Jaką teorią jest Marksowska teoria wartości opartej na pracy?

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: gru 15, 2015
DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2015.1.1
Słowa kluczowe:
Marks, teoria wartości opartej na pracy, wartość, ekonomia polityczna, ekonomia marksistowska, miara, praca

Main Article Content

Krzysztof Nowak-Posadzy
Instytut Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Szamarzewskiego 89C 60-568 Poznań

Abstrakt

Tak zwana teoria wartości opartej na pracy (odtąd LTV), niegdyś powód do dumy całego środowiska marksistowskiego, stawała się z upływem lat przedmiotem jego zakłopotania. Jej odrzucenie w ramach tradycji lewicowej, zarówno przez część filozofów, jak i ekonomistów, wpisuje się w szersze zjawisko zwane „kryzysem marksizmu”. Wówczas to filozoficzna część środowiska marksistowskiego, chcąc uwolnić marksizm od wad „ekonomizmu”, odcięła go także od zalet mogących płynąć z przyjęcia perspektywy ekonomii teoretycznej. Natomiast część ekonomiczna przywołanego środowiska, chcąc uwolnić ekonomię marksistowską od niedociągnięć tkwiących w LTV, odcięła ją także od szczególnego statusu przypisywanego w tej tradycji intelektualnej pojęciu pracy. Chociaż uniewinniono później LTV od zarzutu o domniemaną logiczną sprzeczność, to jedynie po to, aby skazać ją następnie na zapomnienie za jej rzekomą zbyteczność. W niniejszym artykule omówiona zostanie specyfika Marksowskiej wersji LTV. We wstępie podane zostaną cztery jakościowe założenia, które, zdaniem autora, przesądzają o charakterze Marksowskiej wersji LTV, W pierwszej części zarysowane zostanie miejsce LTV w historii myśli ekonomicznej. Druga część dotyczyć będzie losów Marksowskiej wersji LTV w ramach samej tradycji marksistowskiej. W trzeciej części omówiony zostanie problem wartości i jej pomiaru. Czwarta część zostanie poświęcona analizie problemu pracy i wyboru jednostki jej pomiaru, a także próbie zrekonstruowania Marksowskiej teorii reprodukcji pracowników za pomocą pracy. W części piątej podjęta zostanie kwestia tego, jak interpretuje się współcześnie status metodologiczny marksowskiej wersji LTV. Artykuł kończy podsumowanie.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Nowak-Posadzy, K. (2015). Jaką teorią jest Marksowska teoria wartości opartej na pracy?. Praktyka Teoretyczna, 15(1), 15-56. https://doi.org/10.14746/prt.2015.1.1
Numer
Tom 15 Nr 1 (2015): PRACA I WARTOŚĆ WE WSPÓŁCZESNYM KAPITALIZMIE
Dział
PRACA I WARTOŚĆ WE WSPÓŁCZESNYM KAPITALIZMIE
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.

Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.

Biogram autora

Krzysztof Nowak-Posadzy, Instytut Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Szamarzewskiego 89C 60-568 Poznań

Krzysztof Nowak-Posadzy jest filozofem ekonomii i adiunktem w Zakładzie Filozofii Kultury Instytutu Filozofii UAM. Od wielu lat zajmuje się problematyką rynku pracy, makroekonomii czy ekonomii stosowanej. Autor monografii Status pojęcia pracy w teorii krytycznej i teorii ekonomii (2011) oraz współredaktor tomu Praxiology and the Reasons for Action (2015).

