Continuity or Rupture? Reflections on the History of 19th Century Polish Socialist Thought
PDF (Język Polski)

Keywords

scientific socialism
utopian socialism
Communes of the Polish People
utopianism
Marxism
Kazimierz Kelles-Krauz

How to Cite

Kozubowski, J. (2019). Continuity or Rupture? Reflections on the History of 19th Century Polish Socialist Thought. Praktyka Teoretyczna, 29(3), 51–77. https://doi.org/10.14746/prt.2018.3.3

Abstract

The aim of the article is to subvert the division of Polish socialism into “scientific socialism” and “utopian socialism,” which was a widely held approach in Polish historiography after WWII. Alain Badiou’s and Slavoj Žižek’s concepts of “the idea of communism” are applied to Polish Socialist thought to stress the fact of its ideological continuity. “The idea of communism” allows for a critique of Polish communist historians, who advocated the aforementioned divisive methodology. A comparison of Marxist concepts to the ideology of the ‘Communes of the Polish People’ demonstrates that their differences are determined by the historic nature of the socio-economic environment and serves to distinguish a specific set of Polish “communist invariants.”
https://doi.org/10.14746/prt.2018.3.3
PDF (Język Polski)

References

Badiou, Alain. 2008. The Meaning of Sarcozy. Tłum. David Fernbach. London–New York: Verso.

Badiou, Alain. 2009. Etyka: Przewodnik Krytyki Politycznej. Tłum. Paweł Mościcki. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Badiou, Alain. 2010. The Communist Hypothesis. Tłum. David Macey i Steve Corcoran. London–New York: Verso.

Badiou, Alain. 2015. Manifesty dla filozofii. Tłum. Andrzej Wasilewski. Warszawa: PWN.

Barszczewska-Krupa, Alina. 1979. Reforma czy rewolucja: Koncepcje przekształcenia społeczeństwa polskiego w myśli politycznej Wielkiej Emigracji: 1832-1863. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.

Bauman, Zygmunt. 2010. Socjalizm: Utopia w działaniu. Tłum. Michał Bogdan. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Bosteels, Bruno. 2011. Badiou and Politics. Durham–London: Duke University Press.

Brock, Peter. 1954. “Zeno Świętosławski, a Polish Forerunner of the Narodniki”. The American Slavic and East European Review 4: 566–587.

Brock, Peter. 1958. Z dziejów Wielkiej Emigracji w Anglii. Tłum. Antoni Ślósarczyk. Warszawa: Książka i Wiedza.

Burawoy, Michael. 1985. The Politics of Production: Factory Regimes Under Capitalism and Socialism. London: Verso.

Ciołkosz, Adam i Lidia Ciołkosz. 1966. Zarys dziejów socjalizmu polskiego. T. I. Londyn: Gryf Publications LTD.

Cywiński, Bohdan. 2010. Rodowody niepokornych. Warszawa: PWN.

Czekaj, Katarzyna. 2008. „Rozłam w Polskiej Partii Socjalistycznej w oświetleniu publicystów »Trybuny«”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 83: 102–124.

Dyksztajn, Szymon. 1904. „Dążenia socyalistyczne na emigracyi polskiej 1831 roku”. W Witold Jodko-Narkiewicz i Szymon Dyksztajn. Polski socyalizm utopijny na emigracyi (dwie rozprawy). Kraków: Nakładem Spółki Nakładowej „Książka”.

Fromm, Erich. 2017. Zdrowe Społeczeństwo. Tłum. Anna Tanalska-Dulęba. Kraków: Wydawnictwo Vis-à-vis Etiuda.

Galbraith, John K. 1973. Społeczeństwo dobrobytu – państwo przemysłowe. Tłum. Jerzy Prokopiuk i Zofia Zinserling. Warszawa: PIW.

Jameson, Fredric. 2011. Archeologie przyszłości: Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Tłum. Maciej Płaza, Małgorzata Frankiewicz i Andrzej Miszk. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Jameson, Fredric. 2016. An American Utopia. W Fredric Jameson. American Utopia: Dual Power and the Universal Army, red. Slavoj Zizek. London: Verso.

Kalembka, Sławomir. 2003. Wielka Emigracja 1831-1863. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Kelles-Krauz, Kazimierz. 1962a. „Socjalizm a pokój europejski”. W Kazimierz Kelles-Krauz. Pisma wybrane. Tom II. Warszawa: Książka i Wiedza.

Kelles-Krauz, Kazimierz. 1962b. „Niepodległość Polski a materialistyczne pojmowanie dziejów”. W Kazimierz Kelles-Krauz. Pisma wybrane. Tom II. Warszawa: Książka i Wiedza.

Kelles-Krauz, Kazimierz. 1962c. „Nasz kryzys”. W Kazimierz Kelles-Krauz. Pisma wybrane. Tom II. Warszawa: Książka i Wiedza.

Koberdowa, Irena. 1977. Początki polskiej myśli socjalistycznej do powstania zorganizowanego ruchu robotniczego. Warszawa: Wyższa szkoła nauk społecznych przy KC PZPR, Instytut Ruchu Robotniczego.

Koberdowa, Irena. 1989. Polska rewolucyjna myśl społeczna na tle myśli europejskiej w połowie XIX wieku. W Józef Kulas (red.). Gromady Ludu Polskiego. Materiały z sesji naukowej. Warszawa: Akademia Nauk Społecznych PZPR.

Kołakowski, Leszek. 2009. Główne nurty marksizmu, tom 2. Warszawa: PWN.

