Słowa kluczowe
teoria wartości opartej na pracy
wartość
ekonomia polityczna
ekonomia marksistowska
miara
praca
Jak cytować
Abstrakt
Tak zwana teoria wartości opartej na pracy (odtąd LTV), niegdyś powód do dumy całego środowiska marksistowskiego, stawała się z upływem lat przedmiotem jego zakłopotania. Jej odrzucenie w ramach tradycji lewicowej, zarówno przez część filozofów, jak i ekonomistów, wpisuje się w szersze zjawisko zwane „kryzysem marksizmu”. Wówczas to filozoficzna część środowiska marksistowskiego, chcąc uwolnić marksizm od wad „ekonomizmu”, odcięła go także od zalet mogących płynąć z przyjęcia perspektywy ekonomii teoretycznej. Natomiast część ekonomiczna przywołanego środowiska, chcąc uwolnić ekonomię marksistowską od niedociągnięć tkwiących w LTV, odcięła ją także od szczególnego statusu przypisywanego w tej tradycji intelektualnej pojęciu pracy. Chociaż uniewinniono później LTV od zarzutu o domniemaną logiczną sprzeczność, to jedynie po to, aby skazać ją następnie na zapomnienie za jej rzekomą zbyteczność. W niniejszym artykule omówiona zostanie specyfika Marksowskiej wersji LTV. We wstępie podane zostaną cztery jakościowe założenia, które, zdaniem autora, przesądzają o charakterze Marksowskiej wersji LTV, W pierwszej części zarysowane zostanie miejsce LTV w historii myśli ekonomicznej. Druga część dotyczyć będzie losów Marksowskiej wersji LTV w ramach samej tradycji marksistowskiej. W trzeciej części omówiony zostanie problem wartości i jej pomiaru. Czwarta część zostanie poświęcona analizie problemu pracy i wyboru jednostki jej pomiaru, a także próbie zrekonstruowania Marksowskiej teorii reprodukcji pracowników za pomocą pracy. W części piątej podjęta zostanie kwestia tego, jak interpretuje się współcześnie status metodologiczny marksowskiej wersji LTV. Artykuł kończy podsumowanie.Bibliografia
Ajdukiewicz, Kazimierz. 2006. Język i poznanie. Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Althusser, Louis. 1978. „The crisis of Marxism”. Marxism Today 22 (7): 215−221, 227.
Arendt, Hannah. 2000. Kondycja ludzka. Tłum. Anna Łagodzka. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Arrow, Kenneth. 1962. „The economic implications of learning-by-doing.” The Review of Economic Studies 29 (3): 155-173.
Bellofiore, Riccardo. 2010. „Sraffa and Marx: a reopening of the debate.” http://host.uniroma3.it/eventi/sraffaconference2010/abstracts/pp_bellofiore.pdf.
Blaug, Mark. 1987. „Where are we now in the economics of education.” W The Economics of Education and The Education of Economists, red. Mark Blaug. Nowy Jork: New York University Press.
Blaug, Mark. 1995. Metodologia ekonomii. Tłum. Bogusław Czarny i Alina Molisak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Blaug, Mark. 2000. Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Tłum. Izabela Budzyńska i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bowles Samuel, i Herbert Gintis. 1981. „Structure and practice in the labor theory of value”. Review of Radical Political Economics 12 (4): 1−26.
Bowles, Samuel, i Herbert Gintis. 1976. Schooling in Capitalist America: Educational Reform and the Contradictions of Economic Life. New York: Basic Books.
Bowles, Samuel, i Herbert Gintis. 1977. „The Marxian theory of value and heterogeneous labour: a critique and reformulation”. Cambridge Journal of Economics 1 (2): 173−192.
Bowles, Samuel, i Herbert Gintis. 1985. „The labor theory of value and the specificity of Marxian economics”. W Rethinking Marxism: Essays for Harry Magdoff and Paul Sweezy, red. Stephen Resnick i Richards Wolff. Brooklyn: Autonomedia.
Bowles, Samuel. 1985. „Post-Marxian economics: labour, learning and history.” Social Science Information 24 (3): 507−528.
Bowles, Samuel, et al. 2005. Understanding Capitalism: Competition, Command and Change. Oxford: Oxford University Press.
Denison, Edward. 1961. „Measurement of labor input: some questions of definition and the adequacy of data”. W Output, Input, and Productivity Measurement, The Conference on Research in Income and Wealth. http://www.nber.org/chapters/c2230.pdf.
Dobb, Maurice. 1937. Political Economy and Capitalism. London: Routledge.
Dobb, Maurice. 1976. Teorie wartości i podziału od Adama Smitha. Tłum. Wiesława Rączkowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Duménil, Gérard. 1983−1984. „Beyond the transformation riddle: a labor theory of value.” Science and Society 47 (4): 427−450.
Fleetwood, Steve. 2001. „What kind of theory is Marx’s labour theory of value? a critical realist inquiry.” Capital and Class 73 (wiosna): 41−77.
Folbre, Nancy. 1982, „Exploitation comes home: a critique of the Marxian theory of family labor”. Cambridge Journal of Economics 6 (4): 317−329.
Foley, Duncan. 2000. „Recent developments in the labor theory of value”. Review of Radical Political Economics 32 (1): 1−39.
Gintis, Herbert. 1972. „A radical analysis of welfare economics and individual development”. The Quarterly Journal of Economics 86 (4): 572−599.
Gordon, Donald. 1959. „What was the labor theory of value?” The American Economic Review 49 (2): 462−472.
