Słowa kluczowe
urządzanie
transformacja
przejście do kapitalizmu
Europa Środkowo Wschodnia
ideologia
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł podejmuje proces neoliberalnej transformacji Bloku Radzieckiego
z późnych lat osiemdziesiątych i wczesnych dziewięćdziesiątych analizując go na
przykładzie Polski. Jego trajektoria ogólnie potwierdza tezę z artykułu Trzy kroki
w stronę antropologii faktycznie istniejącego neoliberalizmu postawioną przez Loïca
Wacquanta. Twierdzi on, że neoliberalizm zmierza raczej do przechwycenia i użycia
niż prostego demontażu czy osłabienia struktur państwowych i mechanizmów
władzy. Autor pokazuje również, że przejściu od gospodarki planowanej do rynkowej
w dawnym Bloku Radzieckim towarzyszyły (a w dużym stopniu w ogóle czyniły
je możliwym) potężne działania ideologiczne, które przekształciły konstrukcje podmiotowości
oraz sprawiły, że stała się kompatybilna z neoliberalnym kapitalizmem.
Dowodzi to, że dwa tryby analizowania neoliberalizmu - strukturalna analiza władzy
państwowej oraz skupienie na urządzaniu - powinny być traktowane jako komplementarne
narzędzia służące rozumieniu neoliberalnych transformacji. Jednakże,
przeciwnie do Wacquanta, autor twierdzi, że pod tym względem nie ma nic nowego
w neoliberalizmie jako praktyce, gdyż dla utrzymywania pozornej autonomii władzy
rynku kapitalizm od zawsze wymagał pomocy ze strony państwa.
Bibliografia
Solidarność. 1981. „Program NSZZ „Solidarność” uchwalony przez Zjazd Delegatów dnia 7 października 1981 r. w Gdańsku”. Tygodnik Solidarność (29). 16 Października.
Anderson P. 1979. Lineages of the Absolutist State. London: Verso.
Arnett P. 1997. Transcript of Osama Bin Ladin Interview Aired by CNN in March. http://www.anusha.com/osamaint.htm.
Arrighi G. 1995. The Long 20th Century: Money. Power. and the Origins of Our Times. London: Verso.
Arvedlund E. 2005. “McDonald’s Commands a Real Estate Empire in Russia”. The New York Times 17 marzec.
Badiou A. 2009. Of an Obscure Disaster: on the End of State-Truth. Maastricht: Jan van Eyck.
Braudel F. 1979. Civilisation matérielle. économie et capitalisme. XVe-XVIIIe siècle. t. 2: Les jeux de l’échange. Paris: Le Livre de Poche.
Buck-Morss S. 2000. „Hegel and Haiti”. Critical Inquiry 26 (4) : 821-865.
Cliff T. 1974. State Capitalism in Russia. London: Pluto Press.
Debord G. 1998. Comments on the Society of the Spectacle. London: Verso.
Derrida J. 1981. Dissemination. Chicago: University of Chicago Press.
Foucault M. 2001. L’´ethique du souci de soi comme pratique de la liberté’. W Dits et écrits. t. 2. Paris: Gallimard.
Fukuyama F. 1989. „The End of History?”. The National Interest Summer 1989.
Goodwyn L. 1991. Breaking the Barrier: the Rise of Solidarity in Poland. New York: Oxford University Press.
Górniewicz G. 2003. Zadłużenie zagraniczne jako problem globalny. W Problemy globalizacji gospodarki. Szczecin.
Hilgers M. 2012. “The Historicity of the Neoliberal State”. Social Anthropology. 20 (1) : 80-94.
Illich I. 1974. Energy and Equity. London: Harper and Row.
Kaltwasser M., Majewska E., Szreder K. 2007. Industriestadtfuturismus: 100 Jahre Wolfsburg/Nowa Huta. Frankfurt am Main.
Klein N. 2007. The Shock Doctrine: the Rise of Disaster Capitalism. New York: Picador.
Kornai J. 1980. Economics of Shortage. Amsterdam-New York.
Majmurek J., Mikurda K., Sowa J. 2011. Un événement dans la glacière: le Carnaval de Solidarnosc (1980-81) comme jaillissement de l’imagination politique. W L’Idée du communisme. t. 2. Paris.
Marx K., Engel F. 1998. The Communist Manifesto: a Modern Edition with an Introduction by Eric Hobsbawm. London: Verso.
Marx K., Engel F. 1998. The German Ideology including Theses on Feurbach and Introduction to the Critique of Political Economy. Amherst.
Ost D. 2005. The Defeat of Solidarity: Anger and Politics in Postcommunist Europe. Ithaca: Cornell University Press.
Pereira L.C.B., Maravall J.M., Przeworski A. 1993. Economic Reforms in New Democracies: a Social-Democratic Approach. Cambridge.
Sachs J., Lipton D. 1989. „Skok w gospodarkę rynkową”. Gazeta Bankowa (36). 4 Września.
Sachs J., Lipton D. 1990. „Poland’s Economic Reform”. Foreign Affairs.
Sachs J.. The End of Poverty: Economic Possibilities for Our Time. New York: Penguin Books.
Sowa J. 2007. Ciesz się. późny wnuku: kolonializm. globalizacja i demokracja radykalna. Cracow: Korporacja Ha!art.
Staniszkis J. 2000. „Post-Communism: the Emerging Enigma”. Europe-Asia Studies 52 (6) : 1161-1162.
Taubman W. 2004. Khrushchev: the Man and His Era. London: W. W. Norton & Company.
Tittenbrun J. 1993. The Collapse of Real Socialism in Poland. London.
Urbański J. 2009. The Anatomy of the Polish Workers’ Protests. W Over and Over Again: 1989-2009. Cracow.
Wacquant L. 2012. “Three Steps to a Historical Anthropology of Actually Existing Neoliberalism”. Social Anthropology 20 (1) : 66-79.
Wallerstein I. 1974. The Modern World System I. Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the 16th Century. New York: Academic Press Inc..
Wallerstein I. 1986. “Societal Development or Development of the World-System?”. International Sociology 1 (1) : 3-17.
Wallerstein I. 1976. “The Rise and Future Demise of World Capitalist Systems: Concepts for Comparative Analysis”. Comparative Studies in Society and History 16 (4) : 387-415.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.