Słowa kluczowe
elity
Polska
postkomunizm
dyskurs
transformacja społeczno-gospodarcza
modernizacja
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie pewnych procesów dyskursywnych uzasadniających wybraną ścieżkę społeczno-ekonomicznej transformacji ku kapitalizmowi w Polsce. Szczególną uwagę poświęca się roli elit w kształtowaniu dyskursu publicznego legitymizującego znaczącą pauperyzację społeczeństwa oraz wzrost nierówności społecznych jako wynikający z indywidualnych deficytów oraz “cywilizacyjnej niekompetencji” jednostek znajdujących się na dole struktury społecznej. Tych polskich obywateli prezentowano jako hamulec i przeszkodę w osiągnięciu szybszego tempa procesów modernizacyjnych. Wpłynęło to zarówno na sposób myślenia polityków zaangażowanych w podejmowanie decyzji na szczeblu ogólnopolskim, jak i na postawy tych, wdrażających działania społeczne na poziomie lokalnym. Ponadto, przyczyniło się do niepisanego konsensusu wśród partii politycznych głównego nurtu odnośnie neoliberalnych reform w gospodarce i polityce społecznej.Bibliografia
Aronoff, Myron J. and Jan Kubik. 2013. “Homo Sovieticus and Vernacular Knowledge” [in] Anthropology and Political Science. Convergent Approach, red. Myron J. Aronoff and Jan Kubik. New York, Oxford: Berghan Books.
Bauman, Zygmunt. 1998. “Zawrotna kariera podklasy.” Przegląd Społeczny, 1-2. http://www.tezeusz.pl/cms/tz/index.php?id=354
Bonowicz, Wojciech. 2003. Tischner. Warszawa: Świat Książki.
Buchowski, Michał. 2006. “The Specter of Orientalism in Europe: From Exotic Other to Stigmatized Brother.” Anthropological Quarterly 3 (79):463-482.
Burawoy, Michael. 2009. “Public sociology in the age of Obama.” Innovation. The European Journal of Social Science Research 22(2):189-199.
Chmielewska, K., Żukowski, T. 2006. „Naród z panem i plebanem: myśl polityczna i społeczna Adama Michnika” In Media i władza, edited by Piotr Żuk. Warszawa: Scholar.
Czapiński, Janusz. 1995. “Money Isn’t Everything: On the Various Social Costs of Transformation.” Polish Sociological Review 4 (112):289-302.
Czyżewski, Marek. 2013. “Teorie dyskursu i dyskursy teorii.” Kultura i Społeczeństwo 2:3- 25.
Domański, Henryk. 2002. “Growing inequalities and the rise of meritocracy in Poland.” In Structural Change and Modernization in Post-Socialist Societies, edited by Władysław Adamski, Paweł Machonin and Wolfgang Zapf. Hamburg: Reinhold Kramer.
Domański, Henryk. 2007. Struktura społeczna. Warszawa: Scholar.
Dunn, Elizabeth. 2004. Privatizing Poland. Baby Food, Big Business, and the Remarking of Labor. Ithaca: Cornell University Press.
European Commission. Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities. 2010. The Social Situation in the European Union 2010. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
European Commission Directorate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities. 2009. Europe in figures, Eurostat yearbook 2009. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Ferge, Zsuzsa. 2008. “Is there a specific East-Central European welfare culture?” In Culture and Welfare State. Values and Social Policy in Comparative Perspective, edited by Wim van Oorschot, Michael Opielka and Birgit Pfau-Effinger. Cheltenham, Northampton: Edward Elgar.
Gans, Hans. J. 1995. The War Against The Poor: The Underclass And Antipoverty Policy. New York: Basic Books.
Gella, Aleksander. 1989. Development of Class Structure in Eastern Europe. Albany: New York Press.
Grancelli, Bruno. Ed. 1995. Social Change and Modernization: Lessons from Eastern Europe. Berlin – New York: Walter de Gruyter & Co.
Hardy, Jane. 2009. Poland’s New Capitalism. London – New York: Pluto Press.
Katz, Michael B. 1989. The Undeserving Poor: From the War on Poverty to the War on Welfare. New York: Pantheon.
Kieżun, Witold. 2013. Patologia transformacji. Warszawa: Poltext.
Klebaniuk, Jarosław. 2004. „Obraz przemian społecznych w polskich mass mediach”. In Demokracja spektaklu, edited by Piotr Żuk. Warszawa: Scholar, Warszawa.
Klein, Naomi. 2007. Shock Doctrine. The Rise of Disaster Capitalism. London: Penguin Group.
Kołodko, Grzegorz. 2011. Truth, Errors and Lies: Politics and Economics in a Volatile World. New York – Chichester: Columbia University Press.
