Słowa kluczowe
Hegemony
Hope
Ontology
Teleology
Jak cytować
Abstrakt
Wbrew szeroko rozpowszechnionemu ujęciu filozofii Blocha, w ramach którego określana jest ona jako „mistyczna”, „eschatologiczna”, „idealistyczna” itd.,
niniejszy tekst pokazuje, że najlepszą drogą interpretacji tej myśli jest jej interpretacja przez pryzmat marksistowskiej filozofii praktycznej. Podobnie jak Labriola i Gramsci, Bloch rozwija swoje pojęcie materializmu w oparciu o Marksowskie Tezy o Feuerbachu. Jego koncepcje „najwyższego dobra” i „techniki sojuszu” podejmują perspektywę pojednania pomiędzy ludźmi i naturą, bliską młodemu Marksowi; jego teoria antycypacji i nadziei skupia się na rozwoju kolektywnych możliwości działania; nawet jego „ontologia jeszcze-nie”, często krytykowana za teleologiczność, jest tak naprawdę oparta na pojęciu „otwartych możliwości” i tym samym może być interpretowana w ramach „słabej siły teleologicznej” przynależącej ludzkiej sprawczości. Niemniej jednak z perspektywy praktyczno-filozoficznej widać, że filozofia Blocha musi również zostać przemyślana na nowo w sposób, który uporałby się z jej esencjalistycznymi założeniami i zróżnicowałby jej teleologię.
Bibliografia
Adorno, Theodor. 1991. Notes to Literature I, edited by Rolf Tiedemann. Translated by Shierry Weber Nicholsen. New York: Columbia University Press.
Benjamin, Walter. 2007/1940. “Theses on the Philosophy of History.” In Illuminations. Essays and Reflections, 253–264. New York: Schocken Books.
Bloch, Ernst 1975. Gespräche mit Ernst Bloch, edited by Rainer Traub and Harald Wieser. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
———. 1985a [1972]. Das Materialismusproblem, seine Geschichte und Substanz. Gesamtausgabe, Vol. 7. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
———. 1985b [1965]. Literarische Aufsätze. Gesamtausgabe, Vol. 9. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
———. 1985c [1963]. Tübinger Einleitung in die Philosophie. Gesamtausgabe, Vol. 13. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
———. 1985d [1975]. Experimentum Mundi. Frage, Kategorien des Herausbringens, Praxis Gesamtausgabe, Vol. 15. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
———. 1986. The Principle of Hope, translated by Neville Plaice, Stephen Plaice, and Paul Knight. Cambridge (MA): MIT Press.
———. 1991. Heritage of Our Times, translated by Neville and Stephen Plaice. London: Polity Press.
Braun, Eberhard. 1983. “Antizipation des Seins wie Utopie. Zur Grundlegung der Ontologie des Noch-Nicht-Seins im ‘Prinzip Hoffnung.‘”
In Seminar zur Philosophie Ernst Blochs, edited by Burghart Schmidt. Frankfurt am Main: Suhrkamp. Dietschy, Beat. 1988. Gebrochene Gegenwart. Ernst Bloch, Ungleichzeitigkeit und das Geschichtsbild der Moderne. Frankfurt am Main: Vervuert.
———. 2017. “Wunschlandschaften, entdeckt und gebildet.” In Bloch- -Wörterbuch. Leitbegriffe der Philosophie Ernst Blochs, edited by Beat Dietschy, Doris Zeilinger, Rainer Zimmermann, 227–52. Berlin-Boston: De Gruyter.
———. 2018. “Im Mischdunkel nationaler Berauschung. Ernst Blochs Erbschaft dieser Zeit, in Zeiten des Rechtspopulismus gelesen.” Das Argument 325: 31–44.
Dietschy, Beat, Doris Zeilinger, Rainer Zimmermann, Eds. 2012. Bloch--Wörterbuch. Leitbegriffe der Philosophie Ernst Blochs. Berlin-Boston: De Gruyter.
Dussel, Enrique. 2013. Ethics of Liberation in the Age of Globalization and Exclusion, Durham, NC: Duke University Press.
Eagleton, Terry. 2015. Hope without Optimism. Charlottesville: University of Virginia Press.
