Słowa kluczowe
terminologia prawnicza
terminologia bezekwiwalentna
dekompresja terminologiczna
Jak cytować
Abstrakt
Autorzy przekładów kodeksów prawnych nie informują na ogół o przyjętym rzez siebie podejściu do rozwiązywania problemów translacyjnych. Jednym z powodów jest ugruntowane przekonanie o konieczności wiernego i tym samym dosłownego przekładu tekstu wyjściowego. Takie nieprawnicze podejście tworzy pole do bezpodstawnego kreowania tzw. terminologii bezekwiwalentnej. W konsekwencji tłumaczenia zawierają wyrażenia, których znaczenia w docelowym języku są niezrozumiałe lub nie można ich ustalić poprzez odwołanie się do dorobku doktryny czy orzecznictwa.
Podejście prawnicze oparte na wiedzy przedmiotowej i precyzyjnej metodologii ustalania interlingwalnych ekwiwalentów eliminuje problemy wynikające z podejścia nieprawniczego. W części analitycznej artykułu przedstawiono metodologię prawniczego podejścia do rozwiązywania problemów translacyjnych i sposób jej praktycznego zastosowania.
Bibliografia
Literatura prymarna
Auswirkungen der neuen Kantonsverfassung (KV) auf die Gemeinden Eine Handlungsanleitung für SP-Behördenmitglieder und SP-Sektionen, 2005: https://spkantonzh.ch/app/uploads/2017/01/Publikation-Auswirkungen-der-neuen-Kantonsverfassung-Handlungsanleitungen-2005.pdf (dostęp 10.092018).
Czeszejko-Sochacki, Zdzisław. 2000. Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej z dnia 18 kwietnia 1999 r. Warszawa.
Die polnische Strafprozessordnung − Kodeks postępowania karnego. Zweisprachige Ausgabe. Tłumaczenie Ewa Weigend. Freiburg im Breisgau, edition iuscrim, 2004.
Gesetz über das Gemeindewesen (Gemeindegesetz) vom 6. Juni 1926 (131.1).
Interpelacja nr 16529 z dnia 13 maja 2010 r.: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/59D53C43 (16.03.2020).
Kodeks cywilny obowiązujący na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej. 1923. Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości.
Rechtspflegergesetz vom 14. April 2013 (BGBl. I S. 778, 2014 I S. 46).
Regulaminu organizacyjny Dzielnicowej Komisji Dialogu Społecznego w Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawy – Warszawa 2018: http://ngo.um.warszawa.pl/sites/ngo2.um.warszawa.pl/files/zalaczniki/komisje/uchwalony_17.04.2018_r._regulamin_dkdsu_bemowo.pdf (dostęp 11.09.2018).
Statut Samorządu Mieszkańców Sołectwa Grabnik przyjęty uchwałą Nr V/29/07 Rady Miejskiej w Krasnobrodzie z dnia 16 lutego 2007 roku.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U.2019.0.1950 ze zm.).
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95 ze zm.).
Verfassung des Kantons Zürich vom 27. Februar 2005 (131.0).
Verwaltungsverfahrensgesetz vom 23. Januar 2003 (BGBl. I S. 102).
Załącznik do uchwały nr LVI/1418/2017 Rady m.st. Warszawy z dnia 19 października 2017 r.
Literatura sekundarna
Banyś, Wiesław. 2005. Désambiguïsation des sens des mots et représentation lexicale du monde. Neophilologica nr 17, ss. 57–76.
Basedow, Jürgen. 1996. Die Übersetzerfalle. Zeitschrift für europäisches Privatrecht. Nr. 4.
Borghi, Marco, Isolde Burr, Rainer J. Schweizer. 2009. Schlussbericht Juristisch-linguistische Untersuchungen von Rechtstexten der schweizerischen offiziellen Mehrsprachigkeit, http://www.snf.ch/SiteCollectionDocuments/nfp/nfp56/nfp56_schlussbericht_schweizer.pdf (data dostępu 9 styczeń 2020).
Creifelds, Carl. 1990. Rechtswörterbuch. München: Beck.
Dobrovolskij, Dmitrij & Artëm Šaradin. 2002. Polysemie in einem zweisprachigen Wörterbuch: W: Bilingual Lexikography, ss. 527-535, https://pdfs.semanticscholar.org/64ad/2540aaef53d34da44b5d52d4d7a9b81dbbc5.pdf?_ga=2.94502620.1335295276.1584374257-1930117134.1584374257 (data dostępu 29 grudnia 2019).
Dudek, Joanna & Michał Bohowicz. 2016. Tłumaczenia utrudniają interpretację prawa unijnego. Gazeta prawna, 20 grudnia 2011, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/577501,tlumaczenia-utrudniaja-interpretacje-prawa-unijnego.html (data dostępu 17 lipca 2016).
