The desire for fullness. The fantasmatic logic of modernization discourses in the turn of the 19th century in Łódź

Article Sidebar

PDF (English)
Opublikowane: sty 1, 2014
DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2014.3.3
Słowa kluczowe:
modernization, industrial city, Łódź, discourse, fantasmatic logic, local press

Main Article Content

Agata Zysiak
Department of Sociology of Culture Institute of Sociology University of Łódź ul Rewolucji 1905 r. nr 41 90-214 Łódź

Abstrakt

The tension inherent in the desire to be modern appeared with all its strength in the discourses surrounding an alien, rapidly developing industrial center in the middle of the rural Kingdom of Poland – the city of Łódź,. In this article, I attempt to reconstruct the logic of press and reportage discourses dealing with this new experience. The press, reportage, and literary discourses concerning the newly established locus of modernity – the city of Łódź – reveal the work of ideological fantasy, a logic of discourse in reportages, essays and novels describing an imaginary diagnosis of reality and a fantasy about its utopian version, as well as the obstacles which always prevent the fulfillment of utopia and even threaten it with a more horrific dystopian vision. Still, the clue lies in the obstacle itself, which is at one and the same time the foundation allowing any utopian project to appear at all, as well a vision of reality.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Zysiak, A. (2014). The desire for fullness. The fantasmatic logic of modernization discourses in the turn of the 19th century in Łódź. Praktyka Teoretyczna, 13(3), 41-69. https://doi.org/10.14746/pt.2014.3.3
Numer
Tom 13 Nr 3 (2014): ARCHAEOLOGIES OF CONTEMPORANEITY. HISTORICAL SOCIOLOGIES OF THE MODERN
Dział
NEW FORMS OF LIFE – POLICING THE CITY

Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.

Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.

Biogram autora

Agata Zysiak, Department of Sociology of Culture Institute of Sociology University of Łódź ul Rewolucji 1905 r. nr 41 90-214 Łódź

Agata Zysiak – sociologist of culture, writing her PhD thesis at University of Lodz (Poland) about post-war modernization of higher education. Her main areas of interests are urban studies, social memory and historical sociology. Currently she is involved in a few research projects concerning biographical method, local debates about modernity and social history of Lodz. She works as well in a local NGO, gathering oral histories of Lodz’s citizens.