Habermas, Jürgen. 1983. „Między filozofią a nauką: marksizm jako krytyka.” Tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Zdzisław Krasnodębski. W Teoria i praktyka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Habermas, Jürgen. 1987. „Odpowiedź na zarzuty.” W Wokół teorii krytycznej Jürgena Habermasa, red. Andrzej M. Kaniowski i Andrzej Szahaj. Warszawa: Warszawskie Centrum Studenckiego Ruchu Naukowego.
Habermas, Jürgen. 1999. Teoria działania komunikacyjnego. Tom II. Tłum. Andrzej M. Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kołakowski, Leszek. 2000. Główne nurty marksizmu. Część 1. Powstanie. Poznań: Zysk i S-ka.
Korsch, Karl. 1974. „The crisis of Marxism.” New German Critique 3: 7−11.
Lange, Oskar. 1975. „Ekonomia marksowska a współczesna teoria ekonomii”. W Dzieła. Tom III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Lange, Oskar. 1978. Ekonomia polityczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Lukács, György. 1988. Historia i świadomość klasowa. Tłum. Marek Siemek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mandel, Ernst. 1968. An Introduction to Marxist Economic Theory. London: Merlin Press.
Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1949. Krytyka programu gotajskiego. W Dzieła wybrane. Tom II. Warszawa: Książka i Wiedza.
Marks, Karol. 1951. Kapitał. Tom I. Warszawa: Książka i Wiedza.
Marks, Karol. 1953. Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej. Tłum. Edward Lipiński. Warszawa: Książka i Wiedza.
Marks, Karol. 1986. Zarys krytyki ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
Meek, Ronald. 1958. Studia z teorii wartości dodatkowej opartej na pracy. Tłum. Andrzej Leśniewski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mirowski, Philip. 1989. More Heat than Light: Economics as Social Physics, Physics as Nature's Economics. Cambridge: Cambridge University Press.
Myrdal, Gunnar. 1953. The Political Element in The Development of Economic Theory. London: Routledge & Kegan Paul LTD.
Nagel, Ernest. 1970. „Tendencja do wartościowań w badaniach społecznych”. W Nagel, Ernest, Struktura nauki. Tłum. Jerzy Giedymin, Bożydar Rassalski, Helena Eilstein. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Napoleoni, Claudio. 1998. „The enigma of value.” International Journal of Political Economy 28 (3): 35−51.
Nowak, Krzysztof. 2011. Status pojęcia pracy w teorii ekonomii i teorii krytycznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Nowak, Krzysztof. 2012a. „Czym była Marksowska krytyka ekonomii politycznej?” Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna (1) 2: 101−116.
Nowak, Krzysztof. 2012b. „On ‘Capitalisation’ of the concept of work in economic theory”. Studia Historiae Oeconomicae (30): 3−24.
Nowak, Leszek. 1971. U podstaw Marksowskiej metodologii nauk. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Parsons, Talcott. 1975. „Commentary on Herbert Gintis, A Radical Analysis of Welfare Economics and Individual Development”. The Quarterly Journal of Economics 89 (2): 280−290.
„Producer and consumer sovereignty”. 2001. W Encyclopedia of Political Economy. Tom II, L− Z, red. Phillip Anthony O’Hara. London: Routledge.
Robinson, Joan. 1953. „An open letter from a Keynesian to a Marxist.” W On Re-reading Marx. Cambridge: Students’ Bookshops LTD.
Robinson, Joan. 1960. „The labour theory of value”. W Collected Economic Papers. Tom II. Oxford: Basil Blackwell.
Robinson, Joan. 1960. Szkice o ekonomii marksistowskiej. Tłum. Helena Hagemejer. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Robinson, Joan. 1974. Economic Philosophy. London: Penguin Books.
Samuelson, Paul. 1957. „Wages and interests: a modern dissection of Marxian economic models”. The American Economic Review 47 (6): 884−912.
Schor, Juliet. 1998. „New economic critique of consumer society”. W Ethics of Consumption: The Good Life, Justice, and Global Stewardship, red. David A. Crocker, Toby Linden. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
Schultz, Theodore. 1962. „Reflection on investment in man”. The Journal of Political Economy 60 (2/5): 1−8.
Sen, Amartya. 1978. „On the labour theory of value: some methodological issues”. Cambridge Journal of Economics 2 (2): 175−190.
Sen, Amartya. 1991. „Economic methodology: heterogeneity and relevance”. Methodus 3 (1): 67−80.
Shaikh, Anwar. 1998. „The empirical strength of the labor theory of value”. W Conference Proceedings of Marxian Economics: A Centenary Appraisal, red. Ricardo Bellofiore. London: Macmillan.
Steedman, Ian. 1977. Marx after Sraffa. Londyn: NLB.
Sweezy, Paul. 1965. Teoria rozwoju kapitalizmu. Tłum. Edward Lipiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sweezy, Paul. 1981. „Marxian value theory and crisis.” W Ian Steedman et al., The Value Controversy. London: Verso.
Szacki, Jerzy. 2004. Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Topolski, Jerzy, i in. 1970. Założenia metodologiczne Kapitału Marksa, red. Barbara Janiec. Warszawa: Książka i Wiedza.
Tregenna, Fiona. 2009. The Specificity of Manufacturing in Marx's Economic Thought. http://www.dspace.cam.ac.uk/bitstream/1810/229493/2/0937.pdf.
Wolff, Richard, i Stephen Cullenberg. 1986. „Marxism and post-Marxism.” Social Text 15 (jesień): 126−135.
Wolfstetter, G. Elmar. 1973. „Surplus labour, synchronized labour costs and Marx’s labour theory of value”. Economic Journal 83 (221): 787−809.
Ziembiński, Zygmunt. 2002. Logika praktyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.