Planować w skali planetarnej
PDF

Słowa kluczowe

Bratton
planetarność
katastrofa klimatyczna
planowanie
infrastruktura obliczeniowa
przyszłość

Jak cytować

Owczarek , M. (2021). Planować w skali planetarnej. Praktyka Teoretyczna, 41(3), 137–157. https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.7

Abstrakt

Celem tego artykułu jest wprowadzenie do teorii i praktyki projektowej Benjamina Brattona. Jego słowa, że „patrzymy w przestrzeń kosmiczną i z niej z powrotem na Ziemię, żeby zrozumieć co powinna znaczyć planetarność”, wskazują na dwa kluczowe aspekty jego myśli, które omówię wraz z ich politycznymi konsekwencjami. Pierwszy polega na rozpoznaniu roli aparatów obliczeniowych jako warunku możliwości takich zjawisk jak kryzys klimatyczny. Drugi polega na opisie planetarnych środków produkcji oraz wytwarzanych przez nie przestrzeni suwerenności w ramach koncepcji Stosu. Rozważając politykę przyszłości, Bratton wyróżnia neokomunizm oraz neofeudalizm jako prawdopodobne scenariusze. Inspirując się jego myślą, formułuję dwa warunki konieczne racjonalnej polityki przyszłości: reorientację planetarnych aparatów obliczeniowych ku innym celom niż zysk i przeskalowanie planowania zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Omówienie pierwszych wyników programu badawczego The Terraforming pozwoli zobaczyć przez konkretne wizje działań w skali planetarnej możliwości egalitarnej i uniwersalnej polityczności.

https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.7
PDF

Bibliografia

Bińczyk, Ewa. 2018. Epoka Człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bratton, Benjamin. 2015. The Stack: On Software and Sovereignty. Cambridge – London: MIT Press. https://doi.org/10.14746/prt.2021.3.8.

Bratton, Benjamin. 2018. “On Anthropolysis.” W Superhumanity: Design of The Self. Minnesota: E-flux Architecture.

Bratton, Benjamin. 2019a. “Further Trace Effects of the Post-Anthropocene.” Architectural Design 89(1): 14–21.

Bratton, Benjamin. 2019b. The Terraforming. Moscow: Strelka Press.

Bratton, Benjamin. 2020. The New Normal. Moscow. Strelka Press.

Bratton, Benjamin. 2021a. „O Antropolizie.” Tłum. Jakub Wolak. Praktyka Teoretyczna 3(41): xx–xx.

Bratton, Benjamin. 2021b. Revenge of the Real: Politics for a Post-Pandemic World. London – New York: Verso.

Bucher, Taina. 2018. If… Then: Algorythmic Power and Politics. New York: Oxford University Press.

Burnicka, Anna, i Jan Zygmuntowski. 2019. #CoopTech: Platformowy kooperatyzm jako silnik solidarnego rozwoju. Warszawa: Instrat.

Butler, Judith. 2021. “Creating an Inhabitable World for Humans Means Dismantling Rigid Forms of Individuality.” Time, April 21, https://time.com/5953396/judith-butler-safe-world-individuality/.

Cellan-Jones, Rory. 2021. “Tech Tent: Facebook v Australia – Two Sides to the Story.” BBC News, February 19, https://www.bbc.com/news/technology-56120281.

Charlesworth, J.J. 2021. “‘A System to be Managed’: The Problem with Benjamin Bratton’s Antihumanism.” ArtReview, September 9, https://artreview.com/the-problem-with-benjamin-bratton-antihumanism/.

DeLanda, Manuel. 2018. “Wywiad z Manuelem DeLandą. Rozmawiają Rick Dolphijn i Iris van der Tuin.” Tłum. Cezary Rudnicki. W Nowy materializm. Wywiady i kartografie. Poznań–Gdańsk–Warszawa: Fundacja Machina Myśli.

Dunne, Anthony, i Fiona Raby. 2013. Speculative Everything: Design, Fiction and Social Dreaming. Cambridge–London: MIT Press.

Dyer-Witheford, Nick. 2013. “Red Plenty Platforms.” Culture Machine 14: 1–27.

Easterling, Keller. 2014. Extrastatecraft: The Power of Infrastucture Space. New York: Verso.

Edwards, Paul. 2010. A Vast Machine. Cambridge: MIT Press.

Engels, Fryderyk, i Karol Marks. 1962. „Manifest Partii Komunistycznej.” W Dzieła. T. 4. Warszawa: Książka i Wiedza.

Filiciak, Mirosław. 2018. „Przeprojektowanie, przeprogramowanie. O jednej z możliwych ścieżek rozwoju badań kultury.” Kultura Współczesna 100: 105–115.

Frase, Peter. 2016. Cztery przyszłości. Wizje świata po kapitalizmie. Tłum. Maciej Szlinder. Warszawa: PWN.