Bibliografia

  1. Badziak, Kazimierz, and Paweł Samuś. 1985. Strajki robotników łódzkich w 1905 roku. Łódź: Komitet Łódzki PZPR [Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej].
  2. Berglund, Bruce R., and Brian A. Porter. 2010. Christianity and Modernity in Eastern Europe. Budapest: Central European University Press.
  3. Biskupski, Łukasz. 2013. Miasto Atrakcji. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
  4. Briggs, Asa. 1993. Victorian Cities. Classics in Urban History 2. Berkeley, Calif. - Los Angeles, Calif: University of California Press.
  5. Chańko, Jan. 1982. Gazeta “Rozwój” (1897-1915): studium zródłoznawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  6. Chu, Winson. 2012. The German Minority in Interwar Poland. Cambridge: Cambridge University Press.
  7. Dumała, Krzysztof. 1974. Przemiany przestrzenne miast i rozwój osiedli przemysłowych w Królestwie Polskim w latach 1831-1869. Wrocław: Ossolineum.
  8. Dyos, H. J, and Michael Wolff. 1998. The Victorian City. Vol. 1. London: Routledge.
  9. Emden, Christian, Catherine Keen, and David R. Midgley. 2006. Imagining the City. Bern: Peter Lang.
  10. Fijałek, Jan. 1962. Instytucje pomocy materialno-zdrowontnej w Łodzi i okregu łódzkim; wiek XIX do roku 1870. Wrocław: Zakład narodowy im. Ossolińskich.
  11. Glisczyński. 1905. “Łódź po zaburzeniach.” Kurier Warszawski 180, July 2.
  12. Glisczyński, Artur, and Antoni Mieszkowski. 1894. “Łódź – miasto i ludzie.” In Łódź, która przeminęła w publicystyce i prozie: antologia. Łódź: eConn
  13. Głos. 1893. “Przegląd społeczny,” 51.
  14. Goniec Łódzki. 1898. “W sprawie kąpieli,” 90, May 22.
  15. Goniec Łódzki. 1899. “Nadczułość prowincjonana,” 15, July 6.
  16. Goniec Łódzki. 1905. “Zachloroformowani,” 117, July 1.
  17. Gorski, Stefan. 1904. Łódź Spółczesna. Obrazki i Szkice Publicystyczne. Rychliński i Wagner.
  18. Gunn, Simon, and R. J. Morris. 2001. Identities in Space: Contested Terrains in the Western City since 1850. Historical Urban Studies. Aldershot, England – Burlington, Vt: Ashgate.
  19. Heller, Agnes. 1999. A Theory of Modernity. Malden: Wiley.
  20. Heller, Agnes. 2000. The Three Logics of Modernity and the Double Bind of the Modern Imagination. Budapest: Institute for Advanced Study.
  21. Howarth, David R. 2000. Discourse. Concepts in the Social Sciences. Buckingham [England] ; Philadelphia, PA: Open University Press.
  22. Janczak, Julian. 1982. Ludność Łodzi przemysłowej, 1820-1914. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  23. Jason, Glynos and David Howarth. 2007. Logics of Critical Explanation in Social and Political Theory. London – New York: Routledge.
  24. Jedlicki, Jerzy. 2000. Świat zwyrodniały: lęki i wyroki krytyków nowoczesności. Warszawa: Wyd. Sic!
  25. Kanfer, Yedida Sharona. 2011. Łódź: Industry, Religion, and Nationalism in Russian Poland, 1880-1914. PhD diss., Yale University.
  26. Kasinitz, Philip. 1995. Metropolis: Center and Symbol of Our Times. Main Trends of the Modern World. New York: New York University Press.
  27. Karwacki, Władysław L. 1975. Łódź w latach rewolucji 1905-1907. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
  28. Kieszczyński, Lucjan. 1962. “Walki strajkowe włókniarzy Łodzi i okrȩgu Łódzkiego w latach 1919-1928.” In Studia i materiały do dziejów Łodzi i okręgu łódzkiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  29. Kizwalter, Tomasz. 1991. “Nowatorstwo i rutyny”: społeczeństwo królestwa polskiego wobec procesów modernizacji, 1840-1863. Warszawa: PWN.
  30. Kostecki, Janusz, and Marek Tobera, Prasa Królestwa Polskiego w opinii władz cenzury rosyjskiej (1901-1914): dokumenty. Warszawa: Oficyna Wydawnicza “Aspra-JR.”
  31. Kmiecik, Zenon. 1976. Prasa polska w latach 1864-1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  32. Kołodziejczyk, Robert. 1974. “Pochodzenie i źródła rekrutacji Kkasy robotniczej.” In Polska klasa robotnicza. Zarys dziejów, Stanisław Kolabiński. Volume I, part I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  33. Kronika Wiadomości Krajowych Zagranicznych. 1857. “Korespondencja Kroniki. Z Kalisza” 192, July: 3.
  34. Kula, Witold, and Janina Leskiewiczowa. 1979. Przemiany społeczne w Królestwie Polskim: 1815-1864. Warszawa – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  35. Kurier Łódzki. 1906a. “Mały felieton. Powrót ptactwa,” 210, November 3.
  36. Kurier Łódzki. 1906b. “Z chwili,” 150, September 1.
  37. Kurier Łódzki. 1907a. “Najwyższy czas,” 316, October 16.
  38. Kurier Łódzki. 1907b. “Echa tygodnia,” 370, November 17.
  39. Kurier Łódzki. 1907c. “Filantropia a potrzeby ludności,” 27, January 17.
  40. Kurier Łódzki. 1907d. “Zarys sytuacji w Łodzi,” 7, January 5.
  41. Kurier Łódzki. 1908. “My i wy,” 479, October 20.
  42. Nowy Kurier Łódzki. 1912. “Za dużo oświaty,” 208, September 11.
  43. Laclau, Ernesto. 1990. New Reflections on the Revolution of Our Time. London – New York: Verso.
  44. Laclau, Ernesto. 2005. On Populist Reason. London ; New York: Verso.
  45. Lees, Andrew. 1985. Cities Perceived: Urban Society in European and American Thought, 1820-1940. Manchester: Manchester University Press.
  46. Marchart, Olivier. 2007. Post-foundational political thought: political difference in Nancy, Lefort, Badiou and Laclau. Edinburgh: Edinburgh University Press.
  47. Marzec, Wiktor. 2012. “Poststrukturalistyczna teoria dyskursu i empiryczne badania społeczne.” Praktyka Teoretyczna 4: 185-198. http://www.praktykateoretyczna.pl/wiktor-marzec-poststrukturalistyczna-teoria-dyskursu-i-empiryczne-badania-spoleczne/.
  48. Marzec, Wiktor, and Agata Zysiak. 2009. “Miasto, morderstwo, maszyna. Osobliwe przypadki we wczesnonowoczesnej Łodzi.” In Rekonfiguracje modernizmu : nowoczesnosc i kultura popularna, edited by Tomasz Majewski. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
  49. Marzec, Wiktor, and Agata Zysiak. 2011. “Młyn biopolityki. Topografie władzy peryferyjnego kapitalizmu na łódzkim osiedlu robotniczym.” Praktyka Teoretyczna 2:65-86. http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr2-3_2011_Biopolityka/05.marzec_zysiak.pdf
  50. Marzec, Wiktor, and Agata Zysiak. 2014. “Days of Labour: Topographies of Power in Modern Peripheral Capitalism. The Case of The Industrial City of Łódź: Days of Labour.” Journal of Historical Sociology, September, n/a – n/a. doi:10.1111/johs.12080.
  51. Michlic, Joanna B. 2006. Poland’s Threatening Other: The Image of the Jew from 1880 to the Present. Lincoln: University of Nebraska Press.
  52. Micińska, Magdalena. 2008. Inteligencja na rozdrożach: 1864-1918. Warszawa: PAN.
  53. Mogilnicki, A. 1902. “Z ognisk polskiego przemysłu.” Przegląd Tygodniowy 15:197.
  54. Pobłocki, Kacper. 2010. The Cunning Of Class: Urbanization Of Inequality In Post-War Poland. PhD diss., Budapest: Central European University. http://etnologia.amu.edu.pl/go.live.php/PL-H648/dr-kacper-poblocki.html.
  55. Puś, Wiesław. 1987. Dzieje Łodzi przemysłowej: zarys historii. Łódź: Muzeum Historii Miasta Łodzi.
  56. Pytlas, Stefan. 1994. Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864-1914. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  57. Reymont, Władysław Stanisław. 1927. The Promised Land. Chicago: A.A. Knopf.
  58. Rosin, Ryszard. 1988. Łódź: dzieje miasta. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  59. Rosset, Edward. 1929. Łódź Miasto Pracy. Łódź: Wyd. Magistrat miasta Łodzi.
  60. Rozwój. 1898a. “Czyja wina?,” 224, September 30.
  61. Rozwój. 1898b. “Szkoły fabryczne,” 194, August 25.
  62. Rozwój. 1900. “Walka z pożogą,” 215, September 20.
  63. Rozwój. 1907a. “Ruch polityczny w Łodzi,” 245, December 1.
  64. Rozwój. 1907b. “Dom ludowy,” 221, November 2.
  65. Rozwój. 1911. “Partykularyzm łódzki,” 292, December 22.
  66. Rozwój. 1914. “Warszawa i Łódź,” 224, May 22.
  67. Rybicka, Elżbieta. 2003. Modernizowanie miasta: zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej. Kraków: Universitas.
  68. Sikorska-Kowalska, Marta. 2001. Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX i XX wieku. Kurowice k. Łodzi: Ibidem.
  69. Singer, Ben. 2001. Melodrama and Modernity Early Sensational Cinema and Its Contexts. New York: Columbia University Press.
  70. Śmiechowski, Kamil. 2012. Z perspektywy stolicy: Łódź okiem warszawskich tygodników społeczno-kulturalnych (1881-1905). Kurowice k. Łodzi: Ibidem.
  71. Śmiechowski, Kamil. 2014. Łódzka Wizja Postępu. Oblicze Społeczno-Ideowe „Gońca Łódzkiego”, „Kuriera Łódzkiego”, „Nowego Kuriera Łódzkiego” W Latach 1898–1914. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy.
  72. Starkman, Adolf. 1895. Łódź i Łodzianie. Warszawa: N.D.
  73. Szyndler, Bartłomiej. 1993. Dzieje cenzury w Polsce do 1918 roku. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawn.
  74. Timkowskij-Kostin, Iwan. 2001. Miasto proletariuszów. Łódź: Tygiel Kultury.
  75. Żarnowska, Anna. 1974. Klasa Robotnicza Królestwa Polskiego, 1870-1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  76. Zysiak, Agata. 2010. “Trudne dziedzictwo – w poszukiwaniu tożsamości Łodzi.” In Wokół Nowego Centrum Łodzi, 103–20. Łódź: EC1 Łódź – Miasto Kultury.
  78. Additional sources:
  79. Reportages (chronologically):
  80. Flatt, Oskar. 1853. Opis miasta Łodzi: pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym. . Warszawa: Drukarnia Gazety Codziennej,
  81. Flatt, Oskar. 2008. Łódż i nowobudująca się do niej droga żelazna [1866] in: Piotr Boczkowski, Łódź, która przeminęła w publicystyce i prozie: antologia. Łódź: eConn,),7
  82. “Korespondencja Kroniki. Z Kalisza.” 1857. Kronika Wiadomości Krajowych i Zagranicznych 14/26 VII, no 192:3 – a conservative daily published in Warsaw.
  83. Jutrzenka. 1862. – a Jewish asimillationist weekly published in Warsaw, quoted from Łódź: dzieje miasta do 1918 r., 757.
  84. “Przegląd społeczny.” 1893. Głos Narodu 51:607 – a national and antisemitic daily published in Cracow.
  85. Gliszczyński, Artur and Antoni Mieszkowski Łódź – miasto i ludzie. 2008 [1894] in: Piotr Boczkowski, Łódź, która przeminęła w publicystyce i prozie: antologia. Łódź: eConn. Both authors were Polish journalists form Warsaw, working for a few years in Łódź in 1890s, this reportage was first published in Warsaw’s Wiek.
  86. Mogilnicki, Aleksander. 1902. “Z ognisk polskiego przemysłu,”, cz. III, Przegląd Tygodniowy 15:197. Positivist weekly published in Warsaw, author was a lawyer and a poet.
  87. Gliszczyński, Artur. 1905. “Łódź po zaburzeniach.” Kurier Warszawski July 5, published as a reportage form revolutionary events in Łódź.
  88. Timkowskij-Kostin, Iwan. 2001. Miasto proletariuszów [1907]. Łódź: Tygiel Kultury. A reportage, first published in Russian, form post-revolutionary city, written by a Russian writer, journalist and press correspondent.
  89. Gorski, Stefan. 1904. Łódź spółczesna: Obrazki i szkice publicystyczne. Warszawa: NakłademRychlińskiego i Wegnera. A set of observations about Łódź by a Polish journalist and editor.
  90. Vimard, Henryk. 2001. Łódź, Manszester polski [1910]. Łódź: Tygiel Kultury. A collection of correspondence articles from Poland by French journalist, visiting Łódź.
  91. Bartkiewicz, Zygmunt. 2001. Złe miasto [1911]. Łódź: Tygiel Kultury. A description of the city after the 1905 Revolution, written by a Polish journalist and writer.
  92. Rosset, Edward. 1929. Łódź miasto pracy. Łódź: Wyd. Magistrat miasta Łodzi. A scientific study of the city by a Polish demographer born and living in Łódź.
  93. Nowakowski, Zygmunt. 1931. Geografia serdeczna, Warszawa: Gebethner i Wolf. A set of reportages form Nowakowski’s journeys through Poland. The author was a Polish journalist, writer, actor and philosopher.
  95. Novels and short stories:
  96. Reymont, Władysław S. 1927. The Promised Land Chicago: A.A. Knopf. The most famous and popular fictional account of Łódź’s life in 1890s., written by a Polish novelist and Nobel Prize winner.
  97. Łapiński, Stanisław. 1898. Tkacz.
  98. Rowiński, Władysław. 1899. Julka, Dwa pokolenia, Przemówił, Bez tytułu, Kwiaty dla Prusa.
  99. Marrene-Morzkowska, Waleria. 1890. Wśród kąkolu.
  100. Kosiakiewicz, Wincenty. 1895. Bawełna. Warszawa: Księgarnia K. Grendyszyńskiego.
  101. Gliszczyński, Artur. 1907. Mańka.
  102. Laskowski, Kazimierz. 1907. Lokaut. Powieść łódzka. Warszawa: Książnica polska.
  104. Daily press:
  105. “Goniec” 1898-1906,
  106. “Kurier Łódzki” 1906-1911
  107. “Nowy Kurier Łódzki” 1911-1914
  108. “Rozwój” 1897-1914