Göpferich, Susanne. 2003. Optimierte Werkstattinformation durch die dynamische Verknüpfung von Informationsarten über eine begriffsorientierte Terminologiedatenbank – Das Projekt DAiSY der DaimlerChrisler AG. Online https://www.yumpu.com/de/document/read/7386128/daisy-susanne-gopferich. (dostęp 29.12.2019).
Groot de, Gérard-Réne. 1990. Die relative Äquivalenz juristischer Begriffe und deren Folge für mehrsprachige juristische Wörterbücher. W: Translation and Meaning, part 1. Red. Marcel Thelen, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk. Maastricht.
Groot de, Gérard-Réne. 1997. Wstęp do Niederländisches Bürgerliches Gesetzbuch. Buch 8. Verkehrsmittel und Beförderung. München 1997: s. ix-x.
Hebenstreit, Gernot. 1997. Terminus – Weltbild – Intertextualität: Translatorische Überlegungen zu juristischen Fachtexten. W: Text – Kultur – Kommunikation. Translation als Forschungsaufgabe, ss. 97-116. Tübingen: Stauffenburg.
Hejwowski, Krzysztof. 2004. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa.
Iluk, Jan. 2016. Semantyczna przejrzystość nazw prawnych i jej wpływ na procesy translacyjne. Studia Niemcoznawcze, T. LVIII. Warszawa, ss. 409-424.
Iluk, Łukasz. 2014. Pole terminologiczne jako instrument konfrontacji leksyki prawnej dla celów leksykograficznych i translacyjnych. W Translationsforschung. Methoden, Ergebnisse, Perspektiven. Red. Iwona Bartoszewicz, Anna Małgorzewicz. Wrocław-Dresden, ss. 39-48.
Iluk, Łukasz. 2015. Metoda poszukiwania i ustalania terminów w różnych systemach prawnych w oparciu o akty normatywne. Studia Niemcoznawcze, T. LV, ss. 631-644.
Iluk, Łukasz. 2016a. Juristische und methodologische Aspekte bei der Ermittlung terminologischer Äquivalenzen am Beispiel des Begriffsfeldes Minderjähriger, Jugendlicher und Heranwachsender im Kontext der deutschen, polnischen und slowakischen Rechtsordnung. W Sprache und Sprachen in Forschung und Anwendung (SiFA), Red. Zuzana Bohušová, Alena Ďuricová, Banska Bystrica. ss. 449-457.
Iluk, Łukasz. 2016b. Znaczenie wiedzy prawnej w procesie translacji terminów prawnych i prawniczych na przykładzie nazw środków zaskarżania. Studia Niemcoznawcze, T. LVIII, 501-518.
Iluk, Łukasz. 2017. Wiedza o języku prawnym w kształceniu tłumaczy tekstów prawnych i prawniczych. W: Studia Niemcoznawcze, T. LIX, s.527-544.
Kielar, Barbara. 2003. TS w układzie międzynarodowej komunikacji zawodowej (na przykładzie tłumaczenia tekstów prawnych). W: Języki specjalistyczne 3. Lingwistyczna identyfikacja tekstów specjalistycznych. Warszawa, ss. 121-133.
Kilian, Alina, Agnieszka Kilian. 2014. Słownik języka prawniczego i ekonomicznego, polsko-niemiecki, 3. Wydanie, Warszawa.
Kilian, Alina & Agnieszka Kilian. 2014. Wörterbuch der Rechts- und Wirtschaftssprache, deutsch-polnisch. 3. Wydanie, Warszawa.
Matulewska, Aleksandra. 2014. Horrory tłumaczeniowe czy tłumacze z piekła rodem? Czyli kilka słów o efektywności komunikacji interlingwalnej. Scripta Neophilologica Posnaniensia, T. XIV, ss. 101-118.
Nowak, Paulina. 2006. Analiza błędów w przekładzie unijnych aktów normatywnych na przykładzie Council Regulation (EC) no 1346/2000 of 29 May 2000 on Insolvency Proceedings. Investigationes Linguisticae, vol. XIII, Poznań.
Pieńkos, Jerzy. 2003. Podstawy przekładoznawstwa. Od teorii do praktyki. Zakamycze.
Porzycki, Marek. 2004. Lawina bełkotliwych przekładów. Rzeczpospolita, 26 marca 2004 r.
Rechts- und Wirtschaftswörterbuch deutsch-polnisch, 3. Auflage. 2015. Red. Bogusław Banaszak. Warszawa.
Sandrini, Peter. 1996. Terminologiearbeit im Recht: Deskriptiver begriffsorientierter Ansatz vom Standpunkt des Ubersetzers. Vienna, https://www.academia.edu/3763720/Terminologiearbeit_im_Recht._Deskriptiver_begriffsorientierter_Ansatz_vom_Standpunkt_des_%C3%9Cbersetzers (data dostępu 29 grudnia 2019).
Słownik prawa i gospodarki polsko-niemiecki, 2. wydanie zaktualizowane i zmienione. 2008. Red. Bogusław Banaszak. Warszawa.
