Keywords
meadows
xerothermic grasslands
threatened plants and communities
protected and rare species
How to Cite
Number of views: 14
Number of downloads: 12
Abstract
Variety of relief and geology of the south-eastern Silesian Upland results in richness and diversity of its vegetation. Wet meadows and xerothermic grasslands are one of its most valuable components. In their phytocoenoses many protected (27 in meadows and 22 in grasslands) and rare (25 and 34) species have been noted. Among them there are threatened species put on the "Red list of the vascular plants in Poland". A few species represent the mountain element. Some meadow and grassland phytocoenoses from the south-eastern part of the Silesian Upland are characterised by exceptionally high floristic richness. The Cirsietum rivularis patches have proved to be the richest among them. Large-scale cessation of usage caused that meadows and grasslands actually need urgent active protection here. This is the only chance of survival for many rare protected and threatened plants.
References
Babczyńska-Sendek B. 2005. Problemy fitogeograficzne i syntaksonomiczne kserotermów Wyżyny Śląskiej. Prace naukowe Uniw. Śląskiego w Katowicach 2296: 1-237.
Babczyńska-Sendek B., Cabała S. & Wilczek Z. 1994. Ochrona łąk w okolicach Trzebyczki na Wyżynie Śląskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 50(2): 74-79.
Babczyńska-Sendek B., Kompała A. & Maćkowiak G. 1997. Nowe stanowisko Euphorbia epithymoides L. na Wyżynie Śląskiej. Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica 4: 371-374.
Babczyńska-Sendek B., Rok A. & Sochacka M. 2003. Rzadkie i interesujące gatunki roślin naczyniowych okolic Poręby koło Zawiercia (Wyżyna Śląska). Fragm. Flor. Geobot. Polonica 10: 19-25.
Barabasz B. 1994. Wpływ modyfikacji tradycyjnych metod gospodarowania na przemiany roślinności łąk z klasy Molinio-Arrhenathereatea. Wiad. Bot. 38(1-2): 85-94.
Baryła J. & Nowak T. 2001. Euphorbia epithymoides L. - Wilczomlecz pstry. In: R. Kaźmierczakowa & K. Zarzycki (eds.). Polska Czerwona Księga Roślin, pp. 237-239. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
Bernacki L. & Gumieniak A. 2000. Obfite występowanie gółki długoostrogowej Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. (Orchidaceae) w rejonie Chrzanowa na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej. Natura Silesiae Superioris 4: 15-22.
Bernacki L. & Nowak T. 1994. Materiały do rozmieszczenia i poznania zasobów chronionych gatunków roślin naczyniowych centralnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Acta Biol. Siles. 25(42): 24-42.
Bernacki L., Nowak T., Urbisz A., Urbisz A. & Tokarska-Guzik B. 2000. Rośliny chronione, zagrożone i rzadkie we florze województwa śląskiego. Acta Biol. Siles. 35(52): 78-107.
Bula R. & Nowak T. 2000. Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.) w zbiorowiskach łąkowych na Wyżynie Śląskiej. Natura Silesiae Superioris 4: 45-56.
Celiński F., Cabała S., Wika S. & Babczyńska-Sendek B. 1982. Nowe stanowiska rzadkich roślin naczyniowych na Górnym Śląsku i terenach przyległych. Cz. V. Opolskie Tow. Przyj. Nauk, Zesz. Przyr. 21: 3-11.
Celiński F., Czylok A. & Kubajak A. 1996. Przewodnik przyrodniczy po Dąbrowie Górniczej. 72 pp. Planta, Krzeszowice.
Celiński F., Ludera F., Rostański K., Sendek A. & Wika S. 1974/1975. Nowe stanowiska rzadkich roślin naczyniowych na Górnym Śląsku i terenach przyległych. Cz. I, II. Opolskie Tow. Przyj. Nauk, Zesz. Przyr. 14-15: 11-31.
Celiński F., Rostański K., Sendek A., Wika S. & Cabała S. 1976. Nowe stanowiska rzadkich roślin naczyniowych na Górnym Śląsku i terenach przyległych. Cz. III. Opolskie Tow. Przyj. Nauk, Zesz. Przyr. 16: 15-31.
Celiński F., Rostański K., Sendek A., Wika S. & Cabała S. 1978/1979. Nowe stanowiska rzadkich roślin naczyniowych na Górnym Śląsku i terenach przyległych. Cz. IV. Opolskie Tow. Przyj. Nauk, Zesz. Przyr. 18: 3-18.
Ciepał R. & Jędrzejko K. 1977. Nowe stanowiska pełnika europejskiego Trollius europaeus i kosaćca syberyjskiego Iris sibirica na Wyżynie Śląskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 33(2): 50-53.
Dubiel E. & Gawroński S. 1998. Osobliwości szaty roślinnej Miasta i Gminy Chrzanów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 54(1): 5-15.
Garcia A. 1992. Conserving the species-rich meadows of Europe. Agriculture, Ecosystems and Environment 40: 219-232.