Bibliografia

  1. Ajdukiewicz, Kazimierz. 2006. Język i poznanie. Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. Althusser, Louis. 1978. „The crisis of Marxism”. Marxism Today 22 (7): 215−221, 227.
  3. Arendt, Hannah. 2000. Kondycja ludzka. Tłum. Anna Łagodzka. Warszawa: Fundacja Aletheia.
  4. Arrow, Kenneth. 1962. „The economic implications of learning-by-doing.” The Review of Economic Studies 29 (3): 155-173.
  5. Bellofiore, Riccardo. 2010. „Sraffa and Marx: a reopening of the debate.” http://host.uniroma3.it/eventi/sraffaconference2010/abstracts/pp_bellofiore.pdf.
  6. Blaug, Mark. 1987. „Where are we now in the economics of education.” W The Economics of Education and The Education of Economists, red. Mark Blaug. Nowy Jork: New York University Press.
  7. Blaug, Mark. 1995. Metodologia ekonomii. Tłum. Bogusław Czarny i Alina Molisak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  8. Blaug, Mark. 2000. Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Tłum. Izabela Budzyńska i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  9. Bowles Samuel, i Herbert Gintis. 1981. „Structure and practice in the labor theory of value”. Review of Radical Political Economics 12 (4): 1−26.
  10. Bowles, Samuel, i Herbert Gintis. 1976. Schooling in Capitalist America: Educational Reform and the Contradictions of Economic Life. New York: Basic Books.
  11. Bowles, Samuel, i Herbert Gintis. 1977. „The Marxian theory of value and heterogeneous labour: a critique and reformulation”. Cambridge Journal of Economics 1 (2): 173−192.
  12. Bowles, Samuel, i Herbert Gintis. 1985. „The labor theory of value and the specificity of Marxian economics”. W Rethinking Marxism: Essays for Harry Magdoff and Paul Sweezy, red. Stephen Resnick i Richards Wolff. Brooklyn: Autonomedia.
  13. Bowles, Samuel. 1985. „Post-Marxian economics: labour, learning and history.” Social Science Information 24 (3): 507−528.
  14. Bowles, Samuel, et al. 2005. Understanding Capitalism: Competition, Command and Change. Oxford: Oxford University Press.
  15. Denison, Edward. 1961. „Measurement of labor input: some questions of definition and the adequacy of data”. W Output, Input, and Productivity Measurement, The Conference on Research in Income and Wealth. http://www.nber.org/chapters/c2230.pdf.
  16. Dobb, Maurice. 1937. Political Economy and Capitalism. London: Routledge.
  17. Dobb, Maurice. 1976. Teorie wartości i podziału od Adama Smitha. Tłum. Wiesława Rączkowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
  18. Duménil, Gérard. 1983−1984. „Beyond the transformation riddle: a labor theory of value.” Science and Society 47 (4): 427−450.
  19. Fleetwood, Steve. 2001. „What kind of theory is Marx’s labour theory of value? a critical realist inquiry.” Capital and Class 73 (wiosna): 41−77.
  20. Folbre, Nancy. 1982, „Exploitation comes home: a critique of the Marxian theory of family labor”. Cambridge Journal of Economics 6 (4): 317−329.
  21. Foley, Duncan. 2000. „Recent developments in the labor theory of value”. Review of Radical Political Economics 32 (1): 1−39.
  22. Gintis, Herbert. 1972. „A radical analysis of welfare economics and individual development”. The Quarterly Journal of Economics 86 (4): 572−599.
  23. Gordon, Donald. 1959. „What was the labor theory of value?” The American Economic Review 49 (2): 462−472.
  24. Habermas, Jürgen. 1983. „Między filozofią a nauką: marksizm jako krytyka.” Tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Zdzisław Krasnodębski. W Teoria i praktyka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  25. Habermas, Jürgen. 1987. „Odpowiedź na zarzuty.” W Wokół teorii krytycznej Jürgena Habermasa, red. Andrzej M. Kaniowski i Andrzej Szahaj. Warszawa: Warszawskie Centrum Studenckiego Ruchu Naukowego.
  26. Habermas, Jürgen. 1999. Teoria działania komunikacyjnego. Tom II. Tłum. Andrzej M. Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  27. Kołakowski, Leszek. 2000. Główne nurty marksizmu. Część 1. Powstanie. Poznań: Zysk i S-ka.
  28. Korsch, Karl. 1974. „The crisis of Marxism.” New German Critique 3: 7−11.
  29. Lange, Oskar. 1975. „Ekonomia marksowska a współczesna teoria ekonomii”. W Dzieła. Tom III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  30. Lange, Oskar. 1978. Ekonomia polityczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  31. Lukács, György. 1988. Historia i świadomość klasowa. Tłum. Marek Siemek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  32. Mandel, Ernst. 1968. An Introduction to Marxist Economic Theory. London: Merlin Press.
