PRECYZJA I NIEDOOKREŚLONOŚĆ WYRAŻEŃ W PRZEPISACH PRAWNYCH NA PRZYKŁADZIE JĘZYKA POLSKIEGO I WĘGIERSKIEGO
PDF (Język Polski)

Parole chiave

przepis prawny
akt normatywny
język prawny
precyzja w języku prawnym
niedookreśloność w języku prawnym

Come citare

KACZMAREK, K. (2013). PRECYZJA I NIEDOOKREŚLONOŚĆ WYRAŻEŃ W PRZEPISACH PRAWNYCH NA PRZYKŁADZIE JĘZYKA POLSKIEGO I WĘGIERSKIEGO. Comparative Legilinguistics, 13, 51–68. https://doi.org/10.14746/cl.2013.13.04

Abstract

Tematem artykułu jest problematyka związana z dwoma nurtami w filozofii prawa, według których prawo z jednej strony powinno być formułowane w sposób ogólny, by zawrzeć rozwiązanie dla wielu przypadków w różnych okolicznościach, a z drugiej strony powinno być dokładnie sprecyzowane tak, by obywatel wiedział z pewnością, co może, a czego nie może czynić. W artykule wskazane są narzędzia prawne i językowe, które w taki sposób wpływają na formułowanie i odczytywanie przepisów, by zostały spełnione oba te kryteria. W pierwszej części artykułu wymienione zostają niektóre rodzaje wykładni prawa, które są szczególnie ściśle powiązane z językiem jako narzędziem pozwalającym formułować przepisy oraz niektóre zasady interpretacji tekstu prawnego. W drugiej części omówione są cechy języka istotne dla interpretacji tekstów prawnych, przede wszystkim w odniesieniu do zakresów znaczeniowych wyrazów, w tym wyrażeń niedookreślonych i nieostrych. W części trzeciej autorka wskazuje na narzędzia językowe, które pozwalają zwiększyć precyzję tekstową, takie jak definicje, wykorzystanie kontekstu, określanie granic nieostrości, wprowadzanie zdań warunkowych itd. Ostatnia część poświęcona jest wyrazom niedookreślonym, grupowanym według kategorii gramatycznych. Za materiał do badań empirycznych posłużyło przede wszystkim prawo polskie i węgierskie.

https://doi.org/10.14746/cl.2013.13.04
PDF (Język Polski)

Riferimenti bibliografici

Vijay K. Bhatia, Jan Engberg, Maurizio Gotti i Dorothee Heller, red. 2005. Vagueness in Normative Texts. Linguistic Insights. Studies in Language and Communication. Vol. 23. Bern: Peter Lang.

Christensen, Ralph i Michael Sokolowski, 2002. Wie normative ist Sprache? Der Richter zwischen Sprechautomat und Sprachgesetzgeber. W Ulrike Haß-Zumkehr, red. Sprache und Recht, ss. 64–79. Berlin/New York: de Gruyter.

Endicott, Timothy, 2005. The Value of Vagueness. [W:] Vijay K. Bhatia, Jan Engberg, Maurizio Gotti i Dorothee Heller, red. Vagueness in Normative Texts. Linguistic Insights. Studies in Language and Communication nr 23, 27–48. Bern: Peter Lang.

Giannoni, Davide, Simone, 2005. ‘Any dispute shall be settled by arbitration’: A Study of Vagueness in International Model Arbitration Clauses. [W:] Vijay K. Bhatia, Jan Engberg, Maurizio Gotti i Dorothee Heller, red. 2005. Vagueness in Normative Texts. Linguistic Insights. Studies in Language and Communication nr 23, 437–468. Bern: Peter Lang.

Grzybek, Joanna, 2009. Polysemy, homonymy and other sources of ambiguity in the language of Chinese contracts. W Comparative Legilinguistics: International Journal for Legal Communication nr 1/2009, 207–215.

Kaczmarek, Karolina, 2011. Lingua legis w aspekcie translatologicznym węgiersko-polskim i polsko-węgierskim. [W:] Legilingwistyka porównawcza nr 6/2011, 9–228.

Kaczmarek, Karolina i Aleksandra Matulewska, 2006. Legal Definitions in English, Hungarian and Polish Statutory Documents. [W:] Investigationes Linguisticae nr XIII, 86–101.

Matulewska, Aleksandra, 2007. Lingua Legis in Translation. Peter Lang Publishing House.

Pinkal, Manfred, 1981. Semantische Vagheit: Phänomene und Theorien, Teil I. Linguistische Berichte 70, 1–26.

Solan, Lawrence, 2005. Vagueness and Ambiguity in Legal Interpretation. [W:] Vijay K. Bhatia, Jan Engberg, Maurizio Gotti i Dorothee Heller, red. Vagueness in Normative Texts. Linguistic Insights. Studies in Language and Communication nr 23, 73–96. Bern: Peter Lang.

Stawecki, Tomasz, i Piotr Winczorek, 2002. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Wyd. C. H. Beck.

Tiersma, Peter, M., 2005. Categorical Lists in the Law. [W:] Vijay K. Bhatia, Jan Engberg, Maurizio Gotti i Dorothee Heller, red. Vagueness in Normative Texts. Linguistic Insights. Studies in Language and Communication nr 23, 109–132. Bern: Peter Lang.

Wronkowska, Stanisława i Maciej Zieliński, 1997. Zasady techniki prawodawczej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Zieliński, Maciej, 2002. Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.

Wykaz dokumentów prawnych:

évi IV. törvény a Polgári Törvénykönyvről.

KOM (2011) 793, Wniosek, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego I Rady w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 czerwca 2002 roku w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz. U. Nr 100 poz. 908 z dnia 5 lipca 2002 r.).

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny.

Wspólny przewodnik praktyczny dotyczący redagowania aktów prawa wspólnotowego. http://eur-lex.europa.eu/pl/techleg/index.htm.