O wpływach ciał niebieskich. Wstęp do astrologii politycznej
PDF

Słowa kluczowe

wpływ
astrologia
ciała niebieskie
nowoczesność
kryzys ekologiczny
wiek XIX

Jak cytować

Czeczot, K. (2021). O wpływach ciał niebieskich. Wstęp do astrologii politycznej. Praktyka Teoretyczna, 41(3), 71–90. https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.4

Abstrakt

Punktem wyjścia artykułu jest przemiana, jakiej uległo – wraz z nadejściem zachodniej nowoczesności – pojęcie wpływu, który jeszcze w siedemnastym wieku był definiowany jako oddziaływanie ciał niebieskich na obszar ziemski i dopiero w dziewiętnastym nabrał dzisiejszego, bardziej ogólnego sensu. Przemianę tę zarysowuję na tle innych, charakterystycznych dla nowoczesności procesów. Jednym z nich jest wyrugowanie astrologii z pola nauki, powiązane z triumfem filozofii dualistycznej, narodzinami przemysłowego kapitalizmu, które razem wzięte uprzedmiotowiły i utowarowiły naturę. Drugi z tych procesów to kariera, jaką w dziewiętnastym wieku zaczyna robić pojęcie wpływu, stając się jedną z ważniejszych kategorii nie tylko nauk przyrodniczych, lecz również społecznych, w których – rozumiany bardziej jako władza duchowa – pozwala opisać działanie idei na społeczeństwo i intelektualistów na rząd. Trzecim w końcu – narodziny nowoczesnego podmiotu wraz z charakterystycznym dla niego „lękiem przed wpływem”. Tak zarysowane konteksty pozwalają w nowym świetle zobaczyć nowoczesność jako cywilizację, w której wpływ otoczenia na człowieka został zaklasyfikowany jako jednoznaczne zagrożenie. Pozwalają również zadać pytanie, na ile to właśnie nowoczesne przedefiniowanie relacji człowieka z kosmosem odpowiada za kryzys ekologiczny.

https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.4
PDF

Bibliografia

Académie française Auteur du. 1694. Le dictionnaire de l’Académie françoise. T. 1, A-L. Paris: Jean Baptiste Guignard. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k503971.

Jean Baptiste Guignard. 1762. Dictionnaire de l’Académie françoise. T. 1. Paris: Bernard Brunet. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k504034.

Académie française Auteur du texte. 1835. Dictionnaire de l’Académie française. T. 1. Paris: Firmin Didot. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k50407h.

Arystoteles. 2003a. Fizyka. Dzieła wszystkie. T. 2. Tłum. Kazimierz Leśniak. Warszawa: PWN.

Arystoteles. 2003b. „O powstawaniu i niszczeniu.” W Dzieła wszystkie. Tłum. Kazimierz Leśniak. T. 2. Warszawa: PWN.

Bacon, Francis. 1857. „De augmentis scientiarum.” W The Work of Francis Bacon. T. 1, red. James Spedding i in. London: Longmans.

Bloom, Harold. 2002. Lęk przed wpływem. Teoria poezji. Tłum. Marcin Szuster. Kraków: Universitas.

Chittka, Lars. 2020. „The Secret Lives of Bees as Horticulturists?” Science 368(6493): 824–825. https://doi.org/10.1126/science.abc2451.

Diaz, José-Luis. 1997. „Un siècle sous influence.” Romantisme 27(98): 11–32. https://doi.org/10.3406/roman.1997.4286.

Foucault, Michel. 1998. Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France, 1976. Tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: KR.

Geddes, Linda. 2019. W pogoni za słońcem. O świetle słonecznym i jego wpływie na ciało i umysł. Tłum. Andrzej Wojtasik. Kraków: Insignis.

Gilbert, Sandra M., i Susan Gubar. 2000. The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth-Century Literary Imagination. New Haven: Yale University Press.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 1958. Wykłady z filozofii dziejów. T. 1. Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN.

Hunt, Lynn. 1992. The Family Romance of the French Revolution. Berkeley: University of California Press.

Koselleck, Reinhart. 2009. „Rewolucja jako pojęcie i jako metafora. O semantyce niegdyś górnolotnego pojęcia.” W Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego. Tłum. Wojciech Kunicki i Jarosław Merecki. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Linde, Samuel Bogumił. 1854a. Słownik języka polskiego. T. II, G-L. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. http://archive.org/details/sownikjzykapolsk02linduoft.

Linde, Samuel Bogumił. 1854b. Słownik języka polskiego. T. VI, U-Z. Lwów: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. http://archive.org/details/sownikjzykapolsk06linduoft.

Maupassant, Guy de. 1961. Horla i inne opowiadania. Tłum. Irena Wieczorkiewicz. Warszawa: Czytelnik.

Menuret, Jean-Joseph. 1766. L’Encyclopédie, 1re éd. Paris: Briasson, David l’aîné, Le Breton, Durand.

Pashalidou, Foteini, Harriet Lambert, Thomas Peybernes, Mark Mescher, i Consuelo De Moraes. 2020. „Bumble bees damage plant leaves and accelerate flower production when pollen is scarce.” Science 368 (maj): 881–884. https://doi.org/10.1126/science.aay0496.

Ptolemaeus, Claudius. 2012. Czworoksiąg/Tetrábiblos. Tłum. Grzegorz Muszyński. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Schmitt, Carl. 2012. Teologia polityczna i inne pisma. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Trotz, Michał Abraham. 1764. Nowy dykcyonarz to iest Mownik polsko-niemiecko-francuski... Leipzig: Johann Friedrich Gleditsch.