Kotlarski, Grzegorz. 1987. Myśl społeczna Róży Luksemburg: próba rekonstrukcji historiozofii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Kula, Witold. 1983. Historia, zacofanie, rozwój. Warszawa: Czytelnik.

Kuligowski, Piotr. 2012. „Miecz Chrystusa. Chrześcijańskie inspiracje polskiego socjalizmu sprzed powstania styczniowego”. Ogrody nauk i sztuk 2: 50–61.

Kuligowski, Piotr. 2015. „Remarks on Communes of the Polish People: the Character of Organization, the Ideology, the Meaning”. Journal of Education, Culture and Society 2: 268–282.

Lenin, Włodzimierz. 1985. „Socjalizm a chłopstwo”. W Włodzimierz Lenin. Dzieła wszystkie, tom 11. Warszawa: Książka i Wiedza.

Lenin, Włodzimierz. 1987. „Socjalizm a wojna (stosunek SDPRR do wojny)”. W Włodzimierz Lenin. Dzieła wszystkie, tom 26. Warszawa: Książka i Wiedza.

Limanowski, Bolesław. 1948. Stanisław Worcell: Życiorys. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza”.

Łepkowski, Tadeusz. 1967. Polska – narodziny nowoczesnego narodu 1764-1870. Warszawa: PWN.

Mannheim, Karl. 1992. Ideologia i utopia. Tłum. Jan Miziński. Lublin: Wydawnictwo „Test”.

Marchlewicz, Krzysztof. 2008. Wielka Emigracja na Wyspach Brytyjskich (1831-1863). Poznań: Wydawnictwo PTPN.

Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1968. „Pierwszy szkic »Wojny domowej we Francji«”. W Karol Marks i Fryderyk Engels. Dzieła, tom 17. Warszawa: Książka i Wiedza.

Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1983. Manifest Komunistyczny. Wstęp: Irena Koberdowa. Warszawa: Książka i Wiedza.

Mencwel, Andrzej. 2013. Kazimierz Kelles-Krauz: Przyszłość przeszłości. W Grzegorz Godlewski, Andrzej Kołakowski, Joanna Kubicka, Paweł Majewski, Andrzej Mencwel, Paweł Rodak i Małgorzata Szpakowska (red.). Kulturologia polska XX wieku. Warszawa: Wydawnictwa UW.

Najdowski, Zygmunt. 1989. „Problem utopijności Gromad Ludu Polskiego w świetle oświeceniowej i romantycznej wizji sprawiedliwości społecznej”. W Józef Kulas (red.). Gromady Ludu Polskiego. Materiały z sesji naukowej. Warszawa: Akademia Nauk Społecznych PZPR.

Notkowski, Andrzej. 1976. Ludwik Waryński. Wrocław i in.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

„Odezwa Komitetu Robotniczego Soc. Rew. »Proletariat«”. 1975. W Feliks Tych (red.). Polskie programy socjalistyczne 1878-1918. Warszawa: Książka i Wiedza.

Okólniki Towarzystwa Demokratycznego Polskiego 1834/1836. Sygn. Cz1161; Sygn. Cz2104. Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk.

Porter-Szűcs, Brian. 2011. Gdy nacjonalizm zaczął nienawidzić: Wyobrażenia nowoczesnej polityki w dziewiętnastowiecznej Polsce. Tłum. Agnieszka Nowakowska. Sejny: Pogranicze.

Sikora, Adam. 1974. Gromady Ludu Polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Snyder, Timothy. 2010. Nacjonalizm, marksizm i nowoczesna Europa Środkowa: Biografia Kazimierza Kelles-Krauza (1872-1905). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Sowa, Jan. 2008. Ciesz się późny wnuku! Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna. Kraków: Korporacja Ha!art.

Sowa, Jan. 2011. Fantomowe ciało króla: Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą. Kraków: Universitas.

Szpotański, Stanisław. 1907. Lud Polski (z dziejów polskiej myśli socyalistycznej). Lwów: Polskie Towarzystwo Nakładowe.

Świętosławski, Zenon (red). 1854. Lud Polski w emigracji 1835–1846. Jersey: Druk. Powszechna.

Temkinowa, Hanna. 1955. Socjalizm utopijny Gromad Ludu Polskiego. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Sekcja Historii i Historii Filozofii.

Temkinowa, Hanna. 1957a. „Wstęp”. W Hanna Temkinowa (red.). Lud Polski: Wybór dokumentów. Warszawa: Książka i Wiedza.

Temkinowa, Hanna (red.). 1957b. Lud Polski: wybór dokumentów. Warszawa: Książka i Wiedza.

Temkinowa, Hanna. 1962. Gromady Ludu Polskiego (zarys ideologii). Warszawa: Książka i Wiedza.Tych, Feliks. 1982a. Socjalistyczna irredenta: Szkice z dziejów polskiego ruchu robotniczego pod zaborami. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Tych, Feliks. 1982b. „Druga Międzynarodówka (1889-1914) wobec kwestii narodowej”. Kwartalnik Historyczny 89. 2/3: 251–270.

Wójcik, Bartosz. 2014. „Dialektyka utopii”. Estetyka i Krytyka 35: 49–72.

Žižek, Slavoj. 2008. W obronie przegranych spraw. Tłum. Julian Kutyła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Žižek, Slavoj. 2011a. Od tragedii do farsy, czyli jak historia się powtarza. Tłum. Maciej Kropiwnicki i Barbara Szelewa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Žižek, Slavoj. 2011b. „Why the Idea and Why Communism?”. http://lacan.com/symptom12/why-the.html.