W kierunku kooperacji producencko-konsumenckiej. Kolektywne uczenie się w alternatywnych sieciach żywności jako praktyka suwerenności żywnościowej

Abstrakt

W artykule analizowane są kolektywne strategie uczenia się, ukierunkowane na transformację systemów żywnościowych w odniesieniu do założeń suwerenności żywnościowej. Strategie te umieszczone zostały w kontekście takich zagadnień, jak równowaga przyrodnicza, sprawiedliwe relacje społeczne w obrębie zdywersyfikowanej gospodarki, a także aktywność obywatelska w ramach zarządzania systemami żywnościowymi. Autorka proponuje przyjrzenie się systematyzacji dokonanej przez Colina R. Andersona, Chrisa Maughana i Michela P. Pimberta, która jest rezultatem prowadzenia przez nich badań w działaniu oraz badań jakościowych, służących rozwijaniu Europejskiej Sieci Wymiany Wiedzy o Agroekologii [European Agroecology Knowledge Exchange Network – EAKEN]. Sieć ta jest związana z szerszym obiegiem wiedzy w ramach ruchu La Via Campesina, który z kolei wprowadził koncepcję suwerenności żywnościowej do globalnej debaty publicznej. Głównym założeniem EAKEN jest wzmacnianie oddolnych procesów uczenia się i edukacji nieformalnej w obszarze agroekologii, definiowanym w odniesieniu do zrównoważonych praktyk rolniczych oraz ich potencjału transformatywnego. Określone przez badaczy filary transformatywnego uczenia się agroekologii [transformative agroecology learning] zestawione zostały w tekście z różnymi podejściami wobec uczenia się w ruchach społecznych [social movement learning] oraz z założeniami pedagogiki krytycznej. Autorka uznaje, że ewoluująca idea suwerenności żywnościowej obejmuje zarówno wiejskie, jak i miejskie obszary aktywności. Podkreśla przy tym powiązania pomiędzy producentami, pracownicami, konsumentami i aktywistkami społecznymi, a także włącza się do dyskusji na temat praktyk edukacyjnych obecnych w alternatywnych sieciach żywności [Alternative Food Networks – AFNs]. Jak wynika z opracowań, pomimo iż nowo powstające w Polsce alternatywne sieci żywności często inspirują się rozwiązaniami stosowanymi w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych, przyjmują one postać zależną od lokalnego kontekstu. Analiza powiązanych z tymi sieciami strategii uczenia się uwzględnia różne formy relacji władzy oraz pojawiające się możliwości i utrudnienia. Określa ponadto potencjalne obszary dalszych badań.