  33. Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1949. Krytyka programu gotajskiego. W Dzieła wybrane. Tom II. Warszawa: Książka i Wiedza.
  34. Marks, Karol. 1951. Kapitał. Tom I. Warszawa: Książka i Wiedza.
  35. Marks, Karol. 1953. Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej. Tłum. Edward Lipiński. Warszawa: Książka i Wiedza.
  36. Marks, Karol. 1986. Zarys krytyki ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
  37. Meek, Ronald. 1958. Studia z teorii wartości dodatkowej opartej na pracy. Tłum. Andrzej Leśniewski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  38. Mirowski, Philip. 1989. More Heat than Light: Economics as Social Physics, Physics as Nature's Economics. Cambridge: Cambridge University Press.
  39. Myrdal, Gunnar. 1953. The Political Element in The Development of Economic Theory. London: Routledge & Kegan Paul LTD.
  40. Nagel, Ernest. 1970. „Tendencja do wartościowań w badaniach społecznych”. W Nagel, Ernest, Struktura nauki. Tłum. Jerzy Giedymin, Bożydar Rassalski, Helena Eilstein. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  41. Napoleoni, Claudio. 1998. „The enigma of value.” International Journal of Political Economy 28 (3): 35−51.
  42. Nowak, Krzysztof. 2011. Status pojęcia pracy w teorii ekonomii i teorii krytycznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
  43. Nowak, Krzysztof. 2012a. „Czym była Marksowska krytyka ekonomii politycznej?” Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna (1) 2: 101−116.
  44. Nowak, Krzysztof. 2012b. „On ‘Capitalisation’ of the concept of work in economic theory”. Studia Historiae Oeconomicae (30): 3−24.
  45. Nowak, Leszek. 1971. U podstaw Marksowskiej metodologii nauk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  46. Parsons, Talcott. 1975. „Commentary on Herbert Gintis, A Radical Analysis of Welfare Economics and Individual Development”. The Quarterly Journal of Economics 89 (2): 280−290.
  47. „Producer and consumer sovereignty”. 2001. W Encyclopedia of Political Economy. Tom II, L− Z, red. Phillip Anthony O’Hara. London: Routledge.
  48. Robinson, Joan. 1953. „An open letter from a Keynesian to a Marxist.” W On Re-reading Marx. Cambridge: Students’ Bookshops LTD.
  49. Robinson, Joan. 1960. „The labour theory of value”. W Collected Economic Papers. Tom II. Oxford: Basil Blackwell.
  50. Robinson, Joan. 1960. Szkice o ekonomii marksistowskiej. Tłum. Helena Hagemejer. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  51. Robinson, Joan. 1974. Economic Philosophy. London: Penguin Books.
  52. Samuelson, Paul. 1957. „Wages and interests: a modern dissection of Marxian economic models”. The American Economic Review 47 (6): 884−912.
  53. Schor, Juliet. 1998. „New economic critique of consumer society”. W Ethics of Consumption: The Good Life, Justice, and Global Stewardship, red. David A. Crocker, Toby Linden. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
  54. Schultz, Theodore. 1962. „Reflection on investment in man”. The Journal of Political Economy 60 (2/5): 1−8.
  55. Sen, Amartya. 1978. „On the labour theory of value: some methodological issues”. Cambridge Journal of Economics 2 (2): 175−190.
  56. Sen, Amartya. 1991. „Economic methodology: heterogeneity and relevance”. Methodus 3 (1): 67−80.
  57. Shaikh, Anwar. 1998. „The empirical strength of the labor theory of value”. W Conference Proceedings of Marxian Economics: A Centenary Appraisal, red. Ricardo Bellofiore. London: Macmillan.
  58. Steedman, Ian. 1977. Marx after Sraffa. Londyn: NLB.
  59. Sweezy, Paul. 1965. Teoria rozwoju kapitalizmu. Tłum. Edward Lipiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  60. Sweezy, Paul. 1981. „Marxian value theory and crisis.” W Ian Steedman et al., The Value Controversy. London: Verso.
  61. Szacki, Jerzy. 2004. Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  62. Topolski, Jerzy, i in. 1970. Założenia metodologiczne Kapitału Marksa, red. Barbara Janiec. Warszawa: Książka i Wiedza.
  63. Tregenna, Fiona. 2009. The Specificity of Manufacturing in Marx's Economic Thought. http://www.dspace.cam.ac.uk/bitstream/1810/229493/2/0937.pdf.
  64. Wolff, Richard, i Stephen Cullenberg. 1986. „Marxism and post-Marxism.” Social Text 15 (jesień): 126−135.
  65. Wolfstetter, G. Elmar. 1973. „Surplus labour, synchronized labour costs and Marx’s labour theory of value”. Economic Journal 83 (221): 787−809.
  66. Ziembiński, Zygmunt. 2002. Logika praktyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.