Słowa kluczowe
marksizm apofatyczny
Terra Ignota
Ada Palmer
science fiction
Jak cytować
Abstrakt
Tekst poświęcony jest problematyzującemu charakter współczesnych utopii cyklowi Terra Ignota Ady Palmer. Opisywanemu przez Palmer dwudziestemu piątemu wiekowi, w którym zniesiono płeć kulturową, państwa narodowe czy tradycyjny model rodziny, nie znosząc zarazem nierówności, przeciwstawiona zostaje postawa Utopian – niewielkiego ułamka fikcyjnej populacji. Choć ukazywana w powieściach rzeczywistość przez większość bohaterów traktowana jest jako utopia, Utopianie odmawiają przystania na nią, podejmując się nieustającej pracy w imię zerwania ze współczesnością i zobowiązując się poświęcić całe życie przyszłości. Utopia, ponieważ państwa pozbawione są terytoriów, nie może utworzyć na Ziemi przestrzennej enklawy i decyduje się na terraformację Marsa, choć nie dysponuje jednolitą wizją przyszłości i wspólnym celem poza opuszczeniem Ziemi. Działania Utopian nie są podejmowane w imię koherentnej wizji, a wypływają ze sprzeciwu wobec porządku faktycznego, znaturalizowanego przez większość społeczeństwa. Strategia Utopian omówiona zostaje jako przykład marksizmu apofatycznego, który postulował China Miéville. Niedostarczający pozytywnych projektów marksizm apofatyczny pozostaje potężnym narzędziem krytyki współczesności i bodźcem pobudzającym do działania.
Bibliografia
Badiou, Alain. 2001. „On Evil.” Wywiad przeprowadzony przez Cristopha Coxa i Molly Whalen. Cabinet, Winter 2001–2002. https://www.cabinetmagazine.org/issues/5/cox_whalen_badiou.php.
Canavan, Gerry. 2018. Worlding Crisis, Crisising Worlds, wykład wygłoszony w trakcie konferencji Worlding SF na Uniwersytecie Karola i Franciszka w Grazu.
Esposito, Roberto. 2015. „Immunizacja i przemoc.” Tłum. Magdalena Wrana. W Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka. Wstęp Mateusz Burzyk. Tłum. zbiorowe. Kraków: Universitas.
Fisher, Mark. 2018. „Part Seven. Acid Communism.” W K-Punk: The Collected and Unpublished Writings of Mark Fisher, red. Darren Ambrose. Wstęp Simon Reynolds. London: Repeater. EPUB.
Fisher, Mark. 2020. Realizm kapitalistyczny. Czy nie ma alternatywy? Tłum. Anna Karalus. Warszawa: Książka i Prasa.
Frase, Peter. 2018. Cztery przyszłości. Wizje świata po kapitalizmie. Tłum. Maciej Szlinder. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Freedman, Carl. 2009. „Dialectics of Science Fiction and Film Noir.” W Red Planets: Marxism and Science Fiction, red. Mark Bould i China Miéville. Middletown: Pluto Press.
Geoghegan, Vincent. 2008. Utopianism and Marxism. Bern: Peter Lang.
Jameson, Fredric. 2011a. Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Tłum. Maciej Płaza, Małgorzata Frankiewicz i Andrzej Miszk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jameson, Fredric. 2011b. Postmodernizm, czyli logika kulturowa późnego kapitalizmu. Tłum. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Foucault, Michel. 2000. „Czym jest Oświecenie?” W Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Tłum. Damian Leszczyński i Lotar Rasiński. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Levitas, Ruth. 2013. Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Miéville, China. 2019. „Silence In Debris: Towards an Apophatic Marxism.” Salvage, April 2, https://salvage.zone/in-print/silence-in-debris-towards-an-apophatic-marxism/.
Moylan, Thomas. 1986. Demand the Impossible: Science Fiction and the Utopian Imagination. London: Methuen.
Moylan, Thoma. 2000. Scraps of the Untainted Sky: Science Fiction, Utopia, Dystopia. Boulder–Oxford: Westview Press.
Otto, Rudolf. 1999. Świętość: elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Tłum. Bogdan Kupis. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Palmer, Ada. 2019a. Siedem kapitulacji. Tłum. Michał Jakuszewski. Warszawa: MAG.
Palmer, Ada. 2019b. Do błyskawicy podobne. Tłum. Michał Jakuszewski. Warszawa: MAG.
Palmer, Ada. 2020. Zdecydowani na walkę. Tłum. Michał Jakuszewski. Warszawa: MAG.
Ryan, Marie-Laure. 2012. „Narration in Various Media.” The Living Handbook of Narratology, January 13, https://www.lhn.uni-hamburg.de/node/53.html.
Suvin, Darko. [1979] 2016. Metamorphoses of Science Fiction: On the Poetics and History of a Literary Genre. red. Gerry Canavan. Bern: Peter Lang.
Suvin, Darko. 1988. Positions and Presuppositions in Science Fiction. London: Palgrave Macmillan.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.