Licencja
When submitting a paper the author agrees to the following publishing agreement and processing personal data.
PUBLICATION AGREEMENT, COPYRIGHT LICENSE, PERSONAL DATA PROCESSING CONSENT
This is a publication agreement and copyright license (“Agreement”) regarding a written manuscript currently submitted via Pressto Platform
(“Article”) to be published in Comparative Legilinguistics International Journal for Legal Communication (“Journal”).
The parties to this Agreement are:
the Author or Authors of the submitted article (individually, or if more than one author, collectively, “Author”) and Comparative Legilinguistics International Journal for Legal Communication (“Publisher”), address al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań, represented by its editor in chief Aleksandra Matulewska.
§1. LICENSE OF COPYRIGHT
a) The Author and the Publisher agree that the Author grants a Creative Commons Attribution 4.0 International License, which is incorporated herein by reference and is further specified at Creative Commons — Attribution 4.0 International — CC BY 4.0 copyright license in the Article to the general public.
b) The Author grants to the Publisher a royalty-free, worldwide nonexclusive license to publish, reproduce, display, distribute, translate and use the Article in any form, either separately or as part of a collective work, including but not limited to a nonexclusive license to publish the Article in an issue of the Journal, copy and distribute individual reprints of the Article, authorize reproduction of the entire Article in another publication, and authorize reproduction and distribution of the Article or an abstract thereof by means of computerized retrieval systems (such as Westlaw, Lexis and SSRN). The Author retains ownership of all rights under copyright in the Article, and all rights not expressly granted in this Agreement.
c) The Author grants to the Publisher the power to assign, sublicense or otherwise transfer any and all licenses expressly granted to the Publisher under this Agreement.
d) Republication. The Author agrees to require that the Publisher be given credit as the original publisher in any republication of the Article authorized by the Author. If the Publisher authorizes any other party to republish the Article under the terms of paragraphs 1c and 1 of this Agreement, the Publisher shall require such party to ensure that the Author is credited as the Author.
§2. EDITING OF THE ARTICLE
a) The Author agrees that the Publisher may edit the Article as suitable for publication in the Journal. To the extent that the Publisher’s edits amount to copyrightable works of authorship, the Publisher hereby assigns all right, title, and interest in such edits to the Author.
§3. WARRANTIES
a) The Author represents and warrants that to the best of the Author’s knowledge the Article does not defame any person, does not invade the privacy of any person, and does not in any other manner infringe upon the rights of any person. The Author agrees to indemnify and hold harmless the Publisher against all such claims.
b) The Author represents and warrants that the Author has full power and authority to enter into this Agreement and to grant the licenses granted in this Agreement.
c) The Author represents and warrants that the Article furnished to the Publisher has not been published previously. For purposes of this paragraph, making a copy of the Article accessible over the Internet, including, but not limited to, posting the Article to a database accessible over the Internet, does not constitute prior publication so long as the as such copy indicates that the Article is not in final form, such as by designating such copy to be a “draft,” a “working paper,” or “work-in-progress”. The Author agrees to hold harmless the Publisher, its licensees and distributees, from any claim, action, or proceeding alleging facts that constitute a breach of any warranty enumerated in this paragraph.
§4. TERM
a) The agreement was concluded for an unspecified time.
§5. PAYMENT
a) The Author agrees and acknowledges that the Author will receive no payment from the Publisher for use of the Article or the licenses granted in this Agreement.
b) The Publisher agrees and acknowledges that the Publisher will not receive any payment from the Author for publication by the Publisher.
§6. ENTIRE AGREEMENT
a) This Agreement supersedes any and all other agreements, either oral or in writing, between the Author and the Publisher with respect to the subject of this Agreement. This Agreement contains all of the warranties and agreements between the parties with respect to the Article, and each party acknowledges that no representations, inducements, promises, or agreements have been made by or on behalf of any party except those warranties and agreements embodied in this Agreement.
b) In all cases not regulated by this Agreement, legal provisions of Polish Copyright Act and Polish Civil Code shall apply.
c) Any disputes arising from the enforcement of obligations connected with this Agreement shall be resolved by a court competent for the headquarters of the Publisher.
d) Any amendments or additions to the Agreement must be made in writing and signed by authorised representative of both parties, otherwise being ineffective.
e) This Agreement is signed electronically and the submission of the article via the PRESSto platform is considered as the conclusion of the Agreement by the Author and the Publisher.
f) Clause for consent to the processing of personal data - general
g) The Author shall give his or her consent to the processing of their personal data in accordance with the Act of 10 May 2018 on the protection of personal data and Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of persons physical in connection with the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC (General Data Protection Regulation) for the purpose and in connection with making publications available on the PRESSto scientific journals platform and DeGruyter platform, guaranteeing the security of services rendered, and improving them.
I HAVE READ AND AGREE FULLY WITH THE TERMS OF THIS AGREEMENT.
The Author The Publisher