Słowa kluczowe
robotnice
fabryka
conricerca
transformacja ustrojowa
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł powstał w oparciu o badania (conricerca) przeprowadzone w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu. Odbyto łącznie siedemnaście rozmów dotyczących realiów życia fabrycznego oraz światopoglądu badanych robotników i robotnic. W niniejszym tekście przedstawiono fragmenty wywiadów dotyczące przemian politycznych w Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku. Zostały one opracowane i podzielone tematycznie. Głównym celem, jaki postawił sobie autor tekstu, jest przedstawienie robotniczej narracji na temat upadku tzw. realnego socjalizmu w Polsce i tego, jaki miał on wpływ na losy fabryki. Znaczna część pracy została poświęcona kwestii przejęcia zakładu przez koreański koncern Daewoo. Fakt ten w dużej mierze zaważył na losie fabryki. Nie był on obojętny dla pracowników fso, o czym świadczą liczne głosy robotników zebrane w tym artykule. Metoda, którą posłużył się autor conricerca – została wypracowana na gruncie myśli operaistycznej do badania włoskiej klasy robotniczej w drugiej połowie xx wieku. Zakłada ona, że warunkiem wspólnych badań prowadzonych z przedstawicielami klasy robotniczej jest podmiotowe uczestnictwo robotników i robotnic. W toku badań powinno się dążyć do przezwyciężenia sztywnej opozycji badający–badani na rzecz podejścia, zgodnie z którym badacze są jednocześnie badanymi, a badani – badaczami.Bibliografia
Alquati, Romano. 2000. Intervista a Romano Alquati. https://www.autistici.org/operaismo/alquati/6_1.htm.
Alquati, Romano. 1993. Per fare conricerca. Padova: Calusca Edizioni.
Bonefeld, Werner. 2012. Pisma rewolucyjne w polityce postpolitycznej. Tłum. Michał Garstecki, Krzysztof Król, Monika Popow, Qrde, Krystian Szadkowski, Eliza Trylska, Joanna Zakrzewska. Poznań: Oficyna Bractwa Trojka.
Boniecki, Zbigniew. 2010. Opowieść o fso. Historia tej warszawskiej fabryki. Warszawa: Klub Pracowników i Przyjaciół fso.
Deleuze, Gilles i Felix Guattari. 2016. Kafka. Ku literaturze mniejszej. Tłum. Kajetan Maria Jaksender i Anna Zofia Jaksender. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
Deleuze, Gilles i Guattari, Felix. 2015. Tysiąc plateau. Tłum. anonimowe. Warszawa: Wydawnictwo Bęc Zmiana.
Drenda, Olga. 2016. Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w czasach transformacji. Kraków: Karakter.
Dunn, Elizabeth. 2008. Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Tłum. Przemysław Sadura. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Foucault, Michel. 1998. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. Tadeusz Komendant. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Gardawski, Juliusz. 1996. Przyzwolenie ograniczone. Robotnicy wobec rynku i demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe pwn.
Gardawski, Juliusz. 1992. Robotnicy 1991. Świadomość ekonomiczna w czasach przełomu. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
Ginzburg, Carlo. 1989. Ser i robaki. Tłum. Radosław Kłos. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Hardt, Michael. 2016. „Do fabryki! Lenin Negriego i cięcie podmiotowe (1968–1973)”. Praktyka Teoretyczna 2 (20): 194–228.
Hardt, Michael i Antonio Negri. 2012. Rzecz-pospolita. Poza własność prywatną i dobro publiczne. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Kraków: Ha!art.
Harvey, David. 2017. Przewodnik po Kapitale Karola Marksa. Tłum. Krystian Szadkowski. Poznań: Wydawnictwo Ekonomiczne Heterodox.
Lukács, György, 1988. Historia i świadomość klasowa. Tłum. Marek Siemek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Karpiński, Andrzej, Stanisław Paradysz, Paweł Soroka i Wiesław Żółtkowski. 2013. Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce. Warszawa: muza sa.
Kenney, Padraic. 2015. Budowanie Polski Ludowej. Robotnicy a komuniści 1945–1950. Tłum. Anna Dzierzgowska. Warszawa: Wydawnictwo wab.
Kowalewski, Zbigniew. 2015. „Rozłam w operaizmie w świetle dynamiki włoskiego ruchu robotniczego w „czerwonym dziesięcioleciu (1969–1980)”. Praktyka Teoretyczna 1 (15): 163–214.
Kowalik, Tadeusz. 2009. www.polskatransformacja.pl. Warszawa: muza sa.