Kołodko, Grzegorz. 2009. “Two-thirds of success. Poland’s post-communist transformation 1989-2009.” Journal of Communist and Post-Communist Studies 3 (42):325-351.
Kowalik, Tadeusz. 2009. www.polska transformacja.pl. Warszawa: Muza.
Koźmiński, Andrzej K., Sztompka, Piotr. 2003. Rozmowa o wielkiej przemianie. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego.
Ost, David. 2005. The Defeat of Solidarity: Anger and Politics in Postcommunist Europe. Ithaca: Cornell University Press.
Palska Hanna. 2009. ”Casting off the coat Konrad”: Polish intelligentsia in the era of systemic transformation. Studies on East European Thought 4 (61):249-269.
Pluciński, Przemysław. 2010. „Niedyskretny urok klasy średniej.” In Podziały klasowe i nierówności społeczne – refleksje społeczne 20 lat po zmianie systemowej, edited by Piotr Żuk. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Podemski, Krzysztof. 2013. “Badania polskiego dyskursu publicznego II RP, PRL I III RP. Przegląd zagadnień.” Kultura i Społeczeństwo 2:27-66.
Rek, Magdalena. 2007. „Nierówno?ci spo?eczne w debacie prasowej: dyskusja o polskiej biedzie na ?amach Gazety Wyborczej.” In Oblicza nierówno?ci spo?ecznych, edited by Jaros?aw Klebaniuk. Warszawa: Wydawnictwo Eneteia.
Rokicka, Ewa and Wielisława Warzywoda-Kruszyńska. 2006. “Social Justice and Social Inequalities – Analysis of the Public Discourse in Poland.” In Soziale Gerechtigkeit. Reformpolitik am Scheideweg, edited by Alexander Grasse, Carmen Ludwig and Berthold Dietz. Wiesbaden: VS-Verlag.
Romero, Mary and Eric Margolis. 2005. “Introduction.” In The Blackwell Companion to Social Inequalities edited by Mary Romero and Eric. Margolis. Oxford – Malden – Victoria: Blackwell Publishing.
Słomczyński, Kazimierz M. et al. 2007. “Changes in Class Structure in Poland, 1988-2003: Crystallization and Winners-Losers’ Divide.” In Continuity and Change in Social Life. Structural and Psychological Adjustment in Poland. Edited by Kazimierz M. Słomczyński and Sandra T. Marquart-Pyatt. Warsaw: IFiS Publishers.
Sowa, Jan. 2010. „Mitologie III RP. Ideologiczne podstawy polskiej transformacji.” In Podziały klasowe i nierówności społeczne – refleksje społeczne 20 lat po zmianie systemowej, edited by Piotr Żuk. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Szarfenberg, Ryszard. 2012. Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Polsce – pomiar, wyjaśnianie, strategie przeciwdziałania. Warszawa: Fundacja ICRA, Fundacja F. Eberta.
Sztompka, Piotr. 2008. “The Ambivalence of Social Change In Post-Communist Societies.” In Czy koniec socjalizmu? Polska transformacja w teoriach socjologicznych, edited by Anna Śliż and Marek S. Szczepański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Sztompka, Piotr. 2003. Socjologia. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Sztompka, Piotr. 2001. “The Ambivalence of Social Change: Triumph or Trauma?” Berlin: Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung GmbH. http://bibliothek.wzb.eu/pdf/2000/p00-001.pdf
Sztompka, Piotr. 1993. The Sociology of Social Change. Oxford: Wiley-Blackwell
Szumlewicz, Piotr. 2006. „Robotnicy i ich wrogowie.” In Media i władza edited by Piotr Żuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Tarkowska, Elżbieta (ed.). 2013. Dyskursy ubóstwa i wykluczenia społecznego. Warszawa: Wydawn. IFiS PAN.
Tischner, Józef. 1992. Etyka solidarności i Homo Sovieticus. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
van Dijk, Teun A. 2006. “Ideology and discourse analysis”. Journal of Political Ideologies 11(2):115-140.
van Dijk, Teun A. 2004. “Politics, ideology and discourse.” In Encyclopedia of Language and Linguistics. Volume on Politics and Language, edited by Ruth Wodak. Oxford: Elsevier.
van Dijk, Teun A. 2008. Discourse and Power. Houndmills – New York: Palgrave Macmillan.
van Dijk Teun A. 2011. “Discourse and ideology.” In Discourse Studies, edited by Teun A. van Dijk. London: Sage.
Van Oorschot, Wim. 2007. “Culture and social policy: a developing field of study.” International Journal of Social Welfare, 16:129-139.
Wacquant, Loic. 2009a. Prisons of poverty. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Wacquant, Loic. 2009b. Punishing the Poor: The Neoliberal Government of Social Insecurity. Durham: Duke University Press.