Gilewska S. 1972. Wyżyny Śląsko-Małopolskie. In: M. Klimaszewski (ed.). Geomorfologia Polski 1, pp. 232-339. PWN, Warszawa.
Grootjans A. P., Schipper P. C. & van der Windt H. J. 1985. Influence of drainage on N-mineralization and vegetation response in wet meadows. I. Calthion palustris stands. In: A. P. Grootjans (ed.). Changes of groundwater regime in wet meadows, pp. 75-91. Univ. Groningen, Groningen.
Grootjans A. P., Fresco L. F. M, de Leeuw C. C. & Schipper P. C. 1996. Degeneration of species-rich Calthion palustris hay meadows; some considerations on the community concept. Jour. Veg. Sci. 7: 185-194.
Jackowiak B., Celka Z., Chmiel J., Latowski K. & Żukowski W. 2007. Red list of vascular flora of Wielkopolska (Poland). Biodiv. Res. Conserv. 5-8: 95-127.
Jędrzejko K. & Stebel A. 1998. Flora naczyniowa i zbiorowiska roślinne projektowanego rezerwatu przyrody "Podwarpie" koło Siewierza (Wyżyna Śląska). Arch. Ochr. Środ. 24(1): 121-140.
Kaziuk H. & Lewandowski J. 1980. Objaśnienia do mapy geologicznej Polski 1:200 000. Arkusz Kraków. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Kornaś J. 1990. Jak i dlaczego giną nasze zespoły roślinne. Wiad. Bot. 34(2): 7-16.
Kucharski L. 1999. Szata roślinna łąk Polski Środkowej i jej zmiany w XX stuleciu. 168 pp. Wyd. Uniw. Łódzkiego, Łódź.
Losvik M. H. 2007. Regional species pools of hay meadows: A case study. Appl. Veg. Sci. 10: 239-248.
Malewski K. 2006. Zbiorowiska łąkowe dolin rzecznych zlewni Białej Przemszy. Natura Silesiae Superioris 9: 41-61.
Michalik S. 1990a. Rola nieklimaksowych biocenoz w parkach narodowych i rezerwatach. Prądnik. Prace Muz. Szafera 2: 9-16.
Michalik S. 1990b. Sukcesja wtórna i problemy aktywnej ochrony biocenoz półnaturalnych w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Prądnik. Prace Muz. Szafera 2: 175-198.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A. & Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A Checklist. In: Z. Mirek (ed.). Biodiversity of Poland 1, 442 pp. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
Norderhaung A., Ihse M. & Pedersen O. 2000. Biotope patterns and abundance of meadow plant species in a Norvegian rural landscape. Landscape Ecol. 15: 201-218.
Nowak A., Nowak S. & Spałek K. 2003. Red list of vascular plants of Opole Province. Opole Scientific Society, Nature Journal 36: 5-19.
Nowak T. 1997a. Flora synantropijna linii kolejowej Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce-Olkusz. Acta Biol. Siles. 30(47): 86-105.
Nowak T. 1997b. Nowe stanowisko sasanki otwartej Pulsatila patens (L.) Mill. w okolicach Bolesławia we wschodniej części Garbu Tarnogórskiego. Acta Biol. Siles. 30(47): 161-164.
Nowak T. 1998. Chronione i zagrożone regionalnie gatunki roślin naczyniowych we wschodniej części Garbu Tarnogórskiego (Wyżyna Śląska). Natura Silesiae Superioris 2: 5-15.
Nowak T. 1999a. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych na terenie wschodniej części Garbu Tarnogórskiego (Wyżyna Śląska). Materiały i Opracowania 2: 1-103. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.
Nowak T. 1999b. Storczyk samiczy - rzadki gatunek na Wyżynie Śląskiej. Przyroda Górnego Śląska 15: 16.
Nowak T., Babczyńska-Sendek B. & Zaufal T. 2003. Materiały do atlasu rozmieszczenia oraz stanu zasobów roślin chronionych i zagrożonych rejonu górnośląskiego - PRESS. Część 8. Euphorbia epithymoides L. (Euphorbiacae) w województwie Śląskim i na terenach sąsiednich. Acta Biol. Siles. 37(54): 39-49.
Nowak T. & Bernacki L. 1992. Projekt użytku ekologicznego "Przemiarki" w Dąbrowie Górniczej-Tucznawie (Wyżyna Śląska) dla ochrony stanowiska pełnika europejskiego Trollius europaeus L. i kosaćca syberyjskiego Iris sibirica L. Kształt. środ. geogr. i ochr. przyr. na obsz. uprzem. i zurban. 7: 26-32. WBiOŚ WNoZ UŚ, Katowice-Sosnowiec.
Nowak T. & Bernacki L. 1997. Materiały do poznania flory oraz zasobów roślin chronionych wybranych płatów łąk wschodnich obrzeży aglomeracji górnośląskiej. Acta Biol. Siles. 30(47): 139-152.