Kozłowski, Michał. 2014. „Marksizm współczesny”. W Programowanie rzeczywistości społecznej, red. Maciej Gdula i Lech Nijakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Machajski, Jan. 2016. Pracownik umysłowy i inne pisma. Tłum. Sergiusz Kowalski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Majmurek, Jakub. 2016. „Rzeczy i ludzie w czasach transformacji, Olga Drenda: widmowa dekada”. https://opinie.wp.pl/rzeczy-i-ludziew-czasach-transformacji-olga-drenda-widmowa-dekada-
a
Negri, Antonio. 2006. Powrót: alfabet biopolityczny. Tłum. Maciek Żakowski. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Nowicki, Florian. 2003. „Postawy robotników wobec prywatyzacji”. Rewolucja 3.
Marks, Karol. 1968. „Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej. T. 1. Proces wytwarzania kapitału” W Dzieła. Tom 23. Karol Marks i Fryderyk Engels. Tłum. Paweł Hoffman i Bronisław Minc. Warszawa: Książka i Wiedza.
Marks, Karol. 2013. Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji. Tłum. Mikołaj Ratajczak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe pwn.
Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1962. Manifest komunistyczny. https://www.marxists.org/polski/marks-engels/1848/manifest.html.
Mrozowicki, Adam. 2011. Coping with Social Change. Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism. Leuven: Leuven University Press.
Negri, Antonio. 2003. Marx oltre Marx. Roma: Manifestolibri.
Panzieri, Raniero. 1958. „Sette tesi sulla questione del controllo operaio”. Mondo Operaio 11.
Pospiszyl, Michał. 2017. „Pospiszyl: ludowa historia prl ciągle czeka na napisanie”, http://krytykapolityczna.pl/kultura/historia/pospiszylludowa-historia-prl-ciagle-czeka-na-napisanie/.
Pospiszyl, Michał. 2017. Zatrzymać historię. Walter Benjamin i mniejszościowy materializm. Warszawa: Wydawnictwo ibl pan.
Roggero, Gigi. 2011. „Organized Spontaneity: Class Struggle, Workers Autonomy and Soviets in Italy”. https://libcom.org/history/organized-spontaniety-class-struggle-workers-autonomy-sovietsitaly-gigi-roggero.
Sloterdijk, Peter. 2011. Gniew i czas: esej polityczno-psychologiczny. Tłum. Arkadiusz Żychliński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Stasiński, Maciej. 2015. „Tomasz Lis: mogą wygrać, ale nie mogą nam z a b r a ć Po l s k i ” .
h t t p : / / w y b o r c z a . p l / m a g a z y -n/1,124059,19036506,tomasz-lis-moga-wygrac-wybory-ale-niemoga-nam-zabrac-polski.html.
Szcześniak, Magda. 2016. Normy widzialności. Tożsamość w czasach transformacji. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana–Instytut Kultury Polskiej uw.
Szelegieniec, Paweł. 2016. „Gospodarka niedoborów i alienacja pracy w reżimie biurokratycznym. Przypadek zsrr i prl”. Praktyka Teoretyczna 2 (20): 185–213.
Szostkiewicz, Stefan. 1965. Przemiany w strukturze załogi fabryki samochodów osobowych w latach 1956–1961. Wrocław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Szumlewicz, Piotr. 2016. „Klęska transformacji: co gryzie polską gospodarkę”. http://strajk.eu/kleska-transformacji/.
Szymaniak, Piotr i Maciej Miłosz. 2011. „Sieroty po fso, czyli warszawski sen a rebours”. http://www.zw.com.pl/artykul/571768.html?print=tak.
Ślązak, Ryszard. 2016. Czarna księga prywatyzacji 1988–1994, czyli jak likwidowano przemysł. Wrocław: Wektory.
Świda-Ziemba, Hanna. 1990. Mechanizmy zniewalania społeczeństwa– refleksje o schyłku formacji. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych.
Tittenbrun, Jacek. 2007. Z deszczu pod rynnę. Meandry polskiej prywatyzacji. T. 3. Poznań: Zysk i S-ka.
Tronti, Mario. 2013. „Fabryka i społeczeństwo”. Tłum. Sławomir Królak. http://www.praktykateoretyczna.pl/mario-tronti-fabryka-i-spoleczenstwo.
Tronti, Mario. 2016. „Lenin w Anglii”. Tłum. Mikołaj Ratajczak. Praktyka Teoretyczna 2 (20): 183–193.
Tronti, Mario. 2013. Operai e capitale. Roma: Giuli Derive Approdi. Witkowski, Przemysław. 2016. „Urbański: Polska eksportuje głównie ludzi”. http://krytykapolityczna.pl/gospodarka/urbanski-polska-eksportuje-glownie-ludzi.
Wright, Steve. 2002. Storming Heaven. Class Composition and Struggle in Italian Autonomist Marxism. London: Pluto Press.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.