Wallerstein, Immanuel. 1997. “Social Science and the Quest for a Just Society.” American Journal of Sociology 102(5):1241-1257.
Walzer, Michael. 1983. Spheres of Justice. New York: Basic Books Inc.
Warzywoda-Kruszyńska, Wielisława et al. 2007. “On policy responses overcoming the transmission of inequalities in Tomaszów Mazowiecki.” European Studies on Inequalities and Social Cohesion 3-4 (7-8):143-188.
Warzywoda-Kruszyńska, Wielisława et al. (2006). “Report on top level political and social actors interviews: Poland.” European Studies on Inequalities and Social Cohesion 1-2 (5-6): 169-204.
Wasilewski, Jacek, 2012, „Posłom frykasy, dzieciom ochłapy. Tworzenie podziałów społecznych w mediach.” In Retoryka mediów, retoryka w mediach, edited by Małgorzata Marcjanik. Warszawa: Instytut Dziennikarstwa.
Wnuk-Lipiński, Edmund. 2005. Socjologia życia publicznego. Warszawa: Scholar.
Wright, Erik O. 2005. “Falling into Marxism; Choosing to stay.” In The Disobedient Generation: Social Theorists in the Sixties edited by Alan Sica, Stephen Turner. Chicago: University of Chicago Press.
Woźniak, Wojciech. 2013. „Nierówności w publicznej debacie. Zmierzch neoliberalnej mitologii?” Władza sądzenia 2:45-54.
Woźniak, Wojciech. 2012. Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Woźniak, Wojciech. 2010. „Zwalczanie ubóstwa, czy zwalczanie ubogich? O wizerunku biednego w polskim dyskursie publicznym” [in] Podziały klasowe i nierówności społeczne – refleksje społeczne 20 lat po zmianie systemowej, red. Piotr Żuk. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Woźniak, Wojciech. .2007a. “Inheritance of social inequalities as perceived by political actors in Finland, Poland and Estonia”. Comparative research in the social sciences. [in] ed. Nikolai Genov. Paris-Sofia: International Social Science Council, Research Centre: Regional and Global Development.
Woźniak, Wojciech. 2007b. “Top level actors speak about social policy and intergenerational inheritance of inequalities.” Przegląd Socjologiczny 2 (LVI):75-96.
Young, Michael. 1994. The Rise of Meritocracy. Transaction Publishers: New Brunswick, London.
Young, Michael. 2001. “Down with meritocracy”. Guardian, 29 June. http://www.guardian.co.uk/politics/2001/jun/29/comment
Zarycki, Tomasz. 2009. “The power of intelligentsia: The Rywin Affair and the challenge of applying the concept of cultural capital to analyze Poland’s elites.” Theory and Society 6 (38):613-648.
Zarycki, Tomasz. 2003. “Cultural capital and the political role of the intelligentsia in Poland”, Journal of Communist Studies and Transition Politics 19(4):91–108.
Zinovyev, Alexander. 1986. Homo Sovieticus. New York: Grove/Atlantic.
Żakowski, Jacek. 2005. „Mój gabinet. Wywiad z Kazimierzem Marcinkiewiczem”. Polityka 45 (2529):22-26.
Żakowski, Jacek. 2009. „Jak pokonać światowy kryzys?”. Interview with Jeffrey Sachs. Polityka 4 (2689):30-34.
Licencja
Autorzy:
„Praktyka Teoretyczna” jest pismem, które chce realizować idee wolnego dostępu do wiedzy i poszerzania domeny dobra wspólnego. Ma służyć rozwojowi nauki i krytycznej refleksji w Polsce i na świecie w imię idei wolnego dostępu do wiedzy (Open Access). Całe pismo jest udostępniane za darmo w Internecie na warunkach licencji CC-BY-NC-SA (Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe) w wersji 4.0 (szczegółowe warunki: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/). Artykuły w nim zamieszczone mogą być dowolnie przechowywane, kopiowane, drukowane, rozpowszechniane i wykorzystywane do celów naukowo-dydaktycznych przy zachowaniu warunków licencji. Apelujemy tylko o uznanie autorstwa i podanie źródła w myśl przyjętych w środowisku naukowym standardów.
Nie ma natomiast możliwości komercyjnego wykorzystania zgromadzonych zasobów bez pisemnej zgody wydawcy. Dostęp do czasopisma nie może być dystrybuowany za opłatą czy w jakikolwiek inny sposób limitowany przez inne podmioty.
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC [PL.pdf, PL.doc, EN.pdf, EN.doc].
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Praktyka Teoretyczna” udzielają wydawcy czasopisma niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC-BY-NC-SA 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy nadsyłanych artykułów powinni upewnić się, czy wykorzystywane przez nich materiały nie są chronione prawami autorskimi na rzecz innych osób i ponoszą odpowiedzialność za ewentualne uchybienia w tym względzie.