Harvey, David. 2012. Bunt miast. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Warszawa: Bęc Zmiana.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. 1969. Zasady filozofii prawa. Tłum. Adam Landman. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Koolhas, Rem. 2017. „Inteligentny krajobraz.” W Śmieciowa przestrzeń. Teksty, red. Andrzej Leśniak i Grzegorz Piątek. Wyb. Andrzej Leśniak. Tłum. Marcin Wawrzyńczak. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, Bęc Zmiana.

Lauchlan, Stuart. 2021. „Facebook Unfriends Australia – A War with a Sovereign Nation that Might yet Boomerang Back on it Around the Word.” Diginomica, February 18, https://diginomica.com/facebook-unfriends-australia-war-sovereign-nation-might-yet-boomerang-back-it-around-world.

LeCavalier, Jesse. 2019. “Human Exlusion Zones: Logistics and New Machine Landscapes.” Architectural Design 89(1): 48–55. https://doi.org/10.1002/ad.2388.

Lem, Stanisław. 2020. Summa Technologiae. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.

Likavčan, Lukáš. 2019. Introduction to Comparative Planetology. Moscow. Strelka Press.

Lukács, György. 1984. Wprowadzenie do ontologii bytu społecznego. Część II. Najważniejsze kompleksy problemowe. Tłum. Kazimierz Ślęczka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Luque-Ayala, Andrés, i Simon Marvin. 2020. Urban Operating Systems: Producing the Computational City. Cambridge–London: MIT Press.

Maliński, Jędrzej. 2017. “Neoreakcyjny utopizm.” Sensus Historiae XXVI(1): 97–110.

Manaugh, Geoff. 2019. “Where Tomorrow Arrives Today: Infrastructure as Processional Space.” Architectural Design 89(1): 36–43. https://doi.org/10.1002/ad.2386.

Merrifield, Andy. 2016. Nowa kwestia miejska. Tłum. Piotr Juskowiak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mersch, Dieter. 2010. Teorie mediów. Tłum. Ewa Krauss. Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Parikka, Jussi. 2015. A Geology of Media. Minneapolis–London: University of Minnesota Press.

Pendleton-Jullian, Ann, i John Seely Brown. 2018. Design Unbound: Designing for Emergence in a White Water World: Designing for Emergence. Cambridge–London: MIT Press.

Pobłocki, Kacper. 2017. Kapitalizm. Historia krótkiego trwania. Warszawa: Bęc Zmiana.

Półtorak, Arkadiusz. 2017. „Across and Beyond – w stronę kultury postcyfrowej.” Przegląd Kulturoznawczy 34(4): 607–615.

Rossiter, Ned. 2016. Software, Infrastructure, Labor: A Media Theory of Logistical Nightmares. New York: Routledge.

Spivak, Gayatri Chakravorty. 2003. Death of a Discipline. New York: Colombia University Press.

Spivak, Gayatri Chakravorty. 2003. 2012. An Aesthetic Education in The Era of Globalization. Cambridge–London: Harvard University Press.

Srnicek, Nick. 2017. Platform Capitalism. Cambridge: Polity Press.

Terranova, Tiziana. 2014. “Red Stack Attack! Algorithms, Capital and the Automation of the Common.” W #Accelerate: The Accelerationist Reader, red. Robin Mackay i Armen Avanessian. Zurich: Urbanomic.

Tuters, Marc. 2017. “Scenario Theory – Review of Benjamin H. Bratton, The Stack: on Software and Sovereignty.” Computational Culture 6. http://computationalculture.net/scenario-theory-review-of-benjamin-h-bratton-the-stack-on-software-and-sovereignty/.

Wainwright, Joel, i Geoff Mann. 2018. Climate Leviathan: A Political Theory for Our Planetary Future. New York. Verso.

Wark, McKenzie. 2015. Molecular Red: Theory for the Anthropocene. New York: Verso.

Wark, McKenzie. 2016. “The Stack to Come: On Benjamin Bratton’s ‘The Stack.’” Public Seminar, December 28, https://publicseminar.org/2016/12/stack/.

Wilke, Helmut. 2007. „Tragedia państwa. Prolegomena do teorii państwa i policentrycznego społeczeństwa.” Zarządzanie Publiczne 1(1): 127–139.

Winczewski, Damian. 2015. „W stronę demokracji ekonomicznej. Między socjalizmem rynkowym a demokratycznym planowaniem.” Praktyka Teoretyczna 2(16): 214–239. https://doi.org/10.14746/prt.2015.2.12.

Wolf-Meyer, Matthew. 2019. Theory for the Word to Come: Speculative Fiction and Apocalyptic Anthropology. Minneapolis–London: University of Minnesota Press.

Wójtowicz, Ewa. 2020. „O nas bez nas. Postantropocentryczne kinematografie stref wykluczenia.” Kwartalnik Filmowy 110: 6–23.

Young, Liam. 2019. “Neo-Machine: Architecture without People.” Architectural Design 89(1): 6–13. https://doi.org/10.1002/ad.2381.