Nowak T., Tokarska-Guzik B. & Chmura D. 2000. Materiały do atlasu rozmieszczenia oraz stanu zasobów roślin chronionych i zagrożonych rejonu górnośląskiego -
PRRESS. Część 7. Pulsatilla patens (L.) Mill. (Ranunculacae). Acta Biol. Siles. 35(52): 191-199.
Parusel J., Wika S. & Bula R. (eds.). 1996. Czerwona lista roślin naczyniowych Górnego Śląska. Raporty i Opinie 1: 8-42.
Rok A. & Sochacka M. 2002. Godne ochrony polany śródleśne w Porębie koło Zawiercia. Przyroda Górnego Śląska 28: 3
Rostański K., Bernacki L. & Gucwa E. 1994. Nowe stanowiska goryczek Gentiana L. i goryczuszek Gentianella Moench ze wschodniej części województwa katowickiego. Acta Biol. Siles. 25(42): 20-23.
Rostański K. & Jędrzejko K. 1976. O występowaniu Euphorbia epithymoides L. (=E. polychroma A. Kerner) w okolicach Będzina w województwie katowickim. Fragm. Flor. Geobot. 22: 295-299.
Sádlo J., Chytrý M. & Pyšek P. 2007. Regional species pools of vascular plants in habitats of the Czech Republik. Preslia 79: 303-321.
Sendek A. 1984. Rośliny naczyniowe Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. 138 pp. Opolskie Tow. Przyj. Nauk, PWN, Warszawa-Wrocław.
Sendek A. & Wika S. 1992. W sprawie ochrony Góry Św. Doroty - projekt zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Kształt. środ. geogr. i ochr. przyr. na obsz. uprzem. i zurban. 7: 33-41. WBiOŚ, WNoZ UŚ Katowice-Sosnowiec.
Tokarska-Guzik B. 1997. Rozmieszczenie i zasoby roślin chronionych na terenie miasta Jaworzno. Acta Biol. Siles. 30(47): 106-124.
Tokarska-Guzik B. 1999. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Jaworznie (Wyżyna Śląska). Prace Bot. 34: 1-292. Instytut Botaniki UJ.
Tokarska-Guzik B. & Rostański A. 1996. Obszar Chronionego Krajobrazu "Dobra-Wilkoszyn" w Jaworznie. Chrońmy Przyr. Ojcz. 52(1): 89-95.
Tokarska-Guzik B., Rostański A., Herczek A., Gorczyca J. & Dulias R. 1998. Przyroda miasta Jaworzna. 117 pp. Intergraph, Jaworzno.
Uziębło A. & Wika S. 1993. W sprawie zachowania stanowiska mieczyka dachówkowatego Gladiolus imbricatus L. i innych gatunków chronionych w Dąbrowie Górniczej na Wyżnie Śląskiej. Kształt. środ. geogr. i ochr. przyr. na obsz. uprzem. i zurban. 11: 24-31. WBiOŚ, WNoZ UŚ, Katowice-Sosnowiec.
Wallis De Vries M. F., Poschlod P. & Willems J. H. 2002. Challenges for the conservation of calcareous grasslands in northwestern Europe: integrating the requirements of flora and fauna. Biological Conserv. 104: 265-273.
Wika S. & Szczypek T. 1990. W sprawie projektowanego rezerwatu Diabla Góra koło Bukowna. Chrońmy Przyr. Ojcz. 45(6): 78-85.
Wika S. & Szczypek T. 1991. Projektowany pomnik przyrody "Sasanka - Stary Olkusz": potrzeba ochrony ekosystemu zdegradowanego przez człowieka. Kształt. środ. geogr. i ochr. przyr. na obsz. uprzem. i zurban. 1: 40-46. WBiOŚ, WNoZ UŚ, Katowice-Sosnowiec.
Willems J. H. 1990. Calcareous grasslands in Continental Europe. In: S. H. Hillier, D. H. W. Walton & D. A. Wells (eds.). Calcareous grasslands. Ecology and management, pp. 3-10. Bluntisham Books. Bluntisham, UK.
Zając M. 1996. Mountain vascular plants in the Polish lowlands. Polish Bot. Stud. 11: 1-92.
Zając M. & Zając A. 1998a. Czerwona lista roślin naczyniowych byłego województwa krakowskiego. Ochr. Przyr. 55: 25-35.
Zając M. & Zając A. 1998b. Distribution atlas of vascular plants in Cracow province. Legally protected, endangered, vulnerable and rare species. 134 pp. Edited by Laboratory of Computer Chorology, Institute of Botany, Jagiellonian University, Cracow.
Zarzycki K. & Szeląg Z. 2006. Red list of the vascular plants in Poland. In: Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda & Z. Szeląg (eds.). Red list of plants and fungi in Poland, pp. 9-20. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
Zobel M. 1997. The relative role of species pools in determining plant species richness: an alternative explanation of species coexistence. Trends Ecol. Evol. 12: 266-269.
Zobel M., van der Maarel E. & Dupré C. 1998. Species pool: the concept, its determination and significance for community restoration. Appl. Veg. Sci. 1: 55-66.