Słowa kluczowe
Spinoza
materializm dialektyczny
kosmologia
Fryderyk Engels
radziecki marksizm
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł ukazuje aktualność Kosmologii ducha, autorstwa niezwykłego radzieckiego filozofa Ewalda Iljenkowa, a także bada jej historyczny i intelektualny kontekst. Ten niewielki traktat został napisany w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych ale opublikowany dopiero po śmierci autora w latach osiemdziesiątych, ponieważ był zbyt heretycki aby wydać go za jego życia. Heretycki z powodu swojego zadziwiającego spekulatywnego popędu. Odwołując się do fizycznej idei „śmierci cieplnej wszechświata” oraz do dialektyki materialistycznej i spinozjańskiego pojęcia atrybutu Iljenkow twierdzi, że myśl jest koniecznym atrybutem materii, ponieważ może powstrzymać entropię cieplną wszechświata. Tekst wykorzystuje idee kosmologii Iljenkowa w celu krytyki współczesnych nurtów filozofii „spekulatywnej”.
Bibliografia
Arystoteles. 1984. Metafizyka. Tłum. Kazimierz Leśniak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Badiou, Alain. 2018. Krótki traktat z ontologii przejściowej. Warszawa: Biblioteka Kwartalnika Kronos.
Bakhurst, David. 1997. “Meaning, Normativity, and the Life of the Mind.” Language & Communication 17(1): 33–51. https://doi.org/10.1016/S0271-5309(96)00027-4.
Engels, Fryderyk. 1972. Dialektyka przyrody. W Marks, Karol i Fryderyk Engels, Dzieła, t. 20. Warszawa: Książka i Wiedza.
Gillespie, Sam. 2001. “Placing the Void – Badiou on Spinoza.” Angelaki: Journal of the Theoretical Humanities 6(3): 63–77. https://doi.org/10.1080/09697250120087941.
Groys, Boris. 2009. The Communist Postscript. Tłum. Thomas Ford. London: Verso.
Hadot, Pierre. 2004. Twierdza wewnętrzna. Wprowadzenie do „Rozmyślań” Marka Aureliusza. Tłum. Piotr Domański. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Heidegger, Martin. 1958. What is Philosophy? Tłum. Jean T. Wilde and William Kluback. New York: Twayne Publishers.
Fiodorow, Nikołaj. 2012. Filozofia wspólnego czynu. Tłum. Michał Milczarek i Cezary Wodziński. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Iljenkow, Ewald. 1978. Logika dialektyczna: eseje o historii i teorii. Tłum. Wiktoria Krzemień. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Iljenkow, Ewald. 2021. “Kosmologia ducha. Próba stworzenia ogólnego zarysu obiektywnej roli myślącej materii w systemie światowych interakcji (filozoficzno-poetycka fantasmagoria, wsparta na zasadach materializmu dialektycznego).” Tłum. Krystian Szadkowski. Praktyka Teoretyczna 41(3): 19–48. https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.2.
Iljenkow, Ewald. 1962. “Żizn.” Encyclopedia of Philosophy (2): 133–134. Moscow: Soviet Encyclopedia.
Iljenkow, Ewald. 2017. “Cosmology of the Spirit.” Tłum. Giuliano Vivaldi. Stasis 5(2): 164–190.
Kuzniecow, Pobisk. 1955. “Jeszcze raz o wtorom zakonie tiermodinamiki i "tiepłowoj smierti" Wsielennoj.” http://www.устойчивоеразвитие.рф/files/Kuznetsov/Library/1955-OnceAgain.pdf.
Magun, Artemy. 2014. “Negativity in Communism: Ontology and Politics.” Russian Sociological Review 13(1): 9–25.
Mareyev, Sergei. 2005. „Cosmology of Mind.” Studies in East European Thought 57(3–4): 249–259. https://doi.org/10.1007/s11212-005-1412-4.
Mareyev, Sergei. 2015 E.W.Iljenkow: żytʹ fiłosofijej. Moscow: Akadiemiczeskij projekt.
Meillassoux, Quentin. 2015. Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności. Tłum. Piotr Herbich. Warszawa: Biblioteka kwartalnika Kronos.
Moore, Jason. 2021. Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu. Tłum. Krzysztof Hoffmann, Patryk Szaj i Weronika Szwebs. Poznań: WBPiCAK.
Oittinen, Vesa. 2005. “Evald Il’enkov as an Interpreter of Spinoza.” Studies in East European Thought 57(3–4): 319–338. https://doi.org/10.1007/s11212-005-1408-0.
Penzin, Alexei. 2016. “Stalin Beyond Stalin? A Paradoxical Hypothesis of Communism by Alexandre Kojève and Boris Groys.” Crisis and Critique 3(1): 300–340.
Vivaldi, Giuliano. 2017. “A Commentary on Evald Ilyenkov’s Cosmology of the Spirit.” Stasis 5(2): 192–203. https://doi.org/10.33280/2310-3817-2017-5-2-192-203.
Zabelin, Igor. 1970. Czełowiek i czełowieczestwo. Oczerki. Moscow: “Sov. Pisatel”.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.