Słowa kluczowe
PRL
immunizacja
atmosfera
minusowość
język
komunikacja
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł dyskutuje mechanizmy społecznej immunizacji w kontekście wydarzeń i dyskursu polskiego ‘Marca ’68’. Podczas gdy strategie obronne są normalną cechą społeczną, rosnące obawy wokół ‘Marca ’68’ dotyczące mechanizmów wspólnotowości doprowadziły do autoimmunitarnej dysocjacji polskiego społeczeństwa, co konceptualizuję jako atmosferę minusowości. Również strategie przeciwdziałania wykluczeniom i dyskryminacji zostały uwięzione w tym immunitarnym paradygmacie. Z dysonansu pomiędzy rzeczywistością stworzoną przez oficjalny język Marca 1968 a rzeczywistością doświadczenia wielu ludzi wynikał kryzys komunikacji, ponieważ ta ostatnia została wyciszona i wyparta. Nieufność do języka spowodowała immunitarny odwrót od komunikacji afektywnej, którą zastąpiły bezosobowe skrypty komunikacyjne. Ten kryzys komunikacyjny w dużej mierze uniemożliwił przekazanie doświadczeń marcowych w ówczesnej produkcji kulturalnej; mimo to spróbuję prześledzić niektóre strategie immunitarne i kontr-immunitarne w literaturze, filmie i relacjach retrospektywnych.
Bibliografia
Ahmed, Sara. 2004. ‘Collective Feelings. Or, The Impressions Left by Others’. Theory, Culture & Society 21 (2): 25–42. https://doi.org/10.1177/0263276404042133.
Ahmed, Sara. 2017. ‘Affective Economies’. In Literary Theory: An Anthology, edited by Julie Rivkin and Michael Ryan, Third edition, 1312–28. Blackwell Anthologies. Chichester, West Sussex: Wiley Blackwell.
Barańczak, Stanisław. 1975. ‘Proszę pokazać język’. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja 1 (19): 72–85.
Bird, Greg. 2016. Containing Community: From Political Economy to Ontology in Agamben, Esposito, and Nancy. SUNY Series in Contemporary Italian Philosophy. Albany: State University of New York Press.
Blanchot, Maurice. 1988. The Unavowable Community. Barrytown, NY: Station Hill.
Böhme, Gernot. 2017. The Aesthetics of Atmospheres. Edited by Jean-Paul Thibaud. Ambiances, Atmospheres and Sensory Experiences of Spaces. London: Routledge, Taylor & Francis Group. https://doi.org/10.4324/9781315538181.
Brennan, Teresa. 2004. The Transmission of Affect. Ithaca: Cornell University Press.
Burska, Lidia. 2013. Awangarda i inne złudzenia: o pokoleniu ’68 w Polsce. Idee i spoleczeństwo. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Buryła, Sławomir. 2013. ‘Proza epoki Marca i wokół Marca’68’. Ruch Literacki 54 (2): 219–37. https://doi.org/10.2478/v10273-012-0064-5.
Butler, Judith. 2004. Precarious Life: The Powers of Mourning and Violence. London, New York: Verso.
Campbell, Timothy. 2011. Improper Life: Technology and Biopolitics from Heidegger to Agamben. Posthumanities. Minneapolis, Minn.: University of Minnesota Press. https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816674640.001.0001.
Checinski, Michael. 1982. Poland: Communism, Nationalism, Antisemitism. New York: Karz-Cohl Publ.
Czerwiński, Marcin. 1969. Przemiany obyczaju. Biblioteka myśli współczesnej. Warszawa: Państwowy Inṡtytut Wydawniczy.
Domosławski, Artur. 2012. Ryszard Kapuściński: A Life. London: Verso.
Duk, Józef. 2001. Od Mickiewicza Do Grochowiaka: Studia i Szkice Literackie o Dawnych i Współczesnych Pisarzach Polskich. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie.
Eisler, Jerzy. 1998. ‘March 1968 in Poland’. In 1968: The World Transformed, edited by Carole Fink, Philipp Gassert, and Detlef Junker, 237–51. Publications of the German Historical Institute. New York: Cambridge University Press.
Elias, Norbert. n.d. ‘Sociology and Psychiatry’. In Psychiatry in a Changing Society, edited by S. H. Foulkes and G. Stewart Prince, 117–44. London: Tavistock.
Esposito, Roberto. 2010. Communitas: The Origin and Destiny of Community. Cultural Memory in the Present. Stanford, Calif: Stanford University Press.
Esposito, Roberto. 2013. Terms of the Political: Community, Immunity, Biopolitics. New York: Fordham University Press.
Friszke, Andrzej. 2007. Przystosowanie i opór: Studia z dziejów PRL. Biblioteka Więzi. Warszawa: Towarzystwo Więź.
Głowiński, Michał. 1991. Marcowe gadanie: Komentarze do słów 1966-1971. Warszawa: PoMost.
Gorgoglione, Ruggiero. 2016. Paradoxien der Biopolitik: politische Philosophie und Gesellschaftstheorie in Italien. Sozialtheorie. Bielefeld: transcript. https://doi.org/10.14361/9783839434000.
Grudzinska Gross, Irena. 2011. ‘1968 in Poland. Spoiled Children, Marxists, and Jews’. In Promises of 1968: Crisis, Illusion, and Utopia, edited by Vladimir Tismaneanu, 43–53. Budapest, New York: Central European University Press.
Hen, Józef. 1992. Nie boję się bezsennych nocy: Z księgi drugiej. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza ‘BGW’.
Janion, Maria, and Kazimiera Szczuka. 2012a. Janion: Transe, traumy, transgresje: Niedobre dziecię. Vol. 1. Seria z Różą. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Janion, Maria, and Kazimiera Szczuka. 2012b. Janion: Transe, traumy, transgresje: Prof. Misia. Vol. 2. Seria z Różą. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Jażdżyński, Wiesław. 1969. Sprawa. Warszawa: Czytelnik.
Kapuściński, Ryszard. 2006. The Emperor: Downfall of an Autocrat. Translated by William R. Brand. Modern Classics. London: Penguin Books.
Kosiński, Krzysztof. 2006. Oficjalne i Prywatne Życie Młodzieży w Czasach PRL. Warszawa: Rosner & Wspólnicy.
Kowalska, Anna. 2008. Dzienniki, 1927-1969. Edited by Paweł Kądziela. Warszawa: Iskry.
Kuroń, Jacek. 1989. Wiara i wina: do i od komunizmu. London: Aneks.
Kurz, Iwona. 2015. ‘Sprachen-Wirrwarr. Kultkomödien (aus heutiger Sicht) aus den frühen 1970er-Jahren’. In Nouvelle Vague Polonaise? auf der Suche nach einem flüchtigen Phänomen der Filmgeschichte, edited by Margarete Wach and Deutsches Filminstitut, 226–38. Marburg: Schüren.
Lamentowicz, Wojtek. 1988. ‘Moje przeżycie Marca’. Krytyka. Kwartalnik Polityczny 28–29: 37–46.
Leys, Ruth. 2017. The Ascent of Affect: Genealogy and Critique. Chicago, London: The University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226488738.001.0001.
Łuczak, Maciej. 2002. Rejs, czyli, Szczególnie nie chodzę na filmy polskie. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Magun, Artemy. 2012. ‘Negativität im Kommunismus. “Ontologie” und “Politik”’. In Die Idee des Kommunismus. Bd. II, edited by Slavoj Žižek and Alain Badiou, 139–63. LAIKAtheorie 18. Hamburg: Laika Verlag.
Majmurek, Jakub. 2018. ‘The Memory of March in Films’. In Obcy w domu. Wokół marca ’68 = Estranged: March ’68 and its Aftermath, edited by Muzeum Historii Żydów Polskich, Justyna Koszarska-Szulc, and Natalia Romik, 256–67. Warszawa: POLIN Muszeum Historii Żydów Polskich.
Massumi, Brian, and Mary Zournazi. 2002. ‘Navigating Movements (Interview)’. In Zournazi, Mary. Hope: New Philosophies for Change, 210–42. New York: Routledge.
Michlic, Joanna Beata. 2006. Poland’s Threatening Other: The Image of the Jew from 1880 to the Present. Lincoln, Lonodon: University of Nebraska Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt1djmhhh.
Modzelewski, Karol. 2013. Zajeździmy kobyłę historii: Wyznania poobijanego jeźdźca. Warszawa: Wydawnictwo ‘Iskry’.
Mohan, Shaj. 2020. ‘The Crown of the Stasis’. Presented at the Philosopher en temps d’épidémie. Intervention n° 36, April 24. https://www.youtube.com/watch?v=q-r6YjXNvwg. (accessed June 9, 2020)
Molisak, Alina. 2008. ‘Kilka uwag o różnych odmianach “marcowych” narracji’. In (Nie)ciekawa epoka?: literatura i PRL, edited by Hanna Gosk, 275–88. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Muhle, Maria. 2014. ‘A Genealogy of Biopolitics: The Notion of Life in Canguilhem and Foucault’. In The Government of Life: Foucault, Biopolitics, and Neoliberalism, edited by Vanessa Lemm and Miguel Vatter, 77–97. Forms of Living. New York: Fordham University Press. https://doi.org/10.5422/fordham/9780823255962.003.0005.
Osęka, Piotr. 1999. Syjoniści, inspiratorzy, wichrzyciele: obraz wroga w propagandzie marca 1968. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.
Osęka, Piotr, and Marcin Zaremba. 1999. ‘Wojna po wojnie, czyli polskie reperkusje wojny sześciodniowej’. In Polska 1944/45–1989, edited by Krystyna Kersten, 4:205–39. Studia i Materiały. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Seiler, Nina. in preparation. ‘Imposed Belonging: Family Crises in Poland in Film and Literature around 1968’. Central European Cultures 1 (1).
Seiler, Nina. 2019. ‘Toxic Community. Incorporated Scripts, Bodily Resistance: Immunitarian Processes in the Comedy Rejs’. Edited by Michał Przeperski, Aleksandra Konarzewska, and Anna Nakai. Unsettled 1968 in the Troubled Present: Revisiting the 50 Years of Discussions from East and Central Europe, 129–45.
Shouse, Eric. 2005. ‘Feeling, Emotion, Affect’. M/C Journal 8 (6): 2005. https://doi.org/10.5204/mcj.2443.
Siermiński, Michał. 2016. Dekada przełomu: Polska lewica opozycyjna 1968-1989. Od demokracji robotniczej do narodowego paternalizmu. Biblioteka Le Monde Diplomatique. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Sitkowska, Maryla. 2008. ‘Marcowe Pretensje’. Aspiracje, no. wiosna.
Sokołowska, Magdalena. 1975. ‘Płeć a przemiany obyczaju’. In Przemiany rodziny polskiej, edited by Jadwiga Komorowska, 164–172. Warszawa: Inst. wydawniczy CRZZ.
Steinlauf, Michael C. 1997. Bondage to the Dead: Poland and the Memory of the Holocaust. Modern Jewish History. Syracuse, N.Y: Syracuse University Press.
Szacki, Jerzy. 1988. ‘8 Marca 1988 roku’. Krytyka. Kwartalnik Polityczny 28–29: 21–23.
Talarczyk-Gubała, Monika. 2007. PRL się śmieje! Polska komedia filmowa lat 1945-1989. W Krainie PRL. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Tych, Feliks. 2014. ‘The “March '68” Antisemitic Campaign: Onset, Development, and Consequences’. In Jewish Presence in Absence: The Aftermath of the Holocaust in Poland, 1944-2010, edited by Feliks Tych and Agnieszka Adamczyk-Garbowska, 451–71. Jerusalem: Yad Vashem.
Zaremba, Marcin. 2004. ‘Społeczeństwo polskie lat sześćdziesiątych – między “mała stabilizacją” a “małą destabilizacją”’. In Oblicza Marca 1968, edited by Konrad Rokicki and Sławomir Stępień, 24–51. Konferencje IPN 15. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Zaremba, Marcin. 2011. Im nationalen Gewande: Strategien kommunistischer Herrschaftslegitimation in Polen 1944 - 1980. Translated by Andreas R. Hofmann. Klio in Polen 14. Osnabrück: fibre Verlag.
Ziątek, Zygmunt. 1996. ‘Wymiary Uczestnictwa (Ryszard Kapuściński)’. In Sporne Postaci Polskiej Literatury Współczesnej. Kontynuacje, edited by Alina Brodzka and Lidia Burska, 157–78. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.