Foster, John Bellamy, Brett Clark, Richard York. 2010. The Ecological Rift. Capitalism’s War on the Earth. New York: NYU Press.
Gramsci, Antonio. 1971. Selections from the Prison Notebooks of Antonio Gramsci, edited and translated by Qunitin Hoare and Geoffrey Nowell Smith. New York, NY: International Publishers.
———. 1975. Quaderni del carcere. Four volumes, critical edition of the Gramsci Institute, edited by V. Gerratana. Torino: Einaudi. Habermas, Jürgen. 1985. Die neue Unübersichtlichkeit. Kleine politische Schriften V. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Haug, Frigga. 1984. “Tagträume - Dimensionen weiblichen Widerstands.” Das Argument 147: 681–98.
Haug, Wolfgang Fritz. 2017. “In der Höhle des Löwen. Kann man das “Kapital” von den Feuerbach-Thesen her lesen?.” Das Argument 322: 1–12.
Holz, Hans Heinz. 2012. “Spekulativer Materialismus”. In Bloch-Wörterbuch. Leitbegriffe der Philosophie Ernst Blochs, edited by Beat Dietschy, Doris Zeilinger, Rainer Zimmermann, 483–508. Berlin-Boston: De Gruyter.
Holzkamp, Klaus. 1985. Grundlegung der Psychologie. Frankfurt am Main: Campus.
Luxemburg, Rosa. 1970-1975. Gesammelte Werke, 5 Volumes, edited by Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED, Berlin/ DDR: Karl Dietz Verlag.
Marx, Karl. 1845. “Theses on Feuerbach.” In Marx Engels Collected Works, vol. 5. London: Lawrence & Wishart.
———. 1976, Capital. A Critique of Political Economy, vol. I, translated by Ben Fowkes. London: Penguin Books.
Marx, Karl and Friedrich Engels. 1975–2005. Marx Engels Collected Works (MECW). London: Lawrence & Wishart [quoted as MECW].
Moir, Cat. 2019. Ernst Bloch’s Speculative Materialism.Ontology, Epistemology, Politics. Leiden, Boston: Brill.
Negri, Antonio. 2013. Spinoza for our Time: Politics and Postmodernity. New York: Columbia University Press.
Rehmann, Jan. 2012. “Antizipation.” In Bloch-Wörterbuch. Leitbegriffe der Philosophie Ernst Blochs, edited by Beat Dietschy, Doris Zeilinger, Rainer Zimmermann, 3–13. Berlin-Boston: De Gruyter.
———. 2013. “Occupy Wall Street and the Question of Hegemony – A Gramscian Analysis.” Socialism and Democracy 27, no. 1 (March):1– 18.
———. 2014. Theories of Ideology. The Powers of Alienation and Subjection. Chicago: Haymarket.
———. 2016. “Bernie Sanders and the Hegemonic Crisis of Neoliberal Capitalism: What Next?.” Socialism and Democracy 30, no. 3, 1–11.
Schiller, Hans-Ernst. 2017. Freud-Kritik von links. Bloch, Fromm, Adorno, Horkheimer, Marcuse. Hamburg: Zu Klampen! Verlag. Schmidt, Burghart, Ed. 1983.
Seminar zur Philosophie Ernst Blochs. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Siebers, Johan. 1983. “Ultimum.” In Bloch-Wörterbuch. Leitbegriffe der Philosophie Ernst Blochs, edited by Beat Dietschy, Doris Zeilinger, Rainer Zimmermann, 582–89. Berlin-Boston: De Gruyter.
Thompson, Peter. 2013. “Introduction: The Privatization of Hope. Ernst Bloch and the Critics of Negation”. In The Privatization of Hope. Ernst Bloch and the Future of Utopia, edited by Peter Thompson and Slavoj Žižek. Durham-London: Duke University Press.
Thürmer-Rohr, Christine. 1991. Vagabonding. Feminist Thinking Cut Loose. Boston: Bacon Press.
Zimmermann, Rainer E., Ed.. 2017. Ernst Bloch: Das Prinzip Hoffnung, Berlin-Boston: De Gruyter.
Zudeick, Peter. 1987. Der Hintern des Teufels. Ernst Bloch – Leben und Werk. Moss u. Baden-Baden: Elster Verlag.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.