Livre.
Biblioteca Comunale (Biblioteka Miejska). Bolonia.
Campeggi, Ridolfo. 1623. Racconto de gli heretici iconomiasti giustiziati in Bologna. Bologna.
Camporesi, Piero. 1976. La maschera di Bertoldo. G.C. Croce e la letteratura carnevalesca. Torino: Giulio Einaudi Editore.
Camporesi, Piero. 1981. „Cultura popolare e cultura d’élite fra Medioevo e età moderna”. W Storia d’Italia. Annali, red. Corrado Vivanti. Torino: Einaudi. t. 4.
Cinelli Calvoli, Giovanni. 1747. Biblioteca volante di Gio. Cinelli Calvoli continuata dal dottor Dionigi Andrea Sancassani. Venezia.
Corvaglia, Luigi (red.). 1934. Le opere di Giulio Cesare Vanini e le loro fonti. Roma: Albrighi, Segati e C. t. 2.
Davis, Natalie Zemon. 1975. „Printing and the People”. W Davis, Natalie Zemon. Society and Culture in Early Modern France. Stanford: Stanford University Press.
Diodoro Siculo [Diodor Sycylijski]. 1575. Historia overo libraria historica. T. 1. Venezia.
Ferguson, John. 1959. Bibliographical Notes on Histories of Inventions and Books of Secrets. London: Holland Press.
Ferrari, Marco i Ginzburg, Carlo. 1978. „La colombara ha aperto gli occhi”. Quaderni storici 38.
Ferrari, Marco. 1982. „Alcune vie di diffusione in Italia di idee e di testi di Paracelso”. W Scienza, credenze occulte, livelli di cultura. Firenze: Olschki.
Fioravanti, Leonardo. 1565. Del reggimento della peste. Venezia.
Fioravanti, Leonardo. 1572. Dello specchio di scientia universale. Venezia.
Fioravanti, Leonardo. 1582. Della fisica. Venezia.
Galluzzi, Paolo. 1982. „Motivi paracelsiani nella Toscana di Cosimo II e di Don Antonio dei Medici: alchimia, medicina »chimica« e riforma del sapere”. W Scienze, credenze occulte, livelli di cultura. Firenze: Olschki.
Garzoni, Tommaso. 1588. La piazza universale di tutte le profesioni del mondo. Venezia.
Ginzburg, Carlo. 1976. „High and Low: The Theme of Forbidden Knowledge in the Sixteenth and Seventeenth Centuries”. Past and Present 73.
Ginzburg, Carlo. 1986. „The Dovecote Has Opened Its Eyes: Popular Conspiracy in Seventeenth-Century Italy”. W The Inquisition in Early Modern Europe. Studies on Sources and Methods, red. Gustav Henningsen i John Tedeschi. DeKalb: Northern Illinois University Press.
Ginzburg, Carlo. 1989. Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI wieku. Tłum. Radosław Kłos. Warszawa: PIW.
Ginzburg, Carlo. 2000. „L’alto e il basso. Il tema della conoscenza proibita nel Cinquecento e Seicento”. W Miti, emblemi, spie. Morfologia e storia. Turyn: Einaudi.
Giorgi, Francesco. 1929. Un buffone degli Anziani di Bologna nel secolo XV. Bologna.
Montanari, Luigi. 1974. „Contestatori d’altri tempi”. Strenna storica bolognese 24.
Pintard, René. 1943. Le libertinage érudit dans la première moitié du XVIIème siècle. Paris: Slatkine.
Prosperi, Adriano. 1974. La storia moderna attraverso i documenti. Bologna: Zanichelli.
Saccardino, Costantino. 1609. Sonetto in morte del Serenissimo Ferdinando Medici, Gr. Duca di Toscana, dedicato al suo Serenissimo Figliuolo Cosimo Medici, Gran Duca di Toscana, dall’umilissimo servitore di S.A. Costantino Saccardini detto il dottore. Firenze [dzieło zaginione].
Saccardino, Costantino. 1621. Libro nominato la verità di diverse cose, quale minutamente tratta di molte salutifere operationi spagiriche et chimiche. Bologna.
Spini, Giorgio. 1976. „Noterelle libertine”. Rivista storica italiana 78.
Yates, Frances Amelia. 1972. The Rosicrucian Enlightenment. London: Routledge.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.