Słowa kluczowe
czarne protesty
ruchy społeczne
zwykłe kobiety
prawicowy populizm
Jak cytować
Abstrakt
W badaniu dotyczącym organizatorek Ogólnopolskiego Strajku Kobiet (OSK) – jednym z największych, jakie dotychczas zrealizowano w Polsce – przeprowadziłyśmy prawie 100 wywiadów CAWI i PAPI z lokalnymi koordynatorkami grup OSK z całego kraju. Naszym celem było poznanie uczestniczek ogólnopolskiej sieci, która w 2016 roku umożliwiła organizację protestów przeciwko próbom kolejnego zaostrzenia restrykcyjnego prawa aborcyjnego. Chciałyśmy dowiedzieć się, co skłoniło je do aktywizmu i czy przed OSK były aktywne społeczno-politycznie również w innych obszarach. Ciekawiło nas też to, jak rozumieją one niejednoznaczne pojęcie „zwykłej kobiety”. Istotnym wnioskiem z badań jest to, że chociaż prawie wszystkie nasze respondentki zgadzają się co do tego, iż uczestniczki Strajku Kobiet w 2016 roku były „zwykłymi kobietami”, to ich sposób użycia terminu „zwykłe” różni się od prawicowych operacjonalizacji tego słowa, wiąże się bowiem przede wszystkim z różnorodnością protestujących. Na podstawie ustaleń dotyczących krzyżujących się pozycji społecznych, na które zwracają uwagę koordynatorki OSK, omawiamy kwestię sprawczości i możliwe bariery ograniczające udział w życiu publicznym.Bibliografia
Anheier, Helmut K., and Wolfgang Seibel. 1998. “The Nonprofit Sector and the Transformation of Eastern Europe: A Comparative Analysis.” In Public Goods and Private Action. Eds. W. Powell, and E. Clemens. New Haven, CT: Yale University Press.
Brodzińska, Katarzyna, and Zbigniew Brodziński. 2016. “Aktywność kobiet wiejskich na rzecz wsparcia lokalnego rozwoju.” Problems of Small Agricultural Holdings 2: 29–44.
Buchowski, Michał. 2008. “Widmo orientalizmu w Europie. Od egzotycznego Innego do napiętnowanego swojego.” Recykling Idei wiosna/lato (10): 98–107.
CBOS. 2016a. Polacy o prawach kobiet, “czarnych protestach” i prawie aborcyjnym. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_165_16.PDF (accessed 15.04.2019).
CBOS. 2016b. Aktywność społeczno-polityczna Polaków. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_016_16.PDF (accessed 15.04.2019).
CBOS. 2016c. Zaufanie społeczne. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_018_16.PDF (accessed 15.04.2019).
CBOS. 2016d. Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich. Retrieved from: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_013_16.PDF (accessed 15.04.2019).
Chełstowska, Agata. 2016. “Historyczny czarny protest.” Codziennik Feministyczny May 10. Retrieved from: http://codziennikfeministyczny.pl/historyczny-czarny-protest/ (accessed 25.03.2018).
Chmielewska, Marta, Małgorzata Druciarek, and Izabela Przybysz. 2017. Czarny protest. W stronę nowego “kompromisu aborcyjnego”? Warszawa: Fundacja im. Heinricha Bölla.
Cho, Sumi, Kimberlé Crenshaw, and Leslie McCall. 2013. “Toward a Field of Intersectionality Studies: Theory, Applications, and Praxis.” Signs vol. 38, no. 4: 785–810. https://www.doi.org/10.1086/669608
Crenshaw, Kimberlé. 1989. “Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine.” The University of Chicago Legal Forum vol. 1989, no. 1: 139–167.
Degele, Nina, and Gabriele Winker. 2007. Intersektionalität als Mehrebenenanalyse. Retrieved from: https://www.soziologie.uni-freiburg.de/personen/degele/dokumente-ublikationen/intersektionalitaet-mehrebenen.pdf (accessed 27.03.2018).
Domański, Henryk. 2015. Czy są w Polsce klasy społeczne? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Druciarek, Małgorzata. 2016. “»Schwarzer Protest« – In Richtung eines neuen »Kompromisses« beim Abtreibungsrecht?” Polen-Analysen 191: 2–6. Retrieved from: http://www.laender-analysen.de/polen/pdf/PolenAnalysen191.pdf (accessed 02.06.2017).
Druciarek, Małgorzata. 2017. “Prawa kobiet w czasach populizmu.” Instytut Idei 12: 46–50. Retrieved from: http://www.instytutobywatelski.pl/wp-content/uploads/2017/06/inst-idei-12-web-2.pdf (accessed 27.03.2018).
Dryjańska, Anna. 2017. “Polka wstaje z kolan.” Instytut Idei 12: 52–55. Retrieved from: http://www.instytutobywatelski.pl/wp-content/uploads/2017/06/inst-idei-12-web-2.pdf (accessed 27.03.2018).
Fuszara, Małgorzata. 2006. Kobiety w polityce. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Gal, Susan, and Gail Kligman. 2000a. The Politics of Gender after Socialism: A Comparative-Historical Essay. Princeton: Princeton University Press.
Gal, Susan, and Gail Kligman. 2000b. Reproducing Gender: Politics, Publics, and Everyday Life after Socialism. Princeton: Princeton University Press.
Gdula, Maciej. 2017. Dobra zmiana w Miastku. Neoautorytaryzm w polskiej polityce z perspektywy małego miasta. In cooperation with K. Dębska, K. Trepka (Report). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. Retrieved from: http://krytykapolityczna.pl/file/sites/4/2017/10/Dobra-zmiana-w-Miastku.pdf (accessed 25.03.2015).
Goodwin, Jeff, James M. Jasper, and Francesca Polletta (eds.). 2001. Passionate Politics: Emotions and Social Movements. Chicago: University of Chicago Press.
Goodwin, Jeff, and Steven Pfaff. 2001. “Emotion Work in High-Risk Social Movements: Managing Fear in the US and East German Civil Rights Movements.” In Passionate Politics: Emotions and Social Movements. Eds. J. Goodwin, J.M. Jasper, and F. Polletta. Chicago: University of Chicago Press.
Graff, Agnieszka, and Jakub Krzeski. 2013. “Feminizm uwiedziony, zawłaszczony, poszukujący. Z Agnieszką Graff rozmawia Jakub Krzeski.” Kultura Liberalna 14 (222). Retrieved from: https://kulturaliberalna.pl/2013/04/09/graff-feminizm-uwiedziony-zawlaszczony-poszukujacy/ (accessed 15.04.2019).
Graff, Agnieszka, and Elżbieta Korolczuk. 2018. “»Gender as Ebola from Brussels«: The Anticolonial Frame and the Rise of Illiberal Populism.” Signs: Journal of Women in Culture and Society vol. 43, no. 4: 797–821.
Hann, Chris. 1996. “Introduction: Political Society and Civil Anthropology.” In Civil Society: Challenging Western Models. Eds. C. Hann, and E. Dunn. London: Routledge.
hooks, bell. 1984. Feminist Theory – From Margin to Center. Cambridge: South End Press.
Jacobsson, Kerstin, and Elżbieta Korolczuk. 2017. “Introduction. Rethinking Polish Civil Society.” In Civil Society Revisited: Lessons from Poland. Eds. K. Jacobsson, and E. Korolczuk. New York, NY: Berghahn Books.
Jacobsson, Kerstin, and Steven Saxonberg. 2013. Beyond NGO-ization the Development of Social Movements in Central and Eastern Europe. New York, NY: Routledge.
Jezierska, Katarzyna. 2017. “Defining In/Defining Out. Civil Society through the Lens of Elite NGOs.” In Civil Society Revisited: Lessons from Poland. Eds. K. Jacobsson, and E. Korolczuk. New York, NY: Berghahn Books.
King, Deborah K. 1988. “Multiple Jeopardy, Multiple Consciousness: The Context of a Black Feminist Ideology.” Signs vol. 14, no. 1: 42–72.
Kopciewicz, Lucyna. 2011. W dniu ich święta. Przemoc symboliczna, media i podmiot kobiecy w świadomości grup pokoleniowych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Korolczuk, Elżbieta. 2016a. “Mass Mobilization Against the Ban on Abortion.” Baltic Worlds April 5. Retrieved from: http://balticworlds.com/mass-mobilization-against-the-ban-on-abortion/ (accessed 27.03.2017).
Korolczuk, Elżbieta. 2016b. “Bunt kobiet AD 2016: skąd się wziął i czego nas uczy?” In Przebudzona rewolucja: Prawa reprodukcyjne kobiet w Polsce. Raport 2016. Ed. A. Czarnacka. Warszawa: Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej.
Korolczuk, Elżbieta. 2016c. “Neoliberalism and Feminist Organizing: From »NGO-ization of Resistance« to Resistance Against Neoliberalism.” In Solidarity in Struggle. Feminist Perspectives on Neoliberalism in East-Central Europe. Ed. E. Kovats. Budapest: Friedrich-Ebert-Stiftung.
Korolczuk, Elżbieta. 2017. Społeczeństwo obywatelskie w Polsce – kryzys czy nowe otwarcie? Warszawa: Instytut Studiów Zaawansowanych Krytyki Politycznej. Retrieved from: http://krytykapolityczna.pl/file/sites/4/2017/10/elzbieta-korolczuk-spoleczenstwo-obywatelskie.pdf (accessed 27.03.2018).
Kowalska, Beata, Radosław Nawojski. 2019. “Uwaga, uwaga, tu obywatelki! Obywatelstwo jako praktyka w czarnych protestach i strajkach kobiet.” In Bunt Kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet. Eds. E. Korolczuk, B. Kowalska, J. Ramme, and C. Snochowska-Gonzalez. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
Kubisa, Julia. 2016. “Odzyskajmy Polskę dla kobiet.” Krytyka Polityczna October 10. Retrieved from: https://krytykapolityczna.pl/kraj/odzyskajmy-polske-dla-kobiet (accessed 27.03.2017).
Kubisa, Julia. 2017a. “Zwykły feminizm.” In Ruch Feministyczny w Polsce a kwestia socjalna. Eds. E. Korolczuk, J. Kubisa, and D. Szelewa. Warszawa: Friedrich-Ebert-Stiftung. Retrieved from: http://library.fes.de/pdf-files/bueros/warschau/14094.pdf (accessed 07.05.2018).
Kubisa, Julia. 2017b. “Defending Reproductive Rights in Poland.” Global Dialogue vol. 7, no. 1. Retrieved from: http://globaldialogue.isa-sociology.org/defending-reproductive-rights-in-poland/# (accessed 27.03.2017).
Lang, Sabine. 1997. “The NGOization of Feminism.” In Transitions, Environments, Translations: Feminisms in International Politics. Eds. J.W. Scott, C. Kaplan, D. Keates. New York: Routledge.
Lewandowski, Arkadiusz, and Marcin Polakowski. 2018. “Elites vs the People: Populism in the Political Thought of Law And Justice.” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska vol. 25, no. 2: 145–163.
Lutz, Helma, and Norbert Wenning. 2001. “Differenzen über Differenz – Einführung in die Debatten.” In Unterschiedlich verschieden. Differenz in der Erziehungswissenschaft. Eds. H. Lutz, N. Wenning. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Mandel, Ruth. 2002. “Seeding Civil Society.” In Postsocialism: Ideals, Ideologies, and Practices in Eurasia. Ed. C.M. Hann. London: Routledge.
Michalska, Sylwia. 2013. “Tradycyjne i nowe role kobiet wiejskich.” Wieś i Rolnictwo 2 (159): 124–139.
Michalska, Sylwia. 2016. “Płeć, gender i struktura społeczna.” In Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski. T.1: Stare i nowe wymiary społecznego zróżnicowania. Eds. M. Halamska, S. Michalska, and R. Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Murawska, Katarzyna, and Zofia Włodarczyk. 2017. Nam się zaczęło pod dupą palić… Czarny protest w perspektywie organizatorek. Warszawa: Instytut Studiów Zaawansowanych Krytyki Politycznej. Retrieved from: https://krytykapolityczna.pl/file/sites/4/2017/09/Nam-si%C4%99-zacz%C4%99%C5%82o-pod-dup%C4%85-pali%C4%87_Murawska_Wlodarczyk.pdf (accessed 15.04.2019).
Polityka w sieci. 2016. “Analiza #czarnyProtest vs. #białyProtest.” Polityka w sieci May 10. Retrieved from: http://politykawsieci.pl/analiza-czarnyprotest-vs-bialyprotest/ (accessed 27.03.2018).
Ost, David. 1990. Solidarity and the Politics of Anti-Politics: Opposition and Reform in Poland Since 1968. Philadelphia: Temple University Press.
Owczarzak, Jill. 2010. “Activism, NGOs, and HIV Prevention in Postsocialist Poland: The Role of »Anti-Politics«.” Human Organization vol. 69, no. 2: 200–211.
Pawlak, Mikołaj. 2018. Tying Micro and Macro. What Fills up the Sociological Vacuum? Berlin–Bern– Bruxelles–New York–Oxford –Wien: Peter Lang.
Ramme, Jennifer, and Claudia Snochowska-Gonzalez. 2019. “Nie/zwykłe kobiety. Populizm prawicy, wola ludu a kobiecy suweren.” In Bunt Kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet. Eds. E. Korolczuk, B. Kowalska, J. Ramme, and C. Snochowska-Gonzalez. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
Ramme, Jennifer. [forthcoming in 2019]. “Framing Solidarity: Feminist Patriots Opposing the Far Right in Contemporary Poland.” Open Cultural Studies.
Siemieńska, Renata. 2011. “Kobiety i mężczyźni – aktorzy »płynnej rzeczywistości«. Niespójności postaw, zachowań i pozycji – dwie dekady przemian w Polsce i na świecie.” In Polska po 20 latach wolności. Eds. M. Bucholc, S. Mandes, T. Szawiel, and J. Wawrzyniak. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Siemieńska, Renata. 2007. “Przemiany płci kulturowej. Między systemami wartości a rolami społecznymi.” In Wymiary życia społecznego: Polska na przełomie XX i XXI wieku. Ed. M. Marody. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Siermiński, Michał. 2016. Dekada przełomu. Polska lewica opozycyjna 1968–1980: Od demokracji robotniczej do narodowego paternalizmu. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Sloat, Amanda. 2005. “The Rebirth of Civil Society: The Growth of Women’s NGOs in Central and Eastern Europe.” European Journal of Women’s Studies vol. 12, no. 3: 437–452.
Smoczyński, Rafał, and Tomasz Zarycki. 2017. Totem inteligencki: arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Tokarska-Bakir, Joanna. 2007. “Śrubka w polskiej wyobraźni.” Gazeta Wyborcza March 17.
Walgenbach, Katharina. 2007. “Gender als interdependente Kategorie.” In Gender als interdependente Kategorie. Neue Perspektiven auf Intersektionalität, Diversität und Heterogenität. Ed. K. Walgenbach. Opladen: Barbara Budrich.
Yang, Guobin. 2007. “Emotions and Movements.” In The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Ed. G. Ritzer. Oxford: Blackwell Publishing.
Zarycki, Tomasz